Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt ustawy wprowadzającej nowy mechanizm rozliczania podatku dochodowego od osób prawnych, tzw. „estoński CIT”. Proponowany model rozliczeń wzorowany jest na rozwiązaniach wdrożonych w innych państwach. Ma on na celu zwiększenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw o dużym potencjale rozwoju, które ze względu na niedostateczny standing finansowy i brak powiązań kapitałowych mają problemy z pozyskaniem finansowania. Nowe przepisy mają wejść w życie już od 1 stycznia 2021 r. Poniżej przedstawiamy podstawowe założenia nowego modelu.
Nowy mechanizm nie dla wszystkich
Estoński CIT będą mogły zastosować tylko małe i średnie spółki kapitałowe (z o.o. i akcyjne), których łączne przychody w roku poprzedzającym nie przekroczyły progu 50 mln PLN (z uwzględnieniem podatku VAT) i których udziałowcami/akcjonariuszami są wyłącznie osoby fizyczne. Dodatkowo, spółki te będą musiały spełnić łącznie następujące warunki:
- nie będą posiadały udziałów w innych podmiotach
- średnie zatrudnienie w danej spółce w trakcie roku wyniesie co najmniej 3 pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (nie mogą to być udziałowcy/akcjonariusze danej spółki)
- w okresie korzystania z estońskiego CIT nie będą sporządzały sprawozdań finansowych zgodnie z MSR
- złożą do naczelnika urzędu skarbowego zawiadomienia o wyborze takiej formy opodatkowania do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być ona stosowana.
Ministerstwo Finansów przewidziało jednocześnie, że z estońskiego CIT nie będą mogły korzystać w szczególności: przedsiębiorstwa prowadzące działalność na rynku finansowym oraz instytucje pożyczkowe, podatnicy uzyskujący dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej lub w Polskiej Strefie Inwestycji oraz podatnicy znajdujący się w stanie upadłości lub likwidacji. Przewidziano również wyłączenia czasowe dla podmiotów uczestniczących w działaniach restrukturyzacyjnych (podziały, połączenia, wnoszenie wkładów niepieniężnych w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części).
Dwa warianty opodatkowania
W nowym modelu podatnik będzie mógł dokonać wyboru pomiędzy dwoma alternatywnymi wariantami opodatkowania:
- Wariant I – rozwiązanie, w którym podstawa opodatkowania kalkulowana jest w oparciu o wynik bilansowy jednostki – tak zwany „ryczałt”
- Wariant II – utworzenie specjalnego funduszu inwestycyjnego – umożliwiającego szybsze rozpoznanie wydatków inwestycyjnych jako koszty uzyskania przychodów.
Wariant I – ryczałt
W pierwszym wariancie podstawa opodatkowania jest oparta o wynik bilansowy jednostki, a nie tak jak w przypadku opodatkowania według zasad ogólnych CIT, o różnicę pomiędzy przychodami i kosztami podatkowymi.
Podatnik, który wybierze nową metodę opodatkowania, będzie zobowiązany do odpowiedniego rozliczania kosztów i przychodów za rok poprzedzający pierwszy rok stosowania nowego modelu opodatkowania.
Podstawowym elementem konstrukcji ryczałtu jest przesunięcie momentu opodatkowania na moment dystrybucji zysku, w tym świadczeń dokonanych na rzecz udziałowców/akcjonariuszy lub podmiotów powiązanych z podatnikiem bądź z udziałowcami/akcjonariuszami. Opodatkowaniu będą podlegały zyski wypracowane w okresie stosowania tego modelu rozliczeń również w przypadku, gdy zostaną przeznaczone na pokrycie strat z lat ubiegłych (z okresu, który podlegał opodatkowaniu według zasad ogólnych).
Przedmiotem opodatkowania objęte zostało sześć kategorii dochodów:
- dochód z tytułu zysku podzielonego oraz dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat (w tym zaliczki na poczet dywidendy)
- dochód z tytułu tzw. ukrytych zysków (dotyczy zdefiniowanych w ustawie świadczeń innych niż podzielony zysk)
- dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą
- dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku (dotyczy działań restrukturyzacyjnych wskazanych w ustawie)
- suma zysków netto w części w jakiej nie były zyskami podzielonymi (dotyczy podatnika, który zakończył opodatkowanie ryczałtem)
- dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych.
Projekt przewiduje dwie stawki opodatkowania: 15% (dla małych podatników) i 25% (dla pozostałych podmiotów). Stawki te mogą podlegać obniżeniu odpowiednio do 10% i 20%, jeżeli podatnik poniesie nakłady inwestycyjne w odpowiedniej wysokości.
W ustawie zostały wskazane określone momenty płatności podatku, w zależności od rodzaju dochodu podlegającego opodatkowaniu (np. w przypadku dochodu z tytułu podzielonego zysku podatek ma być płatny do 20. dnia siódmego miesiąca roku podatkowego).
Jednym z głównych warunków skorzystania z nowego rozwiązania jest systematyczne ponoszenie i zwiększanie nakładów inwestycyjnych. Powinny być to przede wszystkim wydatki na nabycie nowych środków trwałych bądź ich wytworzenie przez podatnika oraz opłaty z tytułu leasingu finansowego w części stanowiącej spłatę wartości początkowej środka trwałego. Nie będą one mogły dotyczyć składników majątku służących głównie celom osobistym udziałowców / akcjonariuszy lub ich rodzin.
