Od 1 stycznia 2020 roku mają zacząć obowiązywać ujednolicone, w ramach całej UE, zasady traktowania transakcji łańcuchowych. Celem zmian jest to, by wewnątrzwspólnotowy transport towarów był w sposób jednoznaczny przypisany tylko jednej z dostaw i wyłącznie ta dostawa była objęta zwolnieniem z VAT przewidzianym dla dostaw wewnątrzwspólnotowych.
Kraje członkowskie UE czeka w najbliższej przyszłości zmiana w obowiązującym od 1993 roku systemie wspólnego VAT. Z uwagi jednak na to, że prace nad tym systemem przeciągają się, na początku października 2018 roku Rada ds. Gospodarczych i Finansowych UE przyjęła projekty aktów prawnych, wprowadzające prowizoryczne rozwiązania w zakresie rozliczania VAT w przypadku transakcji transgranicznych (tzw. pakiet „quick fixes”). Zmiany te mają obowiązywać w okresie od 1 stycznia 2020 roku do momentu wprowadzenia nowego, docelowego systemu VAT. Wśród czterech wprowadzanych poprawek znalazły się miedzy innymi przepisy dotyczące jednolitych kryteriów rozliczania transakcji łańcuchowych.
Komisja ma plan działania
Zgodnie ze swoim komunikatem z 7 kwietnia 2016 r., dotyczącym planu działania w sprawie VAT, Komisja UE przedstawiła wniosek określający elementy ostatecznego systemu VAT dla transgranicznej wymiany handlowej miedzy przedsiębiorstwami z rożnych państw członkowskich, który będzie opierał się̨ na zasadzie opodatkowania transgranicznych dostaw towarów w państwie członkowskim przeznaczenia (czyli odmiennie w stosunku do obecnie obowiązującego zwolnienia z opodatkowania z prawem odliczenia w Polsce realizowanym poprzez zastosowanie stawki VAT 0%). W związku jednak z tym, że wdrożenie takiego systemu zajmie co najmniej klika lat, Rada wezwała Komisję do wprowadzenia pewnych usprawnień w zakresie harmonizacji przepisów już wcześniej, w tym właśnie w zakresie wspomnianych już transakcji łańcuchowych.
Tylko jedna dostawa ze zwolnieniem
Transakcje łańcuchowe odnoszą̨ się̨ do kolejnych dostaw towarów, które są̨ przedmiotem pojedynczego wewnątrzwspólnotowego transportu. Wewnątrzwspólnotowy przepływ towarów powinien być́ przypisany tylko jednej z dostaw i wyłącznie ta dostawa powinna być objęta zwolnieniem z VAT (z prawem odliczenia) przewidzianym dla dostaw wewnątrzwspólnotowych. Pozostałe dostawy w łańcuchu powinny być opodatkowane i mogłyby wymagać identyfikacji VAT dostawcy w państwie członkowskim dostawy. Aby uniknąć stosowania przez państwa członkowskie rożnych podejść, co mogłoby prowadzić́ do podwójnego opodatkowania lub nieopodatkowania, a także w celu zwiększenia pewności prawa dla podmiotów gospodarczych, Rada uznała, że należy ustanowić wspólną̨ zasadę̨, zgodnie z którą̨, o ile spełnione są̨ określone warunki, transport towarów należy przypisać́ jednej dostawie w ramach łańcucha transakcji na zasadach opisanych poniżej.
Nowe zasady, proponowane jako zmiana do dyrektywy 2006/112/WE (nowy art. 36a), mają przewidywać, że w przypadku, gdy te same towary są̨ przedmiotem kolejnych dostaw oraz są̨ wysyłane lub transportowane z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego klienta w łańcuchu, wysyłkę̨ lub transport przypisuje się̨ wyłącznie do dostawy dokonanej do podmiotu pośredniczącego. I to ta dostawa będzie traktowana jako dostawa ruchoma (wewnątrzwspólnotowa). Jedyne odstępstwo od tej reguły wystąpi, gdy podmiot pośredniczący przekaże swojemu dostawcy numer identyfikacyjny VAT nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są̨ wysyłane lub transportowane. W takim wypadku wysyłkę̨ lub transport przypisywać będzie się̨ do dostawy towarów dokonanej przez podmiot pośredniczący.
Równocześnie zdefiniowano, że „podmiot pośredniczący” oznacza dostawcę w łańcuchu, innego niż̇ pierwszy dostawca w łańcuchu, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz. W praktyce wydaje się, że będzie to podmiot odpowiedzialny za organizację transportu towarów.
Uzgodnione w czasie posiedzenia Rady ds. Gospodarczych i Finansowych UE (ECOFIN) projekty muszą teraz uzyskać opinię Parlamentu Europejskiego. Aby opisane rozwiązania mogły wejść w życie, po konsultacjach z parlamentem, Rada UE musi przyjąć zmiany jednomyślnie.
