Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w VAT (fixed establishment)

Spread the love

Stałe miejsce prowadzenia działalności (dalej: „FE”, z ang. fixed establishment) określa miejsce opodatkowania usług podatkiem VAT. Ustalenie czy FE powstało, może mieć kluczowe znaczenie z perspektywy bezpieczeństwa podatkowego zarówno dla podmiotów zagranicznych prowadzących działalność w Polsce, jak i ich kontrahentów.

Znaczenie i konsekwencje prawidłowego określenia FE

Mimo bogatego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) i sądów krajowych, wykładnia pojęcia FE przez organy podatkowe jest niejednolita i w wielu przypadkach rodzi ryzyko wejścia w spór w tym zakresie.
W zależności od pozycji podatkowej danego podmiotu organy podatkowe mogą bowiem kwestionować brak opodatkowania VAT określonych transakcji albo podważać prawo do odliczenia VAT.
Należy wówczas liczyć się z powstaniem zaległości podatkowych, a także z możliwością nałożenia na osoby odpowiedzialne sankcji karnych skarbowych.
Co istotne, od lipca 2024 r. podatnicy posiadający w Polsce FE będą zobowiązani do obowiązkowego stosowania Krajowego Systemu e-Faktur.

Czym jest FE?

Polska ustawa o VAT nie definiuje pojęcia FE. Zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Rady (UE) nr 282/2011, FE oznacza dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika – charakteryzujące się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
Przez zaplecze techniczne należy rozumieć posiadanie przez podmiot zagraniczny infrastruktury do realizacji swojej działalności gospodarczej, np. magazyn, sprzęt techniczny, maszyny. Zaplecze personalne to kapitał ludzki, który konieczny jest do wykonywania działalności.
Należy przy tym pamiętać, że FE jest pojęciem funkcjonującym wyłącznie na gruncie VAT i jest niezależne od pojęcia „zakładu” (z ang. permanent establishment) na gruncie przepisów o podatku dochodowym.

Wykładnia pojęcia FE

Regulacje podatkowe dotyczące FE są bardzo ogólne. Dokonując analizy ryzyka powstania na terenie Polski FE oraz obowiązków z tym związanych, konieczne jest więc odwołanie się do orzecznictwa europejskiego oraz zweryfikowanie podejścia prezentowanego przez polskie organy podatkowe w analogicznych stanach faktycznych.
TSUE wskazuje podatnikom pewne kryteria, które powinny zostać uwzględnione przy analizie FE, dając jednocześnie wskazówki, jak takie kryteria należy przeanalizować celem zabezpieczenia własnej pozycji podatkowej.
W szczególności, w tym zakresie warto odwołać się m.in. do przełomowych wyroków w sprawach Titanium Ltd (C‑931/19), Berlin Chemie A. Menarini SRL (C-333/20) oraz Dong Yang Electronics (C‑547/18), z których wynika że:
– FE nie może powstać wyłącznie w oparciu o infrastrukturę techniczną bez personelu. Jeśli właściciel wynajmowanej nieruchomości nie ma własnego personelu do świadczenia usług związanych z najmem, to nieruchomość ta nie stanowi stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT;
– Spółka dominująca nie posiada FE w innym państwie członkowskim ze względu na to, iż posiada tam spółkę zależną;
– Dla wykreowania FE nie jest konieczne, aby zasoby personalne lub techniczne stanowiły własność podatnika. Istotne jest, aby dysponował on tymi zasobami w taki sam sposób, jakby były jego własnością. W takim wypadku stopień kontroli nad personelem lub aktywami powinien być maksymalnie zbliżony do stopnia kontroli nad własnymi środkami.

Praktyka polskich organów podatkowych – przykłady

Wykładnia prezentowana dotychczas przez TSUE jest korzystniejsza niż ta wynikająca z praktyki polskich organów podatkowych, choć w ostatnim czasie zauważalne jest pewne złagodzenie podejścia w tym zakresie.
Do przykładowych sytuacji, w których podatnicy zwracają się do organów podatkowych o rozstrzygnięcie kwestii powstania FE należą m.in.:
– posiadanie nieruchomości zlokalizowanych w Polsce i ich wynajem;
– korzystanie ze zlokalizowanych w Polsce magazynów lub infrastruktury (maszyny, urządzenia, personel) innych podmiotów;
– dostawa i montaż na terytorium Polski linii produkcyjnych.

Co należy zrobić, aby zminimalizować ryzyko podatkowe?

Podmioty zagraniczne prowadzące działalność w Polsce powinny każdorazowo przeprowadzić analizę ewentualnego powstania FE z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności stanu faktycznego. W szczególności, w tym zakresie należy uwzględnić strukturę wykonywanej działalności gospodarczej, zapisy umowne pomiędzy kontrahentami, zakres odpowiedzialności każdej ze stron itp.
Mając na uwadze niejednolitą linię interpretacyjną i orzeczniczą w tym zakresie, przeprowadzenie takiej analizy pozwoli na zminimalizowanie ewentualnego ryzyka podatkowego (zaległości, sankcje KKS).
W zależności od stanu faktycznego, w celu zabezpieczenia pozycji podatkowej można rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej potwierdzającej:
– brak istnienia (bądź istnienie) FE w Polsce oraz
– prawidłowości stosowanego sposobu rozliczeń w zakresie VAT.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem.