Standard ESRS E1 Zmiana klimatu jest pierwszym z grupy pięciu standardów środowiskowych i najbardziej rozległym tematycznie. Jego celem jest zrozumienie, jak przedsiębiorstwo wpływa na klimat, czy posiada plan transformacji służący powstrzymaniu zmian klimatycznych, jakie posiada polityki i zasoby służące zapobieganiu i adaptacji do zmian klimatu, w jakim stopniu jego model biznesowy jest odporny na zmiany klimatu, jakie widzi wyzwania związane z przejściem na gospodarkę zrównoważoną i jakie to niesie skutki finansowe dla organizacji.
Wprowadzenie do Standardu ESRS E1 – Zmiana klimatu
Zagadnienia poruszone w standardzie podlegają analizie podwójnej istotności i jeżeli przedsiębiorstwo uzna, że dany temat nie jest istotny, może pominąć stosowne ujawnienia. Jednak w przeciwieństwie do pozostałych standardów, gdzie na tym etapie można zakończyć proces raportowania, standard ESRS E1 został potraktowany wyjątkowo. Komisja Europejska wyszła z założenia, że efekty zmian klimatu dotykają w różnym stopniu wszystkich.
Dlatego też organizacja, która stwierdzi, że dla niej zmiany klimatu nie są istotne, powinna szczegółowo wyjaśnić wnioski swojej analizy istotności, łącznie z perspektywiczną analizą warunków, które mogłyby skłonić ją do uznania zmian klimatu za istotne w przyszłości.
Plan transformacji i polityki klimatyczne
Tematy poruszane w standardzie dotyczą następujących obszarów:
– łagodzenie zmian klimatu,
– przystosowanie się do zmian klimatu,
– efektywność energetyczna,
– wykorzystanie energii odnawialnej.
Pierwszy punkt ujawnień dotyczy planu transformacji na potrzeby łagodzenia zmian klimatu. Przedsiębiorstwo musi wykazać, że jego strategia i model biznesowy idą w kierunku osiągnięcia założeń Porozumienia Paryskiego, czyli ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza do 2050 roku. Wśród szczegółowych informacji wymaganych w tym punkcie jest prezentacja planu przejścia na zrównoważoną gospodarkę, opis zidentyfikowanych dźwigni dekarbonizacji i działań wspierających ich wykorzystanie w procesie dążenia do neutralności energetycznej, inwestycje wspierające plan transformacji łącznie z przypisanymi do nich nakładami finansowymi, sposoby mierzenia postępu w realizacji planu transformacji oraz jak plan transformacji wpisuje się w model biznesowy przedsiębiorstwa i czy zatwierdziły go organy administrujące, zarządzające lub nadzorcze. Jednostka musi także opisać poziom zależności swojej działalności od paliw kopalnych poprzez ocenę jakościową potencjalnych zamrożonych emisji gazów cieplarnianych, które prawdopodobnie zostaną spowodowane przez kluczowe aktywa lub produkty w okresie ich eksploatacji. Jeżeli organizacja nie posiada planu transformacji, musi wskazać, czy i kiedy zostanie on przyjęty.
Kolejnym zagadnieniem do ujawnienia są polityki związane z łagodzeniem i przystosowaniem się do zmian klimatu. Przedsiębiorstwo musi opisać posiadane polityki, za pomocą których identyfikuje, ocenia i zarządza oddziaływaniami, ryzykami i możliwościami związanymi z łagodzeniem zmian klimatycznych i przystosowywaniem się do nich, ze szczególnym uwzględnieniem efektywności energetycznej i wykorzystywania energii odnawialnej.
Ujawnienia dotyczące emisji i efektywności energetycznej
W ramach następnej części ujawnień przedsiębiorstwo opisuje wszystkie kluczowe działania podjęte w okresie sprawozdawczym mające na celu łagodzenie zmian klimatu i przystosowanie się do nich. Ujawnienia obejmują przyjęte i osiągnięte wskaźniki dekarbonizacji i redukcji gazów cieplarnianych, powiązanie znaczących kwot nakładów inwestycyjnych i wydatków operacyjnych niezbędnych do realizacji przyjętych działań z odpowiednimi pozycjami sprawozdania finansowego i wskaźnikami wymaganymi na podstawie rozporządzenia delegowanego Komisji Europejskiej 2021/2178 (dotyczące taxonomii).
