Przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku zapadł korzystny dla podatników VAT wyrok wskazujący, iż organy podatkowe nie mogą odmówić prawa do zastosowania stawki 0% przy eksporcie towarów, powołując się wyłącznie na fakt, że podatnik nie posiada urzędowego dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza Unię Europejską.
Powyższy wyrok został wydany 10 października 2023 r., sygn. akt I SA/Gd 637/23. Wynika z niego, że skoro ustawa o VAT zawiera otwarty katalog dokumentów mogących uprawdopodobnić wywóz towarów poza terytorium UE, to odpowiednimi potwierdzeniami mogą być jakiekolwiek dokumenty, o ile jasno wynika z nich, że eksport towarów faktycznie miał miejsce.
W ostatnim czasie analogiczne do ww. stanowisko zajął także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w wyroku z 12 września 2023 r., sygn. akt I SA/Kr 683/23. Na obecny moment oba wspomniane orzeczenia są nieprawomocne.
Przy omawianiu niniejszego tematu wartym przypomnienia jest art. 41 ust. 6a ustawy o VAT, z którego wynika, że za dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium UE (uprawniający do stawki 0% VAT) uważa się w szczególności:
1) dokument w formie elektronicznej:
- otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu lub;
- pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych otrzymany poza tym systemem, jeżeli jest zapewniona jego autentyczność;
2) zgłoszenie wywozowe na piśmie utrwalonym w postaci papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.
Kluczowym jest użyte w wskazanym art. 41 ust. 6a ustawy o VAT sformułowanie „w szczególności”, które wskazuje, że katalog dokumentów mogących stanowić potwierdzenie wywozu towarów poza terytorium UE jest katalogiem otwartym, a wymienione w ustawie o VAT dokumenty stanowią jedynie przykłady takowych potwierdzeń wywozu.
System teleinformatyczny, o którym mowa w powyższym przepisie to tzw. system AES (Automatyczny System Eksportu), służący do obsługi zgłoszeń celnych i procedur wywozowych (w szczególności do uzyskiwania komunikatów IE599 potwierdzających wywóz towarów) oraz zapewniający elektroniczną wymianę informacji w tym zakresie pomiędzy urzędami celnymi krajów UE.
W omawianej sprawie stan faktyczny dotyczył spółki prowadzącej sprzedaż towarów m.in. na rzecz kontrahentów z krajów spoza UE. W tym celu spółka działała w dwóch modelach: współpracowała z agencjami celnymi (odpowiedzialnymi za dokonywane odprawy celne) lub odpowiednie dokumenty celne potwierdzające wywóz towarów pozyskiwała bezpośrednio od swoich kontrahentów. Problemem spółki były zdarzające się opóźnienia w uzyskiwaniu dokumentów IE599, które zdaniem spółki wynikały najczęściej z: opóźnień w otrzymywaniu dokumentów celnych od urzędu celno-skarbowego lub agencji celnej oraz błędów występujących w treści dokumentów celnych, które uniemożliwiały jednoznaczne powiązanie towarów wskazanych na dokumencie celnym z towarami ujętymi na fakturach.
Mimo ww. problemów, w ocenie spółki, przysługiwało jej prawo stosowania do eksportu towarów stawki 0% VAT, ponieważ spółka była w posiadaniu innych dowodów (niewymienionych wprost w art. 41 ust. 6a ustawy o VAT), które jednoznacznie potwierdzały wywóz towarów poza terytorium UE. Mianowicie, przykładowymi dowodami, na które powoływała się spółka były:
- potwierdzenie odbioru towarów przez kontrahenta lub magazyn (do którego transportowano towar);
- oświadczenie spedytora lub przewoźnika potwierdzające, że towary opuściły terytorium UE. Oświadczenia te zawierały dane pozwalające na powiązanie ich z fakturami dokumentującymi eksport (tj. datę załadunku towaru, numer MRN – numer ewidencyjny w przebiegu międzynarodowej operacji tranzytowej, historię trasy przesyłki potwierdzającą odbiór przesyłki przez kontrahenta);
- oświadczenie kontrahenta o wywozie towarów potwierdzające, że opuściły one terytorium UE i są transportowane do miejsca docelowego;
- dokument importowy wystawiony przez organy celne państwa przeznaczenia towarów, potwierdzający przywóz towarów na terytorium państwa docelowego eksportu.
Spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w celu uzyskania potwierdzenia, że każdy z ww. wariantów dowodowych daje prawo do zastosowania stawki 0% VAT przy eksporcie towarów.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z powyższym stanowiskiem (interpretacja z 31 maja 2023 r., nr 0113-KDIPT1-2.4012.78.2023.2.KT) stwierdzając, że wymienione przez spółkę dokumenty nie są dokumentami „urzędowymi”, o których, w ocenie organu, mowa w art. 41 ust. 6a ustawy o VAT (tj. wygenerowanymi w systemie AES lub potwierdzonymi przez właściwy urząd celny).
W uzasadnieniu dyrektor KIS zaznaczył, że wymienione przez spółkę dokumenty wywozu towarów poza terytorium UE nie są potwierdzane przez właściwy organ celny (krajowy lub innego państwa członkowskiego), lecz odpowiednio przez: kontrahenta, podmiot prowadzący magazyn, przewoźnika oraz spedytora. Za niewystarczający dowód wywozu towarów zostały uznane również dokumenty wystawione przez organy celne państwa przeznaczenia towarów (tj. państwa spoza UE).
Zdaniem dyrektora KIS, wskazane przez spółkę dokumenty mają charakter jedynie informacyjny i nie stanowią one dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium UE. Z tego względu, w ocenie dyrektora KIS, dokumenty te nie uprawniają do stawki 0% VAT dla eksportu towarów.
W wyniku wniesionej przez spółkę skargi, WSA w Gdańsku przyjął stanowisko odmienne od powyższego, jednocześnie uchylając przytoczoną interpretację. Sąd orzekł, że dla eksportu towarów nie jest kluczowe posiadanie określonych dokumentów ani objęcie towarów określoną procedurą celną.
W uzasadnieniu wyroku WSA w Gdańsku podkreślił, że w przedmiotowej sprawie decydujące znaczenie ma rzeczywisty wywóz towarów poza terytorium UE (a więc przesłanka materialna), a nie zgromadzenie przez podatnika określonych dokumentów w konkretnej procedurze (czyli przesłanka formalna). Zdaniem sądu, organ podatkowy nie uwzględnił podstawowych wniosków płynących z wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 28 marca 2019 r., w sprawie C-275/18, zgodnie z którym z perspektywy uprawnienia do zastosowania stawki 0% VAT przy eksporcie towarów decydującym jest sam wywóz towarów za granice UE.
TSUE, w powyższym wyroku, przytoczył wyłącznie dwie sytuacje, w ramach których niedopełnienie wymogów formalnych mogłoby prowadzić do utraty prawa do stawki 0% VAT, tj.:
- umyślne uczestniczenie w oszustwie podatkowym i narażanie na niebezpieczeństwo funkcjonowania wspólnego systemu VAT;
- nieprzedstawienie przekonywującego dowodu spełnienia wymogów materialnych (tj. brak udowodnienia faktycznego wyprowadzenia towarów z terytorium UE).
W ocenie sądu I instancji, błędnym było stanowisko fiskusa, jakoby wyłącznie dokumenty urzędowe, wydane przez właściwe organy celne (polskie lub z innych państw UE) mogły stanowić podstawę do zastosowania stawki 0% VAT przy w eksporcie towarów. WSA w Gdańsku podkreślił, że taką rolę mogą spełniać również jakiekolwiek inne dokumenty, z których będzie jednoznacznie wynikało, że faktycznie doszło do eksportu towarów. W konsekwencji, nie można odmówić podatnikom prawa do zastosowania stawki 0% VAT wyłącznie na podstawie braku określonego dokumentu potwierdzającego eksport towarów poza terytorium UE, jeśli eksport ten faktycznie nastąpił.
Podsumowując, zarówno przedstawiony w niniejszym artykule wyrok WSA w Gdańsku, jak i analogiczny do niego wyrok WSA w Krakowie, wskazują na wysoce korzystną dla podatników oraz zliberalizowaną linię orzeczniczą sądów w zakresie wymogów dokumentacyjnych uprawniających do zastosowania względem eksportowanych towarów stawki 0% VAT. Biorąc pod uwagę pojawiające się w ostatnim czasie przykłady niekorzystnej linii interpretacyjnej dyrektora KIS, wyroki te stanowią dla podatników nadzieję na korzystne rozstrzygnięcie na drodze sądowej sporów prowadzonych z organami podatkowymi w tym zakresie.
