Zmiany w podatku od nieruchomości będą miały istotny wpływ na firmy zajmujące się energetyką. Podatnicy muszą przygotować się na potencjalnie wyższe obciążenia podatkowe, wynikające z nowych definicji budynków i budowli, które będą miały bezpośredni wpływ na aktywa przedsiębiorstw energetycznych.
Od 1 stycznia 2025 r. wejdą w życie zmiany w podatku od nieruchomości, które będą miały istotne znaczenie dla podatników tego podatku, w tym działających w branży energetycznej. Przepisy nowelizujące ustawę o podatkach i opłatach lokalnych mogą prowadzić do wzrostu obciążeń podatkowych. Uwzględniając przede wszystkim skalę zmian, niewątpliwie w pierwszej kolejności spowodują konieczność podjęcia istotnego wysiłku w ustalenie właściwych zasad opodatkowania podatkiem od nieruchomości na nowych zasadach.
Niekonstytucyjna definicja budowli w podatku od nieruchomości
Zmiany w podatku od nieruchomości są pokłosiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r. (sygn. SK 14/21 ), w którym uznał on uznał definicję budowli właściwą dla podatku od nieruchomości za niezgodną z Konstytucją.
Zgodnie z art. 271 Konstytucji, obowiązki podatkowe mogą być nakładane na podatników wyłącznie w drodze ustawy. Oznacza to, że ustawa podatkowa powinna w całości określać zasady opodatkowania danym podatkiem, tj. jego przedmiot, podmiot, stawki, zasady poboru oraz zwolnienia. Kształt niekonstytucyjnej definicji budowli nie pozwala jednak na ustalenie przedmiotu opodatkowania na podstawie jedynie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, bez odwołania się do innych aktów prawnych. Definicja budowli w aktualnym jeszcze brzmieniu odsyła bowiem do definicji zawartej w przepisach prawa budowlanego, tj. do przepisów niepodatkowych. Co więcej, odesłanie to również jest nieprecyzyjne, ponieważ nie kieruje do konkretnej jednostki redakcyjnej ani nawet do konkretnej ustawy, lecz określa całą gałąź prawa budowlanego. Definicja ta nie pozwala więc na ustalenie, czy należące do podatników budowle są objęte podatkiem od nieruchomości, czy też nie.
Po upływie osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku TK, art. 1a ust 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych utraci moc obowiązującą. Oznacza to, że ustawodawca powinien przyjąć nowe przepisy, tak, aby od stycznia 2025 r. mogła zacząć obowiązywać nowa definicja budowli. W tym zakresie podjęte zostały prace legislacyjne, których efektem jest projekt ustawy nowelizującej ustawę o podatkach i opłatach lokalnych. Pierwszy projekt zmian z czerwca 2024 r. przewidywał liczne zmiany. Po konsultacjach społecznych, Ministerstwo Finansów opublikowało we wrześniu 2024 r. zaktualizowaną wersję projektu, uwzględniającą część zgłoszonych uwag, łagodząc nieco swoje podejście.
Kluczowe zasady opodatkowania
Podatek ten to jedna z danin stanowiących przychody jednostek samorządu terytorialnego. Jednocześnie jest istotnym obciążeniem fiskalnym dla jego podatników, w tym działających w branży energetycznej.
Podatek od nieruchomości to ma charakter majątkowy, co oznacza, że pobierany jest od posiadanego przez podatnika majątku. Przedmiotem opodatkowania są zatem określone aktywa będące we własności podatnika: grunty, budynki lub ich części, a także budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. O ile z definicją gruntów nie wiążą się większe wątpliwości interpretacyjne, o tyle pojęcie budynku i budowli, w tym ich wzajemnych relacji, są przedmiotem licznych wątpliwości.
Klasyfikacja danej nieruchomości do budynku lub budowli jest kluczowa z dwóch powodów. Po pierwsze, przewidziano dla nich różne podstawy opodatkowania. Po drugie, budowle podlegają opodatkowaniu jedynie w sytuacji, gdy mają związek z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.
Dla budynków postawą opodatkowania jest jego powierzchnia, natomiast dla budowli – 2% ich wartości ustalonej na 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszonej o odpisy amortyzacyjne. A w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych – ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego.
W przypadku budowli istotną kwestią jest to, jaki jest jej zakres (co stanowi przedmiot powołanego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i powód nowelizacji przepisów).
Zgodnie obowiązującą jeszcze definicją budowlą są również części budowlane urządzeń technicznych. Abstrahując od wskazanych przez Trybunał Konstytucyjny wątpliwości dot. konstrukcji definicji budowli odsyłającej do prawa budowlanego, niezbędne jest ustalenie, czy opodatkowany powinien zostać cały obiekt, czy jedynie jego części budowlane. W kontekście, przykładowo, farm wiatrowych odpowiedź na tak zadane pytanie może mieć daleko idące skutki Jeśli opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlega tylko część budowlana, to podstawą opodatkowania będzie jedynie wartość fundamentu i posadowionej na nim wieży wiatraka. Zgodnie z przeciwnym poglądem, jeśli elektrownia wiatrowa jako całość stanowi obiekt budowlany, powinna zostać opodatkowana podatkiem od nieruchomości od całej jej wartości. W praktyce pierwsze podejście oznacza wyłączenie od opodatkowania najdroższego elementu – turbiny. W drugim przypadku, podstawą opodatkowania będzie cała elektrownia, łącznie z turbiną, Zgodnie z orzecznictwem dotyczącym aktualnego stanu prawnego, właściwym jest podejście profiskalne (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 14 września 2023 r., sygn. akt I SA/Ol 232/23.
