Określono kodeks staranności przy rozliczeniach VAT

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa wspólnie ze stroną społeczną wypracowały wskazówki pomocne urzędnikom przy ocenie dochowania należytej staranności w VAT przez przedsiębiorców.

Dokument zatytułowano: „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych” (dalej: Metodyka) i jest on zbiorem wskazówek pomocnych urzędnikom oraz samym przedsiębiorcom w ocenie dochowania należytej staranności w VAT.

Metodyka ma zastosowanie do nabywców towarów w obrocie krajowym, którzy nie dokonali oszustwa w zakresie VAT oraz nie wiedzieli, że transakcja, w wyniku której nabyli towar, służy oszustwu w zakresie VAT.

Dokument przedstawia najistotniejsze okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez organy podatkowe w trakcie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych udokumentowanych fakturą wykazującą VAT należny oraz przy ocenie staranności dla transakcji dokonywanej przez podatnika z jego bezpośrednim kontrahentem.

Przyjrzyjmy się zatem, co w tym dokumencie się dokładnie znajduje.

Kontrahent do kontroli

Metodyka określa kiedy dochodzi do rozpoczęcia współpracy z kontrahentem. Jednocześnie zaleca przeprowadzenie pewnych czynności w zakresie sprawdzenia kontrahenta, które pozwolą stwierdzić, że podatnik dokonał należytej staranności.

Przesłanki, które mogą wskazywać, że podatnik nie zweryfikował swojego kontrahenta w stopniu wystarczającym, co może prowadzić do wniosku, że nie dochował należytej staranności to:

• brak rejestracji kontrahenta w KRS lub CEIDG;
• brak rejestracji kontrahenta jako podatnika VAT czynnego;
• wpisanie kontrahenta do wykazu podmiotów, które zostały wykreślone z rejestru jako podatnicy VAT lub które nie zostały w ogóle zarejestrowane dla celów VAT;
• brak posiadania przez kontrahenta, lub brak przedstawienia na żądanie podatnika, wymaganych koncesji i zezwoleń dotyczących towarów będących przedmiotem planowanych transakcji;
• brak umocowania do działania w imieniu kontrahenta przez osoby zawierające umowę/dokonujące transakcji.

Transakcja też musi spełnić pewne kryteria

Podatnik musi również zweryfikować podejmowane transakcje uwzględniając pewne kryteria, aby organ podatkowy mógł stwierdzić, że dochował on należytej staranności. Oczywiście nie można wykluczyć, że spełnienie warunków opisanych poniżej i tak doprowadzi do oszustwa. Mogą bowiem zaistnieć inne okoliczności, które do niego doprowadzą.

Po pierwsze, podejrzenia powinna budzić transakcja, która nie była obarczona ryzykiem gospodarczym. W Metodyce MF przedstawia przebieg transakcji bez takiego ryzyka. Jest on następujący:

• „Spółka A oferuje towar za 200 000 zł spółce B;
• Spółka A wskazuje spółce B kontrahenta ‒ spółkę C, który jest chętny do nabycia towaru od spółki B za 210 000 zł;
• Spółka C płaci 210 000 zł na rzecz spółki B;
• Spółka B płaci 200 000 zł na rzecz spółki A ze środków otrzymanych wcześniej od spółki C;
• Spółka B zarabia 10 000 zł na transakcji, mimo że nie angażuje żadnych własnych środków finansowych, nie ponosi żadnego ryzyka gospodarczego oraz nie wykazuje żadnej inicjatywy w przeprowadzeniu transakcji.”

Urzędnicy skarbowi oceniając należytą staranność w rozliczeniach VAT zwrócą też m.in. uwagę na to, czy:

• podatnik dokonał płatności gotówką lub skorzystał z obniżenia ceny przy płatności gotówką, gdy wartość transakcji przekracza 15 000 zł,
• podatnik zapłacił za towar przelewem na dwa odrębne rachunki bankowe, rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny,
• cena towaru oferowanego podatnikowi przez kontrahenta znacząco odbiegała od ceny rynkowej bez ekonomicznego uzasadnienia,
• kontrahent posiadał siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej pod adresem, pod którym brak było oznak prowadzenia biznesu,
• kontrahent będący spółką kapitałową dysponował kapitałem zakładowym niewspółmiernie niskim w stosunku do okoliczności transakcji,
• kontrahent nie posiadał zaplecza organizacyjno-technicznego odpowiedniego do rodzaju i skali prowadzonej działalności gospodarczej.

Metodyka przewiduje odrębne zasady weryfikacji należytej staranności przy kontynuacji współpracy z kontrahentem.

Co istotne, Metodyka ma być na bieżąco aktualizowana ze względu m.in. na zmiany w prawie, a także w celu dostosowania jej treści do aktualnych potrzeb Krajowej Administracji Skarbowej lub praktyki gospodarczej. W dokumencie jest również wyraźne zastrzeżenie, że okoliczności w nim przedstawione nie mają charakteru zamkniętego, a organy przy ocenie należytej staranności mogą brać pod uwagę również inne elementy, jeśli uznają to za stosowne.

Źródło: www.mf.gov.pl