System wsparcia dla podmiotów borykających się z konsekwencjami powodzi jest opracowywany. Do momentu dokonania ostatecznych ustaleń, ale także później, można korzystać z już obowiązujących instrumentów wsparcia. Poniżej przedstawiam kluczowe spośród nich.
1. Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych oraz składek ubezpieczeniowych: umorzenie całości lub części zaległości podatkowej, odroczenie płatności podatku, rozłożenie płatności podatku na raty
Kogo i jakich podatków dotyczy? Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych oraz z tytułu ubezpieczeń społecznych mogą zostać przyznane każdemu podatnikowi lub płatnikowi. Ulgi w spłacie takich zobowiązań mogą znaleźć zastosowanie do wszystkich rodzajów zobowiązań podatkowych (w tym PIT, CIT, VAT) oraz do należności podatkowych przypadających od płatników (np. zaliczki na PIT od wynagrodzeń), jak również składek na ubezpieczenia społeczne.
Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych oraz składkowych (analogicznie) obejmują:
- odroczenie terminu płatności podatku lub zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami;
- rozłożenie na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami;
- umorzenie w całości lub części zaległości podatkowej (w konsekwencji czego umorzeniu podlegają odsetki, odpowiednio, w całości lub w części dotyczącej umorzonej zaległości podatkowej).
Jakie są warunki? Warunkiem zastosowania jest pozytywne rozpatrzenie złożonego przez podatnika/płatnika wniosku wskazującego na wystąpienie ważnego interesu podatnika/płatnika lub interesu publicznego. Wystarczy spełnienie jednej tych z przesłanek, ale w sytuacji spowodowanej pandemią wydaje się, że podatnicy/płatnicy mogą powołać się na obydwie przesłanki. Przykładowo podatnicy mogą powołać się na swoją sytuację finansową (gospodarczą) związaną z powodzią, ograniczenie lub zamknięcie działalności w wyniku nałożonych restrykcji wynikających z ogłoszenia stanu klęski żywiołowej, spadek popytu, przestoje w dostawach surowców, nieobecność pracowników itp. Uzasadnienie wniosku musi być dostosowane do indywidualnej sytuacji podatnika (co wymaga jej analizy), a podatnik powinien załączyć do wniosku dokumenty potwierdzające jego sytuację finansową lub kadrową, np. sprawozdanie finansowe sporządzone na koniec miesiąca.
Kto decyduje? Wniosek o przyznanie ulgi jest rozstrzygany przez organ podatkowy w drodze decyzji.
Jaka jest procedura i kiedy można ją wszcząć? Procedura wszczynana jest na pisemny wniosek podatnika złożony we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym. Wniosek o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych czy składkowych można złożyć w każdym momencie roku.
Co powinien zawierać wniosek? Podatnik sporządza wniosek samodzielnie. W składanym wniosku podatnik musi wskazać, jakiego podatku (zaległości podatkowej) wniosek dotyczy (np. CIT) i o jaką formę ulgi się ubiega (np. rozłożenie płatności na raty). Wiele organów udostępnia własne wzory wniosków o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych, które mogą różnić się między sobą, w tym zakresem wymaganych informacji czy dokumentów.
Czy ulga to pomoc publiczna? Udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych może stanowić pomoc publiczną lub pomoc de minimis, co będzie przedmiotem weryfikacji ze strony organu podatkowego rozpatrującego wniosek. W związku z tym organ może żądać od podatnika informacji, czy otrzymywał on taką pomoc w przeszłości oraz w jakiej wysokości (np. przy pomocy de minimis, która podlega kwotowemu ograniczeniu do wysokości 200 000 euro, praktykowane jest składanie oświadczeń w tym zakresie).
Jakie są koszty? Przyznanie podatnikowi ulgi w postaci odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia podatku na raty wiąże się z obowiązkiem poniesienia przez podatnika tzw. opłaty prolongacyjnej od kwoty podatku lub zaległości podatkowej (równej obniżonej stawce odsetek za zwłokę).
Jaki jest termin rozpatrzenia wniosku? Wniosek podatnika rozstrzygany jest w drodze decyzji, która jest wydawana bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu 1 miesiąca (w sprawach szczególnie skomplikowanych nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku).
2. Ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy
Kogo i jakich podatków dotyczy? Ograniczenie poboru zaliczki na podatek dochodowy może znajdować zastosowane zarówno wobec podatników podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), jak i podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), bez względu na źródło uzyskiwanych przychodów (dochodów), a także formę uiszczania zaliczek (dotyczy zatem również zaliczek uiszczanych w formie uproszczonej).
Jakie są warunki? Ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy może zostać zastosowane, gdy podatnik uprawdopodobni, że zaliczki byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. Powódź, a szczególnie ogłoszenie stanu klęski żywiołowej i związane z tym ograniczenia dla prowadzenia działalności gospodarczej należałoby uznać za istotną przesłankę uprawdopodabniającą taki stan rzeczy, stanowiący podstawę do ubiegania się o ograniczenie poboru zaliczek na CIT oraz PIT.
Kto decyduje? Uprawnienie do obniżenia zaliczki przysługuje organowi podatkowemu właściwemu dla podatnika w sprawach jego podatku dochodowego.
Jaka jest procedura i kiedy można ją wszcząć? Procedura wszczynana jest na pisemny wniosek podatnika złożony we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym. Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy można złożyć w każdym momencie roku podatkowego. Jednakże nie może on dotyczyć zaliczek nieopłaconych, dla których termin zapłaty już minął (które mają status zaległości podatkowej).
