1 stycznia 2025 r. weszły w życie przepisy nakładające na podatników CIT obowiązek elektronicznego przekazywania ksiąg rachunkowych w strukturze Jednolitego Pliku Kontrolnego jako elementu nowego raportu JPK_CIT.
Wprowadzenie obowiązkowego elektronicznego przekazywania ksiąg rachunkowych służyć ma m.in. usprawnieniu i standaryzacji raportowania danych finansowych oraz podatkowych przez firmy. JPK-CIT zawierać będzie szczegółowe informacje o transakcjach gospodarczych, co zwiększy przejrzystość rozliczeń podatników i stworzy dla organów podatkowych szersze możliwości skutecznej, bo szybszej i dokładniejszej analizy i kontroli danych finansowych przedsiębiorstw.
Nowe obowiązki w zakresie elektronicznego raportowania ksiąg rachunkowych mają szczególnie istotne znaczenie dla polskich podmiotów będących podatnikami CIT. Nad koniecznością rozpoczęcia raportowania w formie nowych struktur powinni pochylić się jednak także zagraniczni przedsiębiorcy prowadzący w Polsce działalność gospodarczą w formie tzw. zakładu podatkowego na gruncie CIT (z ang. permanent establishment).
Przypomnijmy, że JPK-CIT składa się z dwóch struktur:
- JPK_KR_PD – dane z ksiąg rachunkowych uzupełnione o szczegółowe informacje podatkowe związane z CIT;
- JPK_ST_KR – ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Nowe struktury będą obowiązywały od:
- 1 stycznia 2025 r. w przypadku podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi, których wartość przychodu uzyskanego w 2024 roku przekroczyła 50 milionów euro oraz podatkowych grup kapitałowych;
- 1 stycznia 2026 r. w przypadku podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi obowiązanych przesyłać pliki JPK_V7M;
- 1 stycznia 2027 r. w przypadku pozostałych podatników CIT i spółek niebędących osobami prawnymi.
Warto wskazać, że Minister Finansów, rozporządzeniem z dnia 13 grudnia 2024 r., zwolnił podatników CIT i spółki niebędące osobami prawnymi z obowiązku przesyłania struktury JPK_ST_KR za rok podatkowy, który rozpoczyna się po 31 grudnia 2024 r., a przed dniem 1 stycznia 2026 r.
W praktyce oznacza to, że najwięksi podatnicy CIT oraz PGK, których rok podatkowy zaczął się 1 stycznia 2025 roku, będą zobowiązani do pierwszego raportowania JPK-CIT w strukturze JPK_KR_PD do 31 marca 2026 roku (dane za 2025 rok).
Zakład podatkowy bez oddziału lub przedstawicielstwa
Zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy o CIT, obowiązek prowadzenia i przesyłania ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej dotyczy podatników prowadzących te księgi w Polsce na podstawie ustawy o rachunkowości.
Nie ma wątpliwości, że obowiązkiem raportowania JPK-CIT objęte będą w odpowiednim terminie polskie spółki. Co jednak z zagranicznymi przedsiębiorcami, którzy prowadzą w Polsce działalność poprzez zakład? W praktyce zakład przedsiębiorcy zagranicznego może mieć formę oddziału lub przedstawicielstwa bądź nie posiadać takiej sformalizowanej postaci. Na podstawie regulacji zawartych w umowach międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania (dalej także: UPO) istnieje możliwość, aby na terytorium Polski powstał zakład nierezydenta – na przykład w związku z prowadzonym w Polsce placem budowy, pracami budowlanymi lub instalacyjnymi (trwającymi co do zasady dłużej niż 12 miesięcy – okres ten jest jednak uzależniony od konkretnej UPO). W takim przypadku zakład zagranicznego przedsiębiorcy powstaje dla celów opodatkowania podatkiem CIT. Zagraniczny zakład powstaje więc także wówczas, gdy nie jest ustanawiany ani oddział, ani przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego w rozumieniu przepisów ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przedsiębiorca zagraniczny, który prowadzi działalność gospodarczą na terytorium Polski poprzez zakład podatkowy bez ustanowienia oddziału lub przedstawicielstwa – nie posiada obowiązku prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych w rozumieniu przepisów polskiej ustawy o rachunkowości, co potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych. W konsekwencji, organy podatkowe wskazują, że wobec braku obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości, wypełnianie obowiązku elektronicznego raportowania ksiąg nie znajduje uzasadnienia. Dla takich zagranicznych przedsiębiorców nie powstanie więc obowiązek przekazywania naczelnikowi urzędu skarbowego ksiąg rachunkowych w formie struktur logicznych JPK_CIT.
