Od września 2019 roku Ministerstwo Finansów planuje wprowadzić do polskiej ustawy VAT odpowiednie przepisy wprowadzające obowiązkowy mechanizm VAT split payment (podzielonej płatności).
Rada Unii Europejskiej w dniu 18 lutego 2019 roku wydała decyzję wykonawczą w sprawie upoważnienia Polski do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Decyzja ta pozwala polskiemu rządowi na wprowadzenie obowiązkowego mechanizmu split payment (podzielonej płatności) w odniesieniu do wybranych towarów oraz usług. Decyzja obowiązuje od dnia 1 marca 2019 r. do dnia 28 lutego 2022 roku.
Główne założenia
Zgodnie z wydaną decyzją Rady Unii Europejskiej główne założenia obowiązkowego mechanizmu VAT split payment (podzielonej płatności), które zostaną wdrożone do polskich przepisów VAT to:
- obowiązkowy VAT split payment dotyczyć będzie wyłącznie transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikami (B2B), które podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce,
- obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności objęte zostaną wybrane towary oraz usługi,
- obowiązkowy VAT split payment obejmie wyłącznie transakcje rozliczane za pomocą przelewów bankowych,
- podmioty zagraniczne dokonujące transakcji podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce zobowiązane zostaną do otwarcia rachunku bankowego w Polsce,
- wprowadzony zostanie obowiązek umieszczenia informacji na fakturze o stosowaniu obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności.
W ocenie polskiego rządu, obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności znacznie zmniejszy oszustwa związane z VAT. Zgodnie z modelem podzielonej płatności, kwota VAT zdeponowana na odrębnym rachunku VAT podatnika może być wykorzystana przez tego podatnika wyłącznie w ograniczonym celu, a mianowicie do zapłaty podatku VAT na rzecz organu podatkowego lub do zapłaty podatku VAT od faktur otrzymanych od dostawców/usługodawców. W założeniach model ten w większym stopniu zapewnia, że organy podatkowe otrzymają całą kwotę podatku VAT, która powinna zostać przekazana przez podatnika do Skarbu Państwa.
Dnia 1 lipca 2018 roku Polska wprowadziła dobrowolny mechanizm podzielonej płatności, przy czym, zdaniem polskiego rządu, w obszarach szczególnie narażonych na oszustwa związane z VAT, gdzie nadużycia są wykrywane od lat należy wprowadzić obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności. Obszary te obejmują takie sektory gospodarki jak: stal, złom, sprzęt elektroniczny, złoto, metale nieżelazne, paliwa i tworzywa sztuczne.
Istota mechanizmu VAT split payment
Mechanizm podzielonej płatności jest alternatywnym systemem poboru VAT. W ramach standardowej procedury to sprzedawca (podatnik VAT) otrzymuje od swojego klienta łączną cenę brutto, obejmującą podstawę opodatkowania i podatek należny VAT w odniesieniu do danej transakcji. Sprzedawca ujmuje następnie tę transakcję w swojej okresowej deklaracji VAT. W zależności od wyniku deklaracji VAT albo podatnik musi zapłacić podatek VAT organom podatkowym, albo może otrzymać zwrot podatku od organów podatkowych.
Zastosowanie podzielonej płatności zmienia ten (standardowy) łańcuch transakcji, ponieważ należy dokonać podziału na płatność należnej kwoty VAT i należnej podstawy opodatkowania. Jeżeli dostawca lub usługodawca jest objęty przepisami dotyczącymi podzielonej płatności, będzie zobowiązany do posiadania – oprócz zwykłego rachunku bankowego – odrębnego zablokowanego rachunku VAT. Ten odrębny rachunek może być wykorzystywany wyłącznie do poboru VAT od klientów oraz do zapłaty VAT dostawcom/usługodawcom. W takim przypadku nabywca zapłaci dostawcy/usługodawcy podstawę opodatkowania, zazwyczaj na zwykły rachunek bankowy, natomiast VAT należny z tytułu dostawy będzie musiał zostać wpłacony na zablokowany rachunek VAT.
Główne zasady obowiązkowego mechanizmu VAT split payment
Model obowiązkowej podzielonej płatności będzie miał zastosowanie do dostaw określonych towarów i świadczenia określonych usług między podatnikami (B2B) i będzie obejmował wyłącznie elektroniczne przelewy bankowe, tak więc nie będzie dotyczył innych form uregulowania zobowiązania. Bank będzie pełnić funkcję pośrednika i prowadzić działania w celu przeniesienia kwoty zapłaconej przez klienta na odpowiednie rachunki dostawcy/usługodawcy, tj. podstawy opodatkowania na zwykły rachunek przedsiębiorcy, a kwoty VAT – na zablokowany rachunek bankowy VAT przedsiębiorcy. Podatnik będzie właścicielem środków na zablokowanym rachunku VAT, ale będzie miał ograniczoną możliwość dysponowania tymi funduszami – zasadniczo do zapłaty należnego podatku VAT organom podatkowym lub VAT należnego w związku z fakturami otrzymanymi od dostawców/usługodawców.
Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności będzie miał też zastosowanie do podmiotów zagranicznych, niemających siedziby w Polsce, którzy będą musieli posiadać rachunek bankowy prowadzony zgodnie z polskim prawem bankowym. W celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania mechanizmu podzielonej płatności na fakturze wystawionej przez dostawcę lub usługodawcę będzie należało umieścić informacje dotyczące stosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności.