Co powinien zawierać wniosek? Podatnik sporządza wniosek samodzielnie. Nie obowiązuje urzędowy druk. Pisemny wniosek podatnika powinien zawierać przede wszystkim dane wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz NIP), datę sporządzenia oraz wskazanie adresata, treść żądania, a przede wszystkim wskazanie przyczyny powodującej, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawie o CIT albo ustawie o PIT byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy.
Jaki jest termin rozpatrzenia wniosku? Wniosek podatnika rozstrzygany jest w drodze decyzji, która jest wydawana bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu 1 miesiąca (w sprawach szczególnie skomplikowanych nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku).
3. Stawka 0% dla darowizn towarów i usług przekazywanych samorządom, organizacjom pożytku publicznego, podmiotom leczniczym i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych na cele pomocy powodzianom
Uwaga: preferencja wynikająca z projektu rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług (poz. 888 wykazu prac legislacyjnych rcl) w wersji z dnia 17 września 2024 r.
Kogo dotyczy? Preferencyjna stawka VAT w wysokości 0% (uprawniająca do odliczenia VAT naliczonego) może być stosowana przez każdego podatnika VAT dokonującego kwalifikowanych nieodpłatnych świadczeń – zarówno dostaw towarów, jak i usług.
Jakie są warunki? Warunki dla zastosowania 0% VAT mają mieć charakter:
Podmiotowy – w zakresie kategorii odbiorców darowizn podlegających 0% VAT, tj. dokonywanych na rzecz:
- organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie;
- jednostek samorządu terytorialnego;
- podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 799);
- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.
Przedmiotowy – w zakresie celów nieodpłatnych świadczeń, które są dokonywane na cele związane z pomocą ofiarom skutków intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi.
Formalny – w kontekście wymogu zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem a jednym ze wskazanych wyżej podmiotów, z której będzie wynikało, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą poszkodowanym w wyniku tego kataklizmu (dla dostaw dokonywanych od 12 września 2024 r. do dnia poprzedzającego wejście rozporządzenia w życie warunek ma być uznawany za spełniony również, gdy podatnik i odbiorca świadczenia potwierdzą na piśmie dokonanie dostawy towarów lub wykonanie usługi).
Od kiedy stawka 0% VAT ma obowiązywać? Obniżona do 0% stawka VAT dla ww. nieodpłatnych świadczeń będzie mogła znajdować zastosowanie do tych spośród nich, które były dokonywane, począwszy od 12 września 2024 r.
4. Ulga klęskowa w podatku rolnym – zaniechanie ustalenia albo poboru podatku rolnego w całości lub w części
Kogo i jakich podatków dotyczy? Ulga klęskowa, czyli zaniechanie ustalenia (jeśli jeszcze nie ustalono) lub poboru całości, lub części podatku rolnego (gdy ustalono jego wymiar) może zostać przyznana podatnikom podatku rolnego w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania (nieruchomości rolnych) położonych na terenie objętym stanem klęski żywiołowej.
Na dzień 17 września 2024 r. teren objęty stanem klęski żywiołowej obejmuje:
- w województwie dolnośląskim: powiaty kamiennogórski, karkonoski, kłodzki, lwówecki, wałbrzyski, ząbkowicki, lubański, dzierżoniowski i świdnicki,
miasta na prawach powiatu Wałbrzych i Jelenią Górę; - w województwie opolskim: powiaty głubczycki, nyski, prudnicki, opolski, krapkowicki, brzeski i kędzierzyńsko-kozielski;
- w województwie śląskim: powiaty bielski, cieszyński, pszczyński i raciborski, miasto na prawach powiatu Bielsko-Białą;
– na mocy rozporządzenia rady ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego, zmienionego rozporządzeniem rady ministrów z dnia 17 września 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego.
Jakie są warunki? Podatnik może skorzystać z ulgi klęskowej, występując ze stosownym wnioskiem. Przyznanie ulgi ma charakter uznaniowy. Przy przyznawaniu ulgi uwzględnia się rozmiary strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym. Pomocne są w tym przypadku mogą być ustalenia dokonane w związku z szacowaniem strat na potrzeby ubezpieczeniowe. Wydaje się, że w większości przypadków wysokość strat spowodowanych klęską będzie uzasadniała całkowite odstąpienie od ustalania lub poboru podatku z uwagi na jego relatywnie niskie kwoty. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że organy podejmujące decyzję powinny uwzględnić wysokość otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego.
Jakiego okresu dotyczy? Ulgę przyznaje się za ten rok podatkowy, w którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej. Jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzony został po zapłaceniu podatku za dany rok, ulgę stosuje się w następnym roku podatkowym.
Kto decyduje? Uprawnienie do przyznania ulgi klęskowej przysługuje wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwemu z uwagi na miejsce położenia nieruchomości rolnych podlegających podatkowi rolnemu.
Jaka jest procedura i kiedy można ją wszcząć? Procedura wszczynana jest na pisemny wniosek podatnika złożony we właściwym dla podatnika organie (wniosek należy złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta). Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy można złożyć w każdym momencie roku podatkowego. Jednakże nie może on dotyczyć zaliczek nieopłaconych, dla których termin zapłaty już minął (które mają status zaległości podatkowej).
Co powinien zawierać wniosek? Podatnik sporządza wniosek samodzielnie. Nie obowiązuje urzędowy druk. Pisemny wniosek podatnika powinien zawierać przede wszystkim dane wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz NIP), datę sporządzenia oraz wskazanie adresata, treść żądania, a przede wszystkim wskazanie przyczyny powodującej, że ulga klęskowa powinna być zastosowana oraz rozmiar strat.
Jaki jest termin rozpatrzenia wniosku? Wniosek podatnika rozstrzygany jest w drodze decyzji, która jest wydawana bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu 1 miesiąca (w sprawach szczególnie skomplikowanych nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku).