Nakłady inwestycyjne będą rozliczane co do zasady w okresach 2-letnich. W szczególnych sytuacjach będzie istniała również możliwość 4-letniego rozliczania nakładów, np. w sytuacji realizowania przez podatnika większej inwestycji.
Niezależnie od przesunięcia momentu opodatkowania podatnicy będą zobowiązani do złożenia deklaracji CIT do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego, następującego po roku, za który składana jest deklaracja. Deklaracja ta będzie miała charakter informacyjny, gdyż płatność podatku ma być ustalana niezależnie od złożonej deklaracji.
Co do zasady, podatnik będzie mógł dokonać wyboru opodatkowania ryczałtem na okres 4 lat. Będzie miał przy tym możliwość przedłużenia tej opcji opodatkowania na kolejne okresy, o ile nadal będzie spełniać wszystkie ustawowe kryteria. Warto jednak zaznaczyć, że naruszenie warunków ustawowych może spowodować utratę prawa do korzystania z estońskiego CIT już w trakcie podstawowego 4-letniego okresu. Powrót do opodatkowania w tej formie będzie mógł mieć miejsce dopiero po upływie 3 lat podatkowych.
Co istotne, a co może zniechęcić potencjalnych zainteresowanych do skorzystania z proponowanej formy rozliczeń, w momencie rozpoczęcia opodatkowania w formie ryczałtu podatnik utraci uprawnienie do rozliczenia lub kontynuowania odliczeń z tytułu darowizn, ulgi B+R, ulgi na złe długi i innych ulg odliczanych od podstawy opodatkowania. Ogranicza się również możliwość rozliczania strat podatkowych.
Projekt przewiduje również zmiany w ustawie o PIT – w przypadku wypłaty dywidendy przez spółkę korzystającą z ryczałtu będzie istniała możliwość odliczenia części podatku CIT zapłaconego na poziomie spółki od podatku PIT płaconego przez wspólnika.
Wariant II – specjalny fundusz inwestycyjny
Zgodnie z projektem ustawy, podatnicy będą mogli zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy na wyodrębniony w kapitale rezerwowym fundusz utworzony na cele inwestycyjne. Fundusz ten ma być tworzony z zysków osiągniętych w roku poprzedzającym. Równowartość pieniężna odpisów na fundusz powinna trafić na utworzony w tym celu specjalny rachunek bankowy. Wpłacane środki nie będą mogły być jednak pozyskiwane m.in. z pożyczek, dotacji, subwencji. Fundusze zgromadzone na rachunku powinny, co do zasady, zostać wydatkowane na wskazane w ustawie cele inwestycyjne w roku następującym po roku, w którym dokonane zostały odpisy (z możliwością przedłużenia tego okresu do 3 lat pod warunkiem poinformowania naczelnika urzędu skarbowego).
Jeżeli podatnik naruszy warunki odpowiedniego rozliczenia wydatków inwestycyjnych, będzie on zobowiązany rozpoznać przychód. Dotyczyć to będzie w szczególności takich sytuacji jak: nieterminowe wydatkowanie środków na cele inwestycyjne, wydatkowanie środków na cele inne niż inwestycyjne czy utrata przez podatnika prawa do korzystania z estońskiego CIT.
Skorzystanie z opcji funduszu inwestycyjnego, w odróżnieniu od wariantu I, nie pozbawi jednak podatników możliwości korzystania z ulg i odliczeń przewidzianych regulacjami wynikającymi z ustawy o CIT.
Czy estoński CIT będzie atrakcyjny dla przedsiębiorców?
Czy proponowane regulacje będą odpowiadały potrzebom gospodarczym i czy
przedsiębiorcy będą rzeczywiście korzystać z takiej formy opodatkowania? Zgodnie
z założeniami projektodawcy wprowadzenie estońskiego CIT ma przede wszystkim przyczynić
się do rozwoju sektora przedsiębiorstw małych i średnich zgodnie z ich
potencjałem i ma być rozwiązaniem korzystnym dla inwestujących podatników.
Natomiast aktualny kształt projektu stawia użyteczność proponowanych regulacji dla zainteresowanych pod znakiem zapytania. Skorzystanie z nowej opcji opodatkowania zostało obwarowane przesłankami, których spełnienie dla wielu podatników będzie po prostu niemożliwe albo nie będzie odpowiadać przyjętemu modelowi biznesowemu, chociażby warunek zatrudnienia na umowy o pracę 3 osób (trudne w przypadku małych, innowacyjnych przedsiębiorstw), wymóg posiadania wyłącznie osób fizycznych jako udziałowców (wykluczenie firm, w które inwestują fundusze venture capital), czy też niski próg przychodowy 50 mln PLN, którego przekroczenie uniemożliwia skorzystanie z estońskiego CIT.
Przepisy są również dość skomplikowane i sprostanie wszystkim wymaganiom przez małe i średnie przedsiębiorstwa, które często nie dysponują obszernym zapleczem księgowym czy podatkowym, może okazać się wyzwaniem. W toku konsultacji publicznych szereg podmiotów zgłosiło swoje uwagi do projektu ustawy. Jeżeli uwagi te nie zostaną uwzględnione może okazać się, że ostatecznie niewielu podatników zdecyduje się na skorzystanie z nowego modelu opodatkowania.
Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw
