Po Brexicie, podmioty z Wielkiej Brytanii, zarejestrowane jako podatnicy VAT w Polsce, będą musiały ustanowić przedstawicieli podatkowych. A to może nie być takie łatwe z uwagi na ryzyko, jakie wiązać się będzie z pełnieniem tej roli.
Opuszczenie przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej (Brexit) całkowicie zmieni zasady rozliczania VAT w transakcjach z podmiotami pochodzącymi z tego kraju. Transakcji takich nie będzie już można rozliczać w ramach procedury wewnątrzwspólnotowego nabycia (WNT) czy wewnątrzwspólnotowej dostawy (WDT). Będą one musiały być traktowane odpowiednio jako import i eksport towarów do kraju trzeciego, czyli takiego, który leży poza granicami Unii Europejskiej. W niczym zatem nie będzie się różnić od rozliczeń z takimi państwami jak Stany Zjednoczone czy Chiny.
Co prawda, wynegocjowana wcześniej umowa miała wprowadzić w tym obszarze okres przejściowy, w którym miały obowiązywać dotychczasowe zasady rozliczeń, jednakże na dzień dzisiejszy ciężko prognozować jaką formę finalnie przyjmie Brexit i na jakich zasadach się odbędzie. To oznacza, że wspomniane zmiany w zasadach rozliczania VAT mogą nastąpić z dnia na dzień. I na taką sytuację przedsiębiorcy muszą być przygotowani.
Zmiana zasad rozliczenia VAT oznaczać będzie przede wszystkim znaczne poszerzenie obowiązków dokumentacyjnych oraz konieczność dopełnienia formalności celnych. Konieczne będzie także ustanowienie przez firmy z Wielkiej Brytanii przedstawicieli podatkowych.
Obowiązkowy przedstawiciel
Z przepisów o VAT wyraźnie wynika, że obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego dotyczy przede wszystkim takich podmiotów (spoza UE), które nie posiadają siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia tej działalności na terytorium państwa członkowskiego oraz podlegają obowiązkowi zarejestrowania jako podatnik VAT czynny. Obejmie on zatem firmy z Wielkiej Brytanii, które po Brexicie nie będą już miały siedziby na terytorium państwa członkowskiego, w związku z tym, że kraj utraci ten status występując z UE, a równocześnie są zarejestrowane w krajach unijnych jako podatnicy VAT.
Warto jednak od razu w tym miejscu pokreślić, że obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego dotyczy wyłącznie tych podmiotów, które wykonują czynności podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce. Jeżeli zatem podmiot ten wykonuje czynności zwolnione lub niepodlegające opodatkowaniu, nie musi mieć przedstawiciela podatkowego.
W tej sytuacji wydaje się, że podmioty, których obowiązek ten obejmie w związku z Brexitem, powinny szybko rozejrzeć się za kandydatami na przedstawiciela podatkowego. W tym przypadku ustanowienie przedstawiciela podatkowego może w praktyce wiązać się z dużymi trudnościami, co najmniej z dwóch powodów.
Przede wszystkim musimy pamiętać, że nie każdy może pełnić rolę przedstawiciela podatkowego. Rolę taką może pełnić wyłącznie podmiot, który spełnia następujące warunki:
- posiada siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju
- jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny
- przez ostatnie 24 miesiące nie ma zaległości we wpłatach poszczególnych podatków stanowiących dochód budżetu państwa, przekraczających odrębnie w każdym podatku odpowiednio 3% kwoty należnych zobowiązań podatkowych w poszczególnych podatkach
- przez ostatnie 24 miesiące – osoba fizyczna będąca podatnikiem, a w przypadku podmiotów niebędących osobami fizycznymi – osoba będąca wspólnikiem spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej, członkiem władz zarządzających, głównym księgowym, nie została prawomocnie skazana za popełnienie przestępstwa skarbowego
- jest uprawniony do zawodowego wykonywania doradztwa podatkowego zgodnie z przepisami o doradztwie podatkowym lub do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości.
Liczba chętnych do pełnienia takiej roli będzie jednak mocno ograniczona nawet wśród podmiotów spełniających opisane kryteria, a to z uwagi na podwyższony stopień ryzyka związanego z pełnieniem takiej roli wobec podmiotów z Wielkiej Brytanii. Ryzyka tym większego, że może zabraknąć regulacji przejściowych, które rozstrzygałyby o zasadach dokonywania rozliczeń transakcji realizowanych w momencie finalizowania procedury wyjścia tego kraju ze Wspólnoty Europejskiej. A w takiej sytuacji nietrudno zarówno o błąd, jak i konieczne staje się branie pod uwagę ryzyka zawiązanego ze zmianami w sposobie interpretacji przepisów przez organy podatkowo-skarbowe.
Odpowiedzialność jest szeroka
Tymczasem zakres odpowiedzialności przedstawiciela podatkowego ma swój bardzo realny poziom. Z przepisów ustawy o VAT wynika bowiem, że przedstawiciel podatkowy odpowiada solidarnie z podatnikiem za zobowiązanie podatkowe, które przedstawiciel rozlicza w imieniu i na rzecz tego podatnika. Innymi słowy odpowiada on na równi z tym podatnikiem. W rezultacie urząd skarbowy może żądać spełnienia całości lub części zobowiązania podatkowego zarówno od podatnika, jak i przedstawiciela podatkowego. Może tego żądać od nich obydwu równocześnie (łącznie), jak i od każdego z nich z osobna. W przypadku, gdy zobowiązanie podatkowe uiści przedstawiciel podatkowy (co zwalnia podatnika z odpowiedzialności za zaległość), ma on na gruncie przepisów prawa cywilnego uprawnienie do wystąpienia do podatnika z roszczeniem regresowym o zwrot zapłaconej kwoty. To może jednak oznaczać konieczność wytoczenia sprawy sądowej.
Co istotne, odpowiedzialność solidarna rozpoczyna się z dniem ustanowienia przedstawiciela podatkowego i obejmuje zobowiązania podatkowe powstałe od tego dnia. To zaś oznacza, że obejmuje ona również zobowiązania powstałe w czasie trwania umowy nawet po jej rozwiązaniu. W konsekwencji, przedstawiciel podatkowy będzie ponosił odpowiedzialność za zobowiązania podatnika powstałe w czasie, gdy pełnił funkcję przedstawiciela, aż do momentu ich przedawnienia.
A zatem podjęcie się roli przedstawiciela podatkowego, w sytuacji, w której wiele zasad dotyczących rozliczeń VAT w transakcjach z podmiotami z Wielkiej Brytanii, która opuści UE, szczególnie tych, które rozpoczną się w okresie przed, a zakończą po Brexicie, oznacza branie na siebie sporego ryzyka. Będzie to miało z pewnością duży wpływ na ograniczenie liczby podmiotów skłonnych do podjęcia się takiej roli. Wymagać to będzie nie tylko dużej wiedzy i przygotowania zawodowego, ale także sporego doświadczenia.
Zachęcam do zapoznania się z naszym wcześniejszym wpisem dotyczącym zmian w ustawie o VAT
