Podwyższenie górnych granic zagrożenia sankcjami w postaci kary pozbawienia wolności lub kary grzywny za wybrane przestępstwa skarbowe, zmiany w procedurach czynnego żalu czy dobrowolnego poddania się odpowiedzialności – to tylko przykłady zmian w Kodeksie karnym skarbowym, które opracowało Ministerstwo Sprawiedliwości.
Jaki jest powód do tak dużych zmian w KKS? Dostosowanie go do innych regulacji, uszczelniających system podatkowy – czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji. Nowości zawartych w projekcie jest sporo, a większość z nich zaostrza dzisiaj funkcjonujące rozwiązania.
Czynny żal tak, ale nie w każdym przypadku
Jedna z ważnych zmian zawarta w projekcie noweli przewiduje modyfikację procedury tzw. czynnego żalu. Wyjaśnijmy, że czynny żal to swoisty donos na samego siebie do organu podatkowego. Przykładowo – zauważamy pomyłkę w rozliczeniu, wpłacony przez nas podatek jest za niski, chcemy ten błąd szybko naprawić. Sporządzamy korektę, do której dołączamy pismo z tzw. czynnym żalem, w którym przyznajemy się do pomyłki i informujemy organ, że zaistniały błąd poprawiliśmy, jednocześnie regulując należną zaległość wraz z odsetkami. To naprawia błąd, a czynny żal jednocześnie „zwalnia” podatnika z odpowiedzialności karnej skarbowej za jego popełnienie.
Nowela Ministerstwa proponuje ograniczenie czynnego żalu. Gdy do podatnika zawita organ z kontrolą, czynny żal nie będzie już możliwy, nawet gdy podatnik sam, przed urzędnikami, zauważy nieprawidłowość. Będzie to dotyczyć wizyty każdego urzędu. Dziś czynny żal nie ma zastosowania, gdy do podatnika zawita organ ścigania. Jakie argumenty przedstawia resort sprawiedliwości na taką zmianę? Według resortu, „aktualnie często brak jest możliwości ścigania sprawców przestępstw skarbowych i wykroczeń ujawnionych w trakcie kontroli przeprowadzonej co prawda przez uprawniony organ, jednak inny niż organ ścigania”.
Wysokość kar w górę
Projekt nowelizacji przewiduje również zmiany w wysokości sankcji, które na podatnika mogą być nałożone w związku z popełnieniem wykroczenia bądź przestępstwa skarbowego. Jedna z propozycji obejmuje podniesienie najniższej liczby stawek dziennych kary grzywny wymierzanej za przestępstwo skarbowe z 10 do 20.
W konsekwencji, najniższa kara grzywny wyniosłaby 1.500 zł (obecnie jest to 750 zł) – stawka dzienna grzywny w 2019 roku wynosi od 75 zł do 30 tys. zł.
Wyższa ma być również górna granica kary grzywny orzekanej w postępowaniu mandatowym. Dziś jest ona na poziomie dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2019 roku wynosi 2.250 zł). Nowelizacja kodeksu przewiduje jej podniesienie do pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia – po zmianie grzywna w postępowaniu mandatowym wyniosłaby maksymalnie nawet 11.250 zł. Różnica jest spora – dziś jest to 4.500 zł.
Przedawnienie nie tak szybko
Resort sprawiedliwości proponuje także zmiany w przedawnieniu. Okres przedawnienia karalności wykroczeń skarbowych ma być wydłużony z jednego roku obecnie do 2 lat. Ponadto, z przepisu regulującego przedawnienie przestępstw skarbowych ma zostać skreślone postanowienie, że karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.
Zmiana ta skutkować będzie wydłużeniem okresu przedawnienia dla przestępstw polegających na uszczupleniu lub na narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej – po zmianie, organ, mimo przedawnienia zobowiązania podatkowego, będzie miał prawo wszczęcia postępowania karnego skarbowego. W założeniach ma to wyeliminować sytuacje, w których poważniejsze czyny, których karalność przedawnia się po 10 lat, tak czy siak „przedawniają się” po 5 latach, wraz z możliwością ich podatkowego wyegzekwowania.
Inne propozycje
Opublikowany projekt nowelizacji zawiera także pewne modyfikacje w zakresie procedury dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Resort sprawiedliwości zaproponował, że aby skorzystać z tej procedury podejrzany będzie musiał wpłacić kwotę stanowiącą wyrównanie uszczerbku finansowego – oczywiście jeżeli wcześniej należność publicznoprawna nie została zapłacona.
Ponadto, procedura dobrowolnego poddania się karze ma zostać uproszczona. Resort sprawiedliwości zaproponował, aby w KKS znalazły się przepisy wprowadzające samodzielny wniosek o skazanie (zastępujący akt oskarżenia). Warunkiem wystąpienia z takim wnioskiem będzie „przyznanie się podejrzanego do winy oraz to, aby w świetle jego wyjaśnień okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budziły wątpliwości, a jego postawa wskazywała, że cele postępowania zostaną osiągnięte” (fragment uzasadnienia projektu ustawy). Możliwe będzie wtedy zaniechanie dalszych czynności dowodowych oraz wystąpienie z wnioskiem do sądu o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar.
W projekcie dodano również kilka definicji nowych przestępstw, głównie w zakresie akcyzy i gier hazardowych. Część zmienianych regulacji ma charakter porządkujący i doprecyzowujący.
Projekt obecnie znajduje się na etapie konsultacji publicznych oraz opiniowania. Przewiduje on, że nowe rozwiązania – poza pewnymi wyjątkami – wejdą w życie po upływie miesiąca od momentu ich opublikowania w Dzienniku Ustaw.
