Jeśli organ podatkowy rozpoczyna postępowanie karnoskarbowe tuż przed upływem terminu przedawnienia tylko po to, aby go przerwać, jest to sytuacja niedopuszczalna, a jej okoliczności ma prawo zbadać sąd administracyjny – wynika z wyroku NSA (I FSK 128/20).
Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wydaje się być bezprecedensowym i niewątpliwie przełomowym, jeśli chodzi o praktykę stosowania prawa podatkowego. Dlaczego? Otóż dlatego, że dość powszechnym zachowaniem ze strony urzędników skarbowych były sytuacje, gdy postępowania karnoskarbowe były wszczynane tuż przed upływem terminu przedawnienia. Wszystko po to, aby go zatrzymać, a tym samym zyskać czas na przeprowadzenie weryfikacji rozliczeń podatkowych u podatnika.
Przypomnijmy, że co do zasady, zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przykładowo, z końcem 2020 roku przedawnią się zobowiązania podatkowe w CIT za 2014 rok (termin rozliczenia za 2014 rok przypadał w 2015 r.). Oznacza to, że od 2021 roku fiskus nie sprawdzi już rozliczeń dotyczących 2014 roku. Aby móc to zrobić i przerwać bieg terminu przedawnienia postępowanie karnoskarbowe musiałoby zostać wszczęte najpóźniej przed końcem bieżącego roku.
W rozpatrywanej przez NSA sprawie kluczowe znaczenie miał art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, który definiuje przerwanie biegu terminu przedawnienia po wszczęciu postępowania karnoskarbowego. Wynika z niego dokładnie, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Sądy administracyjne nie kontrolują prowadzonych przez skarbówkę postępowań z KKS, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby zweryfikowały poprawność samego odwołania się do koncepcji zastosowania art. 70 par. 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, który nie powinien być stosowany w taki sposób, aby stanowił nadużycie prawa przez organy – uznał NSA. Zdaniem sądu przy stosowaniu tej regulacji kluczowe jest działanie urzędników w taki sposób, aby nie naruszać zasady zaufania podatnika do państwa. Gdy ta zasada jest łamana, sąd ma prawo tę sytuację zweryfikować.
Orzeczenie NSA może mieć przełomowe znaczenie dla praktyki organów podatkowych. Nie mogą one bowiem tylko dla ułatwienia sobie pracy w celu przedłużenia terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych wszczynać postępowań karnoskarbowych. To bowiem naraża podatników na niepotrzebny stres, ale również zmusza ich do konieczności ponoszenia dodatkowych sił i nakładów np. na przechowywanie dokumentacji podatkowej dłużej niż standardowe 5 lat.
