Dane m.in. osób fizycznych i prawnych, które zalegają z zapłatą należności pieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej, dla których wierzycielami są naczelnicy urzędów skarbowych albo jednostki samorządu terytorialnego znajdą się w Rejestrze Należności Publicznoprawnych (dalej: RNP). Obowiązuje już rozporządzenie ministra finansów regulujące szczegółyp rejestru.
Z początkiem 2018 roku w ustawie Postępowanie egzekucyjne w administracji (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1201) znalazł się Rozdział 1a, który reguluje kwestie tworzenia Rejestru Należności Publicznoprawnych. Rejestr został wprowadzony do Polskiego systemu prawnego jako jedna z kilku nowelizacji ustaw służących dochodzeniu wierzytelności. Zawiera dane o zobowiązaniach podmiotów względem Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Od 13 czerwca 2018 r. rozporządzenie zaczęło obowiązywać również Ministra Finansów w sprawie Rejestru Należności Publicznoprawnych (Dz.U. poz. 1124). Określa ono:
- sposób i tryb korzystania z RNP przez zobowiązanego, podmiot zainteresowany oraz podmioty uprawnione, w tym uzyskania z rejestru danych
- tryb i sposób wprowadzania danych do rejestru
- formaty danych wymagane przy wprowadzaniu danych do rejestru.
Rejestr Należności Publicznoprawnych jest to publiczny rejestr, następny, po Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych, którego zadaniem jest identyfikacja i ujawnienie danych dotyczących podmiotów nieregulujących zobowiązań będących wierzytelnościami publicznoprawnymi.
Uzasadnienie do projektu rządowego ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności wskazuje na główne cele wprowadzenia rejestru. Po pierwsze ma on służyć przedsiębiorcom poprzez dostęp do rzetelnego źródła informacji na temat sytuacji finansowej potencjalnego kontrahenta jeszcze przed dokonaniem transakcji jak również przed koniecznością wszczęcia egzekucji. Skutkiem takich działań będzie natomiast poprawa płynności finansowej przedsiębiorców.
Kto poprowadzi rejestr
Z cytowanych regulacji wynika, że RNP jest prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Zgodnie jednak z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do prowadzenia Rejestru Należności Publicznoprawnych (Dz.U. poz. 1123), do tego zadania został oddelegowany Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie. Będzie on również administratorem danych zgromadzonych w rejestrze.
Jakie dane można będzie sprawdzić
W RNP gromadzone będą informacje o należnościach pieniężnych, podlegających egzekucji administracyjnej, dla których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego albo jednostka samorządu terytorialnego, jeżeli należności te wynikają:
- z dokumentu, o którym mowa w art. 3a § 1 Postępowania egzekucyjnego w administracji (m.in. chodzi o deklaracje podatkowe, celne)
- z decyzji, postanowienia lub innego orzeczenia, które jest ostateczne
- z prawomocnego wyroku, postanowienia lub mandatu karnego wydanego na podstawie przepisów Kodeksu karnego skarbowego lub Kodeksu karnego
- z mandatu karnego wydanego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia
- bezpośrednio z przepisu prawa.
W rejestrze znajdą się dane dotyczące:
- zobowiązanego będącego:
- osobą fizyczną, obejmujące: imię i nazwisko, numer PESEL, datę urodzenia, jeżeli nie został nadany numer PESEL
- osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, obejmujące: imię i nazwisko, firmę, numer PESEL, NIP lub REGON
- osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, obejmujące: firmę lub nazwę, NIP lub numer REGON
jak również dane dotyczące:
- nierezydentów w rozumieniu przepisów Prawa dewizowego będących osobami fizycznymi oraz prowadzących działalność gospodarczą
- nierezydentów będących osobami prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi niebędącymi osobami prawnymi
- oznaczenia wierzyciela
- wysokości należności pieniężnej i odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, jeżeli pobiera się odsetki, wraz z rodzajem i podstawą prawną tej należności;
- informacji określonych w art. 18f § 1 i 2 Postępowania egzekucyjnego w administracji.
Czy dłużnik dowie się o zamiarze wpisu do rejestru
Warto wiedzieć, że wprowadzenie danych do RNP musi zostać poprzedzone odpowiednią procedurą gwarantującą ochronę praw zobowiązanego. Wierzyciel ma obowiązek doręczenia podmiotowi zawiadomienia o zagrożeniu ujawnieniem w rejestrze (tylko w przypadku należności powyżej czterokrotności kosztów upomnienia – obecnie jest to 46,40 zł). Ujawnienie w RNP będzie mogło nastąpić dopiero po upływie 30 dni od dnia doręczenia takiego zawiadomienia. Przez ten czas podmiot ma możliwość dobrowolnej zapłaty należności pieniężnej, wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości co do jej istnienia, wysokości lub wymagalności bądź wniesienia sprzeciwu.
Ważne jest, że dane podmiotu zostaną ujawnione dopiero w momencie, gdy łączna kwota jego należności pieniężnych liczona wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia ich w terminie przekroczy 5 000 zł. Nie będzie możliwe dokonanie wpisu w przypadku prowadzenia postępowania egzekucyjnego związanego z drobnymi należnościami pieniężnymi.
Kto skorzysta z RNP
Rejestr ma umożliwić uzyskanie wiarygodnej informacji na temat zdolności płatniczej przyszłego kontrahenta, a tym samym ułatwić zasięgnięcie informacji na temat jego zdolności do uiszczania przyszłych zobowiązań finansowych. Dlatego dane z RNP będą udostępniane każdemu podmiotowi zainteresowanemu oraz zobowiązanemu na Portalu Podatkowym Ministerstwa Finansów po zalogowaniu się.
Niektóre podmioty (m.in. sądy, prokuratury, biura informacji gospodarczej) będą mieć ułatwiony sposób wyszukiwania w RNP – obejmujący więcej niż jednego zobowiązanego.
