Sierpniowe komunikaty Ministerstwa Finansów oraz równolegle procedowany w Sejmie projekt ustawy prezydenckiej „Zero PIT” potwierdzają jednoznacznie, że obszar cen transferowych staje się jednym z priorytetowych obszarów nadzoru fiskusa. Po okresie zapowiedzi administracja podatkowa przechodzi do etapu wdrażania nowych narzędzi oraz systemowych rozwiązań, których wspólnym celem jest ograniczenie agresywnych praktyk optymalizacyjnych, zwiększenie przejrzystości oraz zapewnienie dodatkowych wpływów budżetowych.
Wzrost sankcji i nowe obowiązki informacyjne
Projektowane przepisy przewidują znaczące podniesienie stawek dodatkowego zobowiązania podatkowego nakładanego w przypadku doszacowania dochodu do opodatkowania lub zakwestionowania straty podatkowej w wyniku stosowania nierynkowych warunków transakcji z podmiotami powiązanymi. Obowiązujące dziś poziomy (10% / 20% / 30%) mają zostać podwyższone do odpowiednio 20%, 40% i 60%.
Kolejnym filarem zapowiadanych zmian jest rozszerzenie zakresu publicznego ujawniania danych. Najwięksi podatnicy, w tym podatkowe grupy kapitałowe, spółki nieruchomościowe oraz podmioty o przychodach powyżej 50 mln EUR, będą objęci obowiązkiem publikacji informacji dotyczących wartości wybranych transakcji wewnątrzgrupowych raportowanych w deklaracji TPR. Ujawniane mają być m.in. kwoty wydatkowane na usługi niematerialne, opłaty licencyjne czy finansowanie wewnątrzgrupowe.
Dodatkowo, Minister Finansów oraz Szef KAS zostaną zobowiązani do przygotowywania rocznych raportów dotyczących cen transferowych, zawierających dane zbiorcze ze składanych formularzy TPR oraz statystyki dotyczące prowadzonych kontroli w tym obszarze.
Kontrole co trzy lata i nowe struktury analityczne
Projekt ustawy zakłada obligatoryjne kontrole w zakresie cen transferowych dla największych podmiotów gospodarczych tj. tych, których średnioroczne przychody w ciągu ostatnich trzech lat przekroczyły 5 mld zł. Audyty te mają być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na trzy lata, co w praktyce oznacza trwałe włączenie cen transferowych do cyklicznego nadzoru fiskusa.
Równolegle, Ministerstwo Finansów (zgodnie z zapowiedziami) rozpoczęło wdrażanie nowych struktur w ramach Krajowej Administracji Skarbowej. Utworzono wyspecjalizowane zespoły analityczno-kontrolne, które mają koncentrować się na obszarach podwyższonego ryzyka podatkowego. W odróżnieniu od dotychczasowych, szeroko zakrojonych działań kontrolnych, obecny model opiera się na precyzyjnym doborze podmiotów na podstawie zaawansowanej analizy danych i profili ryzyka.
Szczególną rolę odgrywa tu nowe Centrum Kompetencyjne powstałe w Krakowie. Jego zadaniem jest opracowywanie narzędzi analitycznych, wspieranie jednolitej metodyki oceny oraz klasyfikacja mechanizmów uznawanych za najbardziej ryzykowne. W centrum uwagi pozostają zwłaszcza konstrukcje związane z przepływami usług niematerialnych, opłatami licencyjnymi oraz transakcjami transgranicznymi, w których często mogą pojawić się wątpliwości co do rynkowości i uzasadnienia gospodarczego.
Weto prezydenckie wobec obniżenia kar za przestępstwa skarbowe o charakterze formalnym
Na tle zaostrzania regulacji w zakresie cen transferowych istotne znaczenie ma decyzja Prezydenta RP o zawetowaniu nowelizacji Kodeksu karnego skarbowego i Ordynacji podatkowej. Projekt ten, jako część tzw. pakietu deregulacyjnego, przewidywał złagodzenie kar za formalne naruszenia w obszarze podatkowym, w tym obniżenie maksymalnych sankcji związanych z naruszeniem obowiązków związanych z dokumentacją TP, w sytuacji gdy naruszenia nie powodują bezpośrednich strat we wpływach podatków (nie dochodzi do zaniżenia majątku Skarbu Państwa). Zakładano m.in. redukcję górnej granicy kary za brak dokumentacji lub jej niezgodność ze stanem faktycznym z 720 do 480 stawek dziennych (z ok. 44,8 mln zł do 29,9 mln zł) oraz obniżenie sankcji za sporządzenie dokumentacji po terminie z 240 do 120 stawek (z ok. 14,9 mln zł do 7,5 mln zł). Prezydenckie weto sprawiło, że przepisy te nie wejdą w życie, a dotychczasowe sankcje będą nadal obowiązywać.
W kontekście wcześniejszych zapowiedzi Ministra Finansów, kierownictwa KAS jak i Prezydenta RP, kierunek polityki fiskalnej jest jasny – zamiast liberalizacji przewiduje się dalsze zaostrzenie wymogów.
Co powinni zrobić podatnicy?
Zmiany potwierdzają przejście administracji skarbowej z fazy deklaracji do rzeczywistych działań operacyjnych. Celem fiskusa jest nie liczba kontroli, lecz ich skuteczność i wymierny efekt budżetowy. Dla przedsiębiorców oznacza to konieczność szczegółowego mapowania transakcji kontrolowanych i zapewnienia spójności danych raportowanych w deklaracjach TPR, bieżącej analizy rynkowości rozliczeń z podmiotami powiązanymi, w tym marż, opłat i warunków finansowania, wczesnej identyfikacji obszarów ryzyka w strukturach grupowych, nawet jeśli dotychczas nie budziły one zastrzeżeń organów, przygotowania się do cyklicznych i bardziej szczegółowych kontroli, zwłaszcza w przypadku największych grup kapitałowych.
Od 1 stycznia 2026 r. podatnicy muszą być przygotowani na bardziej wymagające otoczenie regulacyjne, w którym odpowiednie zarządzanie ryzykiem podatkowym stanie się jednym z kluczowych elementów strategii biznesowej.