Założenia (drugiej) ustawy nowelizującej w zakresie podatku od nieruchomości
Projekt ustawy nowelizującej przepisy o podatku od nieruchomości zakłada szereg istotnych zmian m.in. doprecyzowano definicję budynku i budowli.
Jest:
Budynek – obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
Będzie:
Budynek – obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach, z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach, albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego funkcję jest pojemność.
W projekcie wskazano kryterium „wzniesienia w wyniku robót budowlanych”. Oznacza to, że budynek lub budowla będą definiowane przez pryzmat przeprowadzonych robót budowlanych, co wyklucza z tej kategorii obiekty powstałe na drodze montażu.
Definicja budynku nie zawiera również obiektów służących do gromadzenia materiałów sypkich, takich jak silosy, co potencjalnie może zmniejszać obciążenia podatkowe dla niektórych branż.
Jest:
Budowla – obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Będzie:
Definicja budowli ma brzmieć:
- obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
- elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa, elektrownia fotowoltaiczna, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
- urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, związane z budynkiem lub budowlą, o której mowa w lit. a, bezpośrednio zapewniające możliwość ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
- urządzenie techniczne oraz wolnostojąca instalacja przemysłowa, inne niż wymienione w lit. a– c – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
- fundamenty pod maszyny oraz urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową – wzniesione w wyniku robót budowlanych.
W nowych definicjach „budynku” i „budowli” zrezygnowano z odwołania do przepisów prawa budowlanego tym samym wypełniając sentencję orzeczenia Trybunału konstytucyjnego zawarte w wyroku TK o sygn. SK 14/21.
Po za powyższymi zmianami, wprowadzona została definicja obiektu budowlanego. Zgodnie z projektem ustawy, za obiekt budowlany będą uznawane budynku lub budowle, z wyłączeniem wyrobisk górniczych, a także a także niewielkich obiektów stanowiących:
- obiekty kultu religijnego: kapliczki, krzyże przydrożne i figury,
- obiekty architektury ogrodowej: posągi i figurki ogrodowe, wodotryski, mostki i pergole, murowane grille, oczka wodne,
- obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki, wiaty na wózki dziecięce i rowery.
Podatek od nieruchomości w branży energetycznej
Zmiany w przepisach szczególnie wpływają na branżę energetyczną, zwłaszcza w kontekście opodatkowania kluczowych aktywów takich jak:
Elektrownie wiatrowe – w przypadku farm wiatrowych, zmiany będą miały wpływ na opodatkowanie wież oraz fundamentów turbin wiatrowych. Opodatkowanie ma dotyczyć tylko części budowlanej (wieża i fundament), co zmniejszy wysokość podatku w porównaniu do sytuacji, gdy cała elektrownia byłaby uznana za budowlę (jak to ma miejsce w świetle orzecznictwa wydawanego na gruncie aktualnych przepisów o podatku od nieruchomości).
Instalacje fotowoltaiczne – odnośnie do farm fotowoltaicznych opodatkowaniu będą podlegały tylko elementy budowlane, takie jak fundamenty paneli, ale same panele oraz magazyny energii mają zostać wyłączone od opodatkowania. To istotna zmiana, która wpłynie na redukcję obciążeń podatkowych dla operatorów instalacji fotowoltaicznych.
Transformatory i magazyny energii – w przypadku transformatorów, nowa definicja budowli może pozostawić otwartą kwestię, czy urządzenia te powinny być opodatkowane jako część linii elektroenergetycznych.
Magazyny energii – w nowej wersji przepisów mają nie być traktowane jako budowle, będą zwolnione od opodatkowania.
Sieci elektroenergetyczne – projektowane przepisy wskazują, że elementy infrastruktury sieciowej, takie jak słupy, fundamenty czy maszty, będą traktowane jako budowle, ale same urządzenia techniczne, np. transformatory, mogą być wyłączone od opodatkowania.
Termin na złożenie deklaracji
Istotnym ułatwieniem dla podatników jest (planowane) wydłużenie terminu na złożenie deklaracji podatkowych na podatek od nieruchomości na 2025 r. do 31 marca 2025 r. (w miejsce 31 stycznia 2025 r.). Podatnicy będą mieli więcej czasu na przeprowadzenie analizy swoich aktywów i dostosowanie rozliczeń podatkowych do nowych przepisów.
Podsumowanie
Planowane zmiany w podatku od nieruchomości będą miały znaczący wpływ na branżę energetyczną. Przedsiębiorcy powinni przygotować się na te zmiany, korzystając z dodatkowego czasu na dostosowanie swoich rozliczeń podatkowych.
