W połowie lipca 2025 roku Komisja Europejska oficjalnie rozpoczęła proces przeglądu rozporządzenia ogólnego w sprawie wyłączeń blokowych (GBER – General Block Exemption Regulation). To ważne wydarzenie dla wszystkich, którzy mają do czynienia z pomocą publiczną w Unii Europejskiej — od administracji publicznej, przez przedsiębiorców, po organizacje branżowe.
Czym jest GBER i dlaczego jest tak istotny
Rozporządzenie ogólne w sprawie wyłączeń blokowych to kluczowy instrument prawa UE, który pozwala państwom członkowskim przyznawać określone kategorie pomocy publicznej bez uprzedniego zgłaszania ich do Komisji Europejskiej. Mechanizm ten znacznie upraszcza procedury, skraca czas wdrażania programów wsparcia i ogranicza obciążenia administracyjne. Obowiązująca wersja GBER (rozporządzenie 651/2014) weszła w życie 1 lipca 2014 roku i została już kilkukrotnie zmieniona — m.in. w latach 2017, 2021 i 2023 — tak, aby odpowiadać na bieżące potrzeby rynku wewnętrznego i polityki unijnej.
GBER jest jednym z najczęściej wykorzystywanych narzędzi w zakresie pomocy państwa: aż 93% nowych środków niezwiązanych z kryzysami było w 2023 roku notyfikowanych właśnie na jego podstawie – stąd tak duże znaczenie obecnego przeglądu.
Dlaczego potrzebny jest przegląd GBER
Komisja Europejska wskazuje kilka głównych przyczyn planowanego przeglądu. Po pierwsze, niektóre warunki określone w obecnym GBER są zbyt skomplikowane, trudne w interpretacji lub stosowaniu, co generuje nieproporcjonalne obciążenia dla organów państwowych. Po drugie, struktura przepisów po kolejnych nowelizacjach przestała być w pełni spójna — pojawiają się niespójności definicyjne i redakcyjne, które mogą prowadzić do niepewności prawnej. Po trzecie, przepisy wymagają aktualizacji w świetle nowych priorytetów politycznych, takich jak Zielony Ład, transformacja cyfrowa, gospodarka społeczna, czy zwiększenie dostępności tanich i energooszczędnych mieszkań.
Główne cele i zakres przeglądu
Celem inicjatywy jest uproszczenie i zmniejszenie obciążeń administracyjnych związanych z pomocą państwa udzielaną na podstawie GBER, przy jednoczesnym zachowaniu uczciwej konkurencji na rynku wewnętrznym. Przegląd ma objąć m.in. następujące aspekty:
- zmniejszenie obciążeń biurokratycznych poprzez uproszczenie warunków zgodności;
- dostosowanie przepisów do nowych priorytetów politycznych i gospodarczych;
- eliminację niespójności i poprawę przejrzystości struktury prawnej;
- lepsze dostosowanie przepisów do potrzeb MŚP, start-upów i przedsiębiorstw społecznych.
Według harmonogramu zawartego w zaproszeniu, Komisja planuje przyjęcie finalnej wersji nowego rozporządzenia w IV kwartale 2026 roku. Do tego czasu zebrane zostaną opinie wszystkich zainteresowanych stron, w tym administracji, biznesu, organizacji branżowych i obywateli.
Konsultacje GBER
Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje w sprawie zmiany GBER. Zaproszeni są wszyscy zainteresowani, w tym organy państw członkowskich na szczeblu centralnym, regionalnym lub lokalnym, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia branżowe, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, obywatel. Ankieta udostępniona w ramach konsultacji zawiera kilkadziesiąt szczegółowych pytań pogrupowanych tematycznie. Pytania dotyczą m.in. tego, w jakim stopniu obecne przepisy GBER wspierają realizację celów politycznych UE, takich jak transformacja zielona i cyfrowa, innowacje, spójność gospodarcza i społeczna oraz wzmacnianie konkurencyjności gospodarki europejskiej. W formularzu poruszono także zagadnienia szczegółowe, takie jak:
- stopień, w jakim GBER redukuje obciążenia administracyjne państw i Komisji;
- przejrzystość i zrozumiałość przepisów;
- możliwość poszerzenia zakresu wyłączeń blokowych o nowe kategorie pomocy;
- uproszczenia warunków zgodności i likwidacja przestarzałych lub nieużywanych przepisów;
- ocena definicji stosowanych w GBER (np. MŚP czy przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji).
W pytaniach otwartych respondenci proszeni są o konkretne uwagi, przykłady i propozycje uproszczeń. W formularzu znajdują się także pytania o ocenę wpływu przepisów na spójność z innymi aktami prawnymi UE, a także o to, jak zapewnić przejrzystość i skuteczny monitoring wykorzystania pomocy państwa.
Konsultacje mają charakter publiczny i trwać będą do 6 października 2025 r.
Warto wziąć udział w konsultacjach
Przegląd GBER to ważny proces, który może realnie wpłynąć na sposób, w jaki państwa członkowskie będą mogły udzielać wsparcia publicznego w najbliższych latach. Utrzymanie równowagi między uproszczeniem zasad a ochroną uczciwej konkurencji na jednolitym rynku jest jednym z największych wyzwań dla Komisji Europejskiej. Wyniki konsultacji — w tym opinie zebrane w ankiecie — będą stanowiły kluczowy punkt odniesienia dla przygotowania nowej wersji rozporządzenia, która ma obowiązywać od 2027 roku.