Taki zakład funkcjonuje bowiem w oparciu o szczególne regulacje podatkowe, zgodnie z którymi ewidencjonuje on wyłącznie te dane, które są niezbędne do prawidłowego ustalenia wysokości osiąganego w Polsce dochodu oraz kalkulacji podstawy opodatkowania. Obowiązek ten realizowany jest poprzez prowadzenie uproszczonej ewidencji podatkowej, a więc rejestrów pozwalających na kalkulację zobowiązania podatkowego, lecz niebędących księgami rachunkowymi w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości. Skoro zakład podatkowy nie jest zobligowany do prowadzenia pełnych ksiąg, nie jest też w stanie technicznie wygenerować plików w strukturze JPK_KR_PD, a tym samym nie ciąży na nim obowiązek ich przygotowywania i przesyłania do organów podatkowych (por. m.in. interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 lutego 2025 r., nr 0114-KDIP2-2.4010.714.2024.1.PK, z dnia 24 marca 2025 r., nr 0114-KDIP2-2.4010.40.2025.1.PK, z dnia 3 lipca 2025 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.245.2025.1.DD).
Oddział przedsiębiorcy zagranicznego
Inaczej kształtuje się sytuacja w przypadku zakładów zagranicznych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność na terytorium Polski w formie oddziału wpisanego do KRS. Na mocy art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości oddziały przedsiębiorców zagranicznych mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w Polsce, sporządzania sprawozdań finansowych i ujawniania danych
w rejestrze przedsiębiorców.
Istotnym kryterium determinującym moment rozpoczęcia obowiązków sprawozdawczych w ramach JPK_CIT jest wysokość przychodów osiąganych przez oddział. Jeżeli w 2024 roku przychody uzyskane przez oddział na terenie Polski przekroczyły równowartość 50 milionów euro (przeliczoną według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z ostatniego dnia roboczego roku), to już od 2025 roku oddział posiada obowiązek elektronicznego prowadzenia ksiąg rachunkowych i przesłania ich po zakończeniu roku podatkowego do urzędu skarbowego w strukturze JPK_KR_PD. Co więc istotne, nie przychody zagranicznej spółki macierzystej, ale przychody polskiego oddziału zagranicznej spółki powinny być brane pod uwagę w celu ustalenia ewentualnego przekroczenia limitu 50 mln euro dla celów JPK_CIT (por. m.in. interpretacja DKIS z dnia 27 marca 2025 r., nr 0114-KDIP2-2.4010.43.2025.1.AS). Na potrzeby przygotowania struktury JPK_KR należy posługiwać się numerem NIP spółki macierzystej.
Warto także pokreślić, że obowiązek raportowy dla oddziału powstaje niezależnie od tego, czy przedsiębiorstwo macierzyste jest zobowiązane do składania analogicznych raportów w kraju siedziby.
Na co powinny zwrócić uwagę zagraniczne firmy prowadzące działalność w Polsce?
Zagraniczni przedsiębiorcy prowadzący działalność w Polsce powinni dokładnie przeanalizować czynniki wpływające na zakres ich obowiązków podatkowych i księgowych w Polsce.
Ważne jest właściwe określenie formy prowadzenia działalności w Polsce. Istotne jest, czy dana jednostka funkcjonuje wyłącznie jako zakład dla celów podatkowych, czy też jako zakład w formie oddziału czy przedstawicielstwa wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), ponieważ różne formy działalności wiążą się z odmiennymi wymogami prawnymi i podatkowymi.
Zagraniczni przedsiębiorcy prowadzący działalność w Polsce powinni dokładnie przeanalizować zakres swoich obowiązków księgowych. W zależności od formy prowadzonej działalności, mogą oni mieć obowiązek prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych bądź możliwość korzystania z uproszczonej ewidencji, co przełoży się na obowiązki (lub ich brak) w zakresie nadchodzącego raportowania JPK_CIT.
Znaczącym aspektem jest także zweryfikowanie poziomu przychodów wygenerowanych przez polski oddział w 2024 roku. Przekroczenie progu 50 milionów euro przychodów za poprzedni rok, spowoduje bowiem konieczność zaraportowania danych finansowych w strukturze JPK_CIT już za 2025 rok.