Transakcje powyżej 15.000 zł
Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności ma dotyczyć faktur dokumentujących transakcje dokonane pomiędzy podatnikami, których jednorazowa wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty. Transakcje, których wartość nie przekracza kwoty 15.000 zł, podlegać będą rozliczaniu na ogólnych zasadach, przy czym nabywca będzie mógł zastosować mechanizm podzielonej płatności na zasadzie dobrowolności. Należy zwrócić uwagę, że wskazany próg transakcji 15.000 zł jest zbieżny z limitem wskazanym w ustawie Prawo przedsiębiorców, po przekroczeniu którego płatność pomiędzy przedsiębiorcami musi nastąpić w drodze przelewu bankowego.
Informacja na fakturze
Planowane przepisy wprowadzają obowiązek umieszczenia na fakturze wystawionej przez podatnika dodatkowej informacji, tzn. oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności„. Obowiązek ten dotyczyć będzie faktur, których jednorazowa wartość przekracza 15.000 zł i obejmujących towary lub usługi wymienione w nowo dodanym do ustawy o VAT załączniku określającym listę towarów i usług objętych mechanizmem podzielonej płatności.
Sankcje
Projekt ustawy VAT wprowadza nowe sankcje wynikające z wprowadzenia mechanizmu podzielonej płatności.
Nowe przepisy nakładają na wystawcę faktury sankcję w wysokości 100% kwoty VAT wykazanego na fakturze, jeśli brakuje na niej wymaganej informacji (specjalnego oznaczenia) „mechanizm podzielonej płatności”. W ocenie ustawodawcy, informacja ta jest bardzo istotna, gdyż przesądza ona, że przedmiotowa faktura, z uwagi na przedmiot transakcji, jak i kwotę, powinna zostać zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.
Przepisy wprowadzają również sankcję dla nabywcy, który, mimo ciążącego na nim obowiązku uregulowania kwoty podatku VAT wykazanej na fakturze w mechanizmie podzielonej płatności, ureguluje tę kwotę w inny sposób. Zgodnie z projektem ustawy, sankcja ta wynosie 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze.
Środki na rachunku bankowym VAT
Nowelizacja ustawy o VAT rozszerza zakres płatności, które będą mogły być realizowane z zablokowanego (specjalnego) rachunku bankowego VAT. Po zmianie przepisów, środki z rachunku VAT będą mogły zostać wykorzystane nie tylko na zapłatę podatku VAT, ale również podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku akcyzowego, należności celnych oraz składek ZUS. W ocenie Ministerstwa Finansów, zmiana ta powinna zmniejszyć ryzyko pogorszenia płynności finansowej podatników wynikające z ograniczonej możliwości dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT.
Projekt wprowadza także zbiorcze przelewy do dostawców w ramach mechanizmu podzielonej płatności. Zgodnie z planowanymi przepisami, komunikat przelewu będzie musiał obejmować wszystkie faktury otrzymane przez podatnika w danym okresie od jednego dostawcy i zawierać całą kwotę VAT wykazanego na tych fakturach. Okres ten nie będzie mógł być krótszy niż jeden dzień i dłuższy niż jeden miesiąc. W zbiorczym komunikacie przelewu podatnik nie będzie wskazywał, tak jak obecnie, numeru konkretnej faktury płaconej w mechanizmie podzielonej płatności, ale okres, za który dokonuje płatności.
VAT split payment dla zagranicznych podatników
Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie do podmiotów zagranicznych, niemających siedziby w Polsce, którzy będą musieli posiadać rachunek bankowy prowadzony zgodnie z polskim prawem bankowym. Projekt ustawy o VAT wprowadza system rekompensat dla podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca jej prowadzenia na terenie Polski. System ten zakłada zwrot kosztów obsługi rachunku rozliczeniowego oraz prowadzonego dla niego rachunku VAT dla tych podmiotów. Zwrot kosztów ma być dokonywany na wniosek podatnika za okresy kwartalne.
Towary i usługi objęte obowiązkowym mechanizmem VAT split payment
Mechanizm obowiązkowego VAT split payment będzie obejmował następujące towary i usługi:
Towary:
- wyroby ze stali (np. rury i przewody rurowe, pręty, kątowniki, kształtowniki), żelazostopy,
- złoto, srebro, platyna (nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku),
- metale nieszlachetne pokrywane metalami szlachetnymi,
- pozostałe metale nieżelazne (aluminium, ołów, cynk, cyna, miedź, nikiel),
- niektóre wyroby z miedzi i jej stopów,
- procesory elektroniczne,
- komputery, laptopy smartfony, konsole do gier wideo,
- telewizory,
- dyski HDD i SSD,
- cyfrowe aparaty fotograficzne i kamery wideo,
- biżuteria i wyroby jubilerskie,
- odpady, złom, surowce wtórne,
- paliwa napędowe i opałowe, oleje smarowe,
- tusze i tonery do drukarek i fotokopiarek,
- węgiel kamienny i brunatny,
- niektóre części do samochodów i motocykli.
Usługi:
- w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych,
- roboty budowlane, wykończeniowe, instalacyjne, konstrukcyjne.
Decyzja Rady Unii Europejskiej zawiera szczegółowy wykaz (łącznie 152 pozycje) towarów i usług objętych obowiązkowym mechanizmem VAT split payment (podzielonej płatności).
Projekt ustawy o VAT wprowadza szczegółową listę towarów i usług objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Należy zwrócić uwagę, że lista ta odwołuje się do kodów Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, co często sprawia kłopoty interpretacyjne i jej powiązanie z ustawą o VAT.
Przed podjęciem działań na podstawie prezentowanych informacji rekomendujemy uzyskanie wiążącej opinii ekspertów TPA Poland
