25 lutego 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C – 604/19 Gmina Wrocław przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej[1], w którym stwierdził, że przekształcenie użytkowania wieczystego we własność jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Opłata z tytułu przekształcenia jest uznawana za odpłatną dostawę towarów na podstawie art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 112/2006/WE.
Odpłatana dostawa towarów jako zapłata za odszkodowanie z tytułu przymusowego przeniesienia własności.
Spór w sprawie dotyczył tego, czy nabycie z mocy prawa własności nieruchomości w zamian za opłatę z tytułu przekształcenia jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Gmina Wrocław twierdziła, że ustanowienie użytkowania wieczystego na nieruchomości jest dostawą towaru na rzecz użytkownika wieczystego, ponieważ dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem, toteż może on rozporządzać nim jak właściciel. Z kolei przekształcenie użytkowania wieczystego we własność nieruchomości nie wpływa na „władztwo rzeczy”, które użytkownik wieczysty uzyskał już w momencie objęcia prawa wieczystego użytkowania i nie może być traktowana jako ponowna dostawa tego samego towaru[2]. Organ podatkowy twierdził, że opłaty należne Gminie Wrocław są opodatkowane VAT, ponieważ w wyniku wniesienia tych należności dochodzi do przekształcenia we własność, a ponadto Gmina pobierając te opłaty, działa jako podatnik VAT, a nie w charakterze organu władzy publicznej. W wyniku postępowania przed WSA we Wrocławiu, Sąd zadał pytanie prejudycjalne do TSUE, czy przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości we własność należy traktować jako dostawę towaru z tytułu przeniesienia prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie z tytułu decyzji organu władzy publicznej[3].
Orzeczenie TSUE – przekształcenie użytkowania opodatkowane VAT
TSUE stwierdził, że aby zakwalifikować transakcję jako dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 112/2006/WE muszą być spełnione kumulatywnie trzy przesłanki[4]:
- Nastąpiło przeniesienie prawa własności
- Przeniesienie to musi nastąpić z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa
- Zostało wypłacone odszkodowanie z tego tytułu.
TSUE uznał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności, które doprowadziło do przeniesienia prawa własności Gminy Wrocław na dawnych użytkowników wieczystych, należy uznać za przeniesienie prawa własności na gruncie art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy 112/2006/WE. TSUE podkreślił, że jednorazową opłatę z tytułu przekształcenia należy uznać za zapłatę odszkodowania z tytułu przymusowego przeniesienia własności. Opłaty z tytułu przekształcenia są bezpośrednio związane z przeniesieniem własności, gdyż obowiązek uiszczenia opłaty powstaje w tym samym dniu, w którym dokonane zostaje przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności, a także wysokość należności jest równa wysokości opłaty rocznej należnej z tytułu użytkowania wieczystego w dniu tego przekształcenia.
Ponadto, TSUE stwierdził, że Gmina Wrocław działała jako podatnik i nie była zwolniona z VAT jako organ władzy publicznej. TSUE zwrócił uwagę, że Gmina Wrocław pobierała opłatę w charakterze dotychczasowego właściciela nieruchomości, dlatego ta działalność miała charakter gospodarczy i nie można jej było uznać za wykonywanie prerogatyw władzy publicznej.
Znaczenie wyroku TSUE dla samorządów terytorialnych
W wyniku wydanego wyroku TSUE jednostki samorządu terytorialnego, które dokonują przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności muszą doliczyć do opłaty 23% tej kwoty z tytułu podatku od towarów i usług. Jeżeli to przekształcenie jest dokonywane na rzecz podatnika VAT, to może on odliczyć podatek naliczony w przypadku nabycia nieruchomości.
[1] Wyrok TSUE z dnia 25 lutego 2021 r., C – 604 /19 Gmina Wrocław przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej.
[2] Interpretacja Indywidualna z dnia 15 stycznia 2019 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, 0115-KDIT1-2.4012.824.2018.1.KK.
[3] Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 19 czerwca 2019 r.
[4] Pkt 56, Wyrok TSUE z dnia 25 lutego 2021 r., C – 604 /19 Gmina Wrocław przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej.
