W poprzednim tygodniu pisaliśmy o analizach porównawczych w dokumentacji cen transferowych. Dziś chcemy przybliżyć sytuacje, w których podatnicy mogą być zwolnieni z obowiązku ich przygotowania.
Podstawa prawna
Podmioty powiązane, które są zobowiązane do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, muszą dołączyć analizę porównawczą (lub analizę zgodności) jako wymagany element dokumentacji. Zgodnie z art. 11q ust. 3a ustawy o CIT istnieją dwa główne przypadki, w których nie ma obowiązku sporządzania analizy porównawczej ani analizy zgodności:
- gdy podatnik posiada status mikro- lub małego przedsiębiorcy;
- w przypadku transakcji innych niż transakcje kontrolowane, o których mowa w art. 11o ust. 1 ustawy o CIT (czyli transakcji zawartych z tzw. rajowymi podmiotami niepowiązanymi).
Zwolnienie dla mikro- i małych przedsiębiorców
Zgodnie z art. 11q ust. 3a pkt 1 ustawy o CIT, z obowiązku sporządzenia analizy porównawczej zwolnieni są podatnicy, którzy mają status mikro przedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Warunki uzyskania statusu
Prawo przedsiębiorców wskazuje, że aby uzyskać status mikro- lub małego przedsiębiorcy, należy łącznie spełnić dwa warunki – dotyczące zatrudnienia oraz poziomu przychodów lub aktywów bilansu – w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych.
Mikroprzedsiębiorca to podmiot, który:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników, oraz
- osiągnął obrót lub sumę aktywów nieprzekraczającą 2 mln euro.
Mały przedsiębiorca to podmiot, który:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników, oraz
- osiągnął obrót lub sumę aktywów nieprzekraczającą 10 mln euro.
Rozbieżności między ustawami
Ustawa – Prawo przedsiębiorców odnosi się do dwóch ostatnich lat obrotowych, natomiast ustawa o CIT wskazuje, że zwolnienie przysługuje podmiotom, które w ostatnim roku podatkowym spełniły warunki określone w Prawie przedsiębiorców.
Początkowo budziło to wątpliwości interpretacyjne, jednak zgodnie z zasadą lex specialis derogat legi generali, zastosowanie powinna mieć norma z ustawy o CIT – czyli należy badać ostatni rok podatkowy. Potwierdza to również Ministerstwo Finansów w dokumencie „Informacja o cenach transferowych – Pytania i odpowiedzi”, wydanie 5, pytanie 75, gdzie wskazano:
„Dla Informacji TPR składanej za rok 2023, status mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy musi być spełniony w 2022 roku.”
Ceny w transakcjach kontrolowanych zawieranych przez mikro- i małych przedsiębiorców muszą spełniać zasadę cen rynkowych
Choć mikro- i mali przedsiębiorcy są zwolnieni z obowiązku przygotowania analizy porównawczej lub analizy zgodności, transakcje kontrolowane nadal muszą realizować na warunkach rynkowych. Z tego względu, mimo możliwości skorzystania ze zwolnienia, czasem warto rozważyć przygotowanie analiz porównawczych np. dla istotnych wartościowo transakcji lub kluczowych obszarów działalności firmy. Takie podejście stanowi dodatkowe zabezpieczenie podatnika na wypadek ewentualnej kontroli.
Zwolnienie dla transakcji innych niż transakcje kontrolowane (tzw. transakcje rajowe z podmiotami niepowiązanymi)
Drugie zwolnienie dotyczy transakcji innych niż transakcje kontrolowane, o których mowa w art. 11o ust. 1 ustawy o CIT, czyli transakcji zawieranych z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raju podatkowego).
W przypadku takich transakcji podatnik nie ma obowiązku sporządzania analizy porównawczej ani analizy zgodności.
Jednocześnie, zgodnie z art. 11q ust. 1a ustawy o CIT, lokalna dokumentacja cen transferowych musi zawierać uzasadnienie gospodarcze tej transakcji, w szczególności:
- opis spodziewanych korzyści ekonomicznych;
- w tym korzyści podatkowych.
Raportowanie w TPR
Pomimo zwolnienia z obowiązku przygotowania analizy porównawczej lub analizy zgodności, ww. podatnicy nadal muszą wykazać te transakcje w informacji TPR.
Zarówno transakcje zawarte przez mikro- oraz małych przedsiębiorców, jak i transakcje inne niż transakcje kontrolowane zawarte z podmiotami z rajów podatkowych raportuje się w sposób uproszczony – bez prezentacji danych porównawczych i szczegółowych wyników analiz rynkowych.
Ponadto, mikro- i mali przedsiębiorcy w formularzu TPR wykazują jedynie dwa wskaźniki ogólne rentowność aktywów oraz rentowność kapitału własnego – z pominięciem takich wskaźników jak marża operacyjna czy marża zysku brutto.
Podsumowanie
Zwolnienia z przygotowania analiz porównawczych stanowią istotne ułatwienie dla podatników, jednak należy pamiętać, że fiskus coraz częściej bada zasadność ich zastosowania.
Warto więc dokładnie zweryfikować, czy firma spełnia wszystkie ustawowe warunki – zarówno finansowe, jak i formalne. Jednocześnie należy pamiętać, że ceny transferowe w transakcja kontrolowanych muszą zawsze spełniać zasadę cen rynkowych. Wymóg ten dotyczy również podatników i transakcji, do których może mieć zastosowanie zwolnienie z obowiązku przeprowadzenia analizy porównawczej czy analizy zgodności.
