Postanowieniem z 23 czerwca 2022 roku (sygn. I FSK 1225/18) Naczelny Sąd Administracyjny skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne dotyczące możliwości korekty VAT od sprzedaży udokumentowanej paragonem fiskalnym.
Chodziło o ustalenie, czy regulacje Dyrektywy VAT oraz zasady neutralności, proporcjonalności oraz równego opodatkowania podatkiem VAT stoją na przeszkodzie praktyce krajowych organów podatkowych, w zakresie w jakim nie dopuszcza ona korekty wartości podstawy opodatkowania i należnego podatku VAT, jeżeli sprzedaż towarów i usług na rzecz konsumentów z zawyżoną stawką VAT zarejestrowana została za pomocą kasy rejestrującej i udokumentowana paragonami fiskalnymi, a nie fakturami VAT, przy niezmienionej w wyniku tej korekty cenie (wartości brutto sprzedaży).
W takiej sytuacji podatnik (sprzedawca) nie ma bowiem możliwości zidentyfikowania nabywcy oraz zwrotu na jego rzecz nadpłaconej kwoty podatku VAT. Zdaniem organów podatkowych, skoro ekonomiczny ciężar zawyżenia stawki VAT ponosi konsument (płacąc cenę brutto, zawierającą podatek VAT), to zwrot nadpłaconego podatku VAT na rzecz podatnika (sprzedawcy) prowadziłby u niego do bezpodstawnego wzbogacenia.
Dotychczasowe stanowisko sądów administracyjnych w przedmiotowej kwestii jest niejednolite. Przykładowo, w wyroku z 17 marca 2022 r., sygn. akt I FSK 1068/18, NSA stwierdził, że podatnik ma możliwość dokonania korekty w sytuacji zawyżonej stawki VAT, w przypadku ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej – z tym, że powstały wskutek tego przychód opodatkowany będzie podatkiem dochodowym. Podobne stanowisko zajął skład orzekający NSA w wyroku z dnia 5 czerwca 2014 r., sygn. akt II FSK 1586/12.
Inaczej wypowiedział się natomiast NSA w wyroku z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt I FSK 1725/17. Wskazał bowiem, że podatnik-sprzedawca w sytuacji wcześniejszego zastosowania zawyżonej stawki podatku VAT nie może dokonać jednostronnej korekty sprzedaży paragonowej oraz zmiany (podwyższenia) uprzednio wykazanego obrotu (tj. kwot netto), tak aby całkowita uprzednio uiszczona przez nabywcę cena brutto pozostała bez zmian.
Warto w tym miejscu wskazać, iż zgodnie z projektem nowelizacji Ordynacji podatkowej z dnia 27 czerwca 2022 r. podatnik nie będzie mógł odzyskać nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku, jeżeli nie poniósł on uszczerbku majątkowego z tytułu zapłaty tego podatku. Powyższe oznacza, iż w sytuacji zastosowania zawyżonej stawki podatku VAT, przedsiębiorca nie będzie mógł się ubiegać o zwrot nadpłaty podatku, ponieważ to nie on doznał uszczuplenia majątku (doznał go konsument).
