Jeśli samochód został wykupiony z leasingu na cele prywatne a podatnik nie odliczył VAT naliczonego, wynikającego z faktury od leasingodawcy, a ponadto nie zamierza wprowadzać auta do ewidencji środków trwałych, ani zaliczać po wykupie wydatków ponoszonych w związku z jego eksploatacją do firmowych kosztów, to pojazd stanowi majątek prywatny. Jego darowizna na rzecz członka rodziny nie będzie zatem podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał 1 marca 2023 r. korzystną dla podatników interpretację podatkową (interpretację indywidualną, a zatem skierowaną do konkretnego podatnika), dotyczącą opodatkowania VAT darowizny poleasingowego samochodu na rzecz członka rodzinny (interpretacja nr 0113-KDIPT1-3.4012.674.2022.4.KK).
Przepisy tzw. Polskiego Ładu niekorzystnie zmieniły zasady rozliczania leasingowanych aut. Mianowicie, w świetle zmienionych przepisów przedsiębiorca, który po leasingu dokonał wykupu samochodu do majątku i wykorzystania prywatnego (co wcześniej było w praktyce bardzo często stosowaną opcją), jego sprzedaż w ciągu sześciu lat od wykupu i tak musi obecnie wykazać jako przychód z prowadzonej działalności gospodarczej. W takiej sytuacji przedsiębiorca musi zapłacić PIT od dochodu ze sprzedaży, a także składkę zdrowotną do ZUS liczoną od dochodu (9% lub 4,9% w zależności od wybranej formy opodatkowania). Aby uniknąć obecnie podatku na sprzedaży samochodu konieczne jest odczekanie przynajmniej sześciu lat od dnia jego wykupu. Przed zmianą przepisów, samochód mógł być sprzedany bez podatku już po 6 miesiącach od jego wykupu.
Pewnym rozwiązaniem pozwalającym na uniknięcie opodatkowania PIT na przeniesieniu własności takiego samochodu wydawała się darowizna, niemniej pozostawały wątpliwości co do opodatkowania takiej darowizny podatkiem VAT (co przekreślało atrakcyjność takiego rozwiązania). Wydaje się, że we wspomnianej interpretacji Dyrektor KIS rozwiał jednak te wątpliwości.
W rozpatrywanym przez fiskusa przypadku, przedmiotem leasingu był samochód osobowy wykorzystywany na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przez przedsiębiorcę prowadzącego jednoosobową firmę, w ramach tzw. użytku mieszanego tj. zarówno na cele prywatne, jak i na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Kwoty wydatków stanowiących raty leasingowe za korzystanie z pojazdu, jak również wydatki ponoszone przez podatnika w związku z jego eksploatacją (w szczególności paliwo, ubezpieczenie, bieżące naprawy oraz części) rozliczane były w okresie leasingu jako koszty uzyskania przychodu. Podatnik dokonywał także rozliczenia VAT naliczonego od tych wydatków w wysokości 50% kwoty podatku.
Natomiast po wykupie samochodu z leasingu, podatnik nie zaliczył faktury VAT dokumentującej wykup do kosztów podatkowych. Nie dokonał również odliczenia VAT naliczonego wynikającego z tej faktury. Nie wprowadził też samochodu do ewidencji środków trwałych, ani też nie rozliczał już dłużej w ramach działalności gospodarczej żadnych wydatków związanych z używaniem tego pojazdu. Wykupiony samochód postanowił natomiast podarować ojcu. Stwierdził też, że nie wie, czy obdarowany ojciec będzie korzystał z auta, czy też szybko je sprzeda. Jak oświadczył zdecyduje o tym wyłącznie ojciec.
Biorąc te okoliczności pod uwagę, podatnik stwierdził, że jego zdaniem dokonanie darowizny pojazdu na rzecz ojca nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. I co ciekawe, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał to stanowisko za prawidłowe.
W interpretacji podkreślono, że przez dostawę towarów, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także wszelkie inne darowizny, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Opodatkowaniu VAT czynności takie, podlegają o tyle, o ile podejmowane są przez podatników VAT. Prowadzenie działalności gospodarczej nie przesądza, jednak, że wszystkie czynności rozporządzenia mieniem stanowią dostawę towarów lub usług (odpłatną bądź nie) na gruncie przepisów o VAT. Czynności podejmowane poza prowadzoną działalnością gospodarczą nie będą stanowić czynności opodatkowanych VAT, gdyż dokonująca ich osoba fizyczna nie będzie ich dokonywać w charakterze podatnika. W opisywanym zaś przypadku, podatnik rozważa dokonanie darowizny pojazdu, który nie jest wykorzystywany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Podatek naliczony wykazany na fakturze dokumentującej wykup pojazdu od leasingodawcy nie został przez podatnika odliczony. Wobec tego, dokonanie darowizny pojazdu na rzecz ojca, po jego uprzednim wykupie od leasingodawcy, nie będzie dokonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ani nie będzie dotyczyć składnika wykorzystywanego w tej działalności gospodarczej (bądź do działalności nabytego) i jako takie, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Jak wynika z przepisów, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych. Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (w tym także darowizna) tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania), bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).
Fiskus podkreślił także, że dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy jest dokonywana przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tej czynności.
W dalszej części interpretacji, podkreślono też, że umowa leasingu – co do zasady – sprowadza się do używania rzeczy i pobierania pożytków, nie rodzi natomiast powstania prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. W świetle ustawy o podatku od towarów i usług, leasing jest usługą. Po zakończeniu podstawowego okresu trwania umowy leasingu – jednym z wariantów jest sprzedaż przedmiotu umowy leasingobiorcy. Opcja wykupu pojazdu będącego przedmiotem umowy leasingu jest uprawnieniem, z którego leasingobiorca może skorzystać, ale nie musi. Zatem należy przyjąć, że wykup przedmiotu leasingu jest odrębną czynnością – dostawą towaru – niezwiązaną z samą umową leasingu.
Dyrektor KIS wskazał, że w świetle obowiązujących przepisów zasadne jest wyłączenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.
W konsekwencji nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.
W rezultacie dokonując na rzecz członka rodziny darowizny samochodu osobowego wykupionego uprzednio od leasingodawcy podatnik nie będzie działał w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, a czynność taka nie będzie nosiła znamion działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. Zatem, dokonana w takich warunkach darowizna samochodu osobowego nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.