W kolejnym punkcie ujawnienia dotyczą celów związanych z łagodzeniem zmian klimatu odnoszących się do poziomów redukcji emisji gazów cieplarnianych zakresu 1, 2 lub 3, oddzielnie lub łącznie. Emisje zakresu 1 dotyczą bezpośrednich źródeł będących własnością lub kontrolowanych przez przedsiębiorstwo. Emisje zakresu 2 są pośrednimi emisjami związanymi z wytworzeniem zakupionej energii elektrycznej, ciepła, pary lub chłodu. Emisje zakresu 3 to wszystkie pośrednie emisje nie zaliczone do zakresu 2, które pojawiają się w łańcuchu wartości przedsiębiorstwa. Cele powinny być wyznaczone co najmniej na rok 2030, a potem co 5 lat do roku 2050. Jednostka powinna wyjaśnić jak wyznaczone cele wspierają ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza, czy są oparte na podstawach naukowych, jakie metody zastosowano do ich wyznaczenia oraz czy i w jaki sposób rozważono różne scenariusze klimatyczne. Należy także opisać potencjalne dźwignie obniżenia emisyjności wraz z ich ilościowym wkładem w redukcje.
Dalsze ujawnienia wymagają od jednostki opisania swojego koszyka energetycznego i zużycia energii. Zużycie powinno być podane w rozbiciu na poszczególne źródła odnawialne oraz kopalne, a także energię zakupioną i wytworzoną we własnym zakresie, zużycie paliw kopalnych w podziale na poszczególne rodzaje. Dodatkowo przedsiębiorstwa działające w sektorach o znacznym oddziaływaniu na klimat podają swoją energochłonność na podstawie przychodów netto.
Kolejny temat dotyczy emisji gazów cieplarnianych zakresu 1, 2 i 3. W przeciwieństwie do opisanych powyżej celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych w tym punkcie przedsiębiorstwo raportuje stan obecny. W odniesieniu do każdego zakresu przedsiębiorstwo ujawnia wartość emisji brutto w tonach metrycznych ekwiwalentu dwutlenku węgla. Celem tych informacji jest nie tylko inwentaryzacja poziomów emisji, ale także identyfikacja głównych jej źródeł. Pozwoli to zrozumieć poziom oddziaływania organizacji na klimat poprzez bezpośrednią emisję gazów cieplarnianych, emisję w ramach łańcucha wartości czy zużywaną energię.
W następnym punkcie przedsiębiorstwo opisuje projekty usuwania gazów cieplarnianych i ograniczania emisji. Standard wymaga informacji o szczegółach technologicznych tych operacji, sposobie zarządzania ryzykiem, zawiera też szczegółowe wytyczne na temat metod dokonywania obliczeń wielkości prezentowanych w sprawozdaniu. W przypadku projektów finansowanych za pomocą jednostek emisji dwutlenku węgla przedsiębiorstwo musi zaprezentować ich wiarygodność i zgodność z ogólnie przyjętymi normami w tym zakresie. Ten punkt standardu ma też przeciwdziałać tzw. „greenwashingowi”. Jeżeli przedsiębiorstwo promuje się jako neutralne pod względem emisji gazów cieplarnianych wykorzystując do tego jednostki emisji dwutlenku węgla, musi pokazać, że korzystanie z jednostek emisji dwutlenku węgla nie jest alternatywą do faktycznego ograniczania redukcji emisji gazów cieplarnianych.
W dalszej kolejności przedsiębiorstwo informuje, czy stosuje wewnętrzne systemy ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych.
Ryzyka i skutki finansowe związane z klimatem
Ostatnim tematem ujawnień są przewidywane skutki finansowe wynikające z istotnych ryzyk fizycznych i ryzyk przejścia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmiany klimatu. Zazwyczaj ryzyko przejścia obejmuje: ryzyko zmian przepisów, ryzyko prawne, ryzyko technologiczne, ryzyko rynkowe i ryzyko reputacyjne. Ryzyko fizyczne wynika ze zmian klimatu i może być wywołane różnymi gwałtownymi zdarzeniami lub długotrwałymi zmianami wzorców klimatycznych. Gwałtowne ryzyko fizyczne jest wywoływane przez nagłe zdarzenia pogodowe, jak np. burze, powodzie, pożary. Natomiast długotrwałe ryzyko fizyczne powstaje w efekcie długofalowych zmian klimatycznych, takich jak zmiany temperatury i ich wpływ na poziom wód, mniejsza dostępność wody, utrata bioróżnorodności, spadek żyzności gleby. Standard zawiera cały szereg wskaźników i wytycznych do obliczeń skutków finansowych związanych z tymi zagadnieniami. Źródłem informacji na potrzeby szacowania skutków finansowych ryzyk fizycznych i ryzyk przejścia powinny być wyniki analizy scenariuszowej. Dane i założenia przyjęte do oceny przewidywanych skutków finansowych wynikających z ryzyk fizycznych i ryzyk przejścia powinny być spójne z odpowiednimi danymi i założeniami wykorzystywanymi w sprawozdaniu finansowym.
