W dniu 2 maja 2019 r. TSUE wydał fundamentalne dla branży budowlanej orzeczenie (sygn. akt C-224/18 Budimex), dotyczące ustalenia momentu rozpoznania obowiązku podatkowego w VAT w przypadku usług budowlano-montażowych.
W przedmiotowej sprawie Trybunał stanął na stanowisku, iż przepisy Dyrektywy VAT nie stoją na przeszkodzie uznania za ten moment formalnego odbioru usługi budowlanej. Warunkiem jest jedynie to, aby ta formalność została wyraźnie uzgodniona w ramach umowy o roboty budowlane między zamawiającym a wykonawcą, zgodnie z powszechnie obowiązującymi regułami funkcjonującymi na rynku, oraz stanowiła faktyczne zwieńczenie usługi wyznaczające finalną wysokość wynagrodzenia dla wykonawcy.
Przedmiotowa sprawa trafiła na wokandę TSUE w wyniku zapytania NSA przedłożonego jeszcze jesienią 2017 r., a jego celem było rozstrzygnięcie wielokrotnie zgłaszanych przez branżę wątpliwości co do sposobu ustalania momentu rozpoznania obowiązku VAT w sytuacji braku terminowego wystawienia faktury dokumentującej wykonanie usługi budowlanej. Kwestią sporną było to czy za moment wykonania usługi należy uznać formalny odbiór usługi budowlanej przez zamawiającego, czy też zakończenie robót budowlanych, rozumiane głównie jako opuszczenie przez wykonawcę placu budowy po faktycznym zakończeniu prac. Drugie stanowisko, niekorzystne dla podatników, prezentowały organy podatkowe opierające się na treści interpretacji ogólnej Ministra Finansów z dnia 1 kwietnia 2016 r. nr PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141. Skutkiem tego było uznawanie, że rozpoznawali oni obowiązek podatkowy za późno, czego naturalną konsekwencją było m. in. naliczanie odsetek za zaległość podatkową, które w przypadku wielomilionowych kontraktów budowlanych miały istotne znaczenie dla płynności finansowej branży.
Wyrok TSUE wydaje się faktycznie kończyć powyższy spór i należy go ocenić pozytywnie, jako uwzględniający realia branżowe, w tym powszechne korzystanie z norm FIDIC przewidujących formalny odbiór usług jako integralny standard usług związanych z pracami budowlanymi i montażowymi.
W praktyce, dla podatników, oznacza to:
- bezpieczeństwo, jeśli chodzi o rozliczenia VAT usług budowlanych. Nawet bowiem w braku bądź zbyt późnym wystawieniu faktury będzie możliwe ustalenie momentu, kiedy podatek jest należny. Warto jedynie zadbać o właściwe zapisy umowne, które będą spełniać wymogi stawiane przez TSUE
- możliwość zweryfikowania przeszłych rozliczeń VAT i w razie uzasadnionej potrzeby ekonomicznej – ich skorygowania w ten sposób, by VAT należny rozpoznać później niż pierwotnie (jeśli oczywiście podatnik stosował się do praktyki fiskusa). Potencjalnie, w przypadku, gdy kwestia momentu rozpoznania VAT była przedmiotem zakończonego decyzją ostateczną postępowania podatkowego, będzie możliwe jego wznowienie w terminie miesiąca od publikacji sentencji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
