Opublikowana 16 września 2020 r. nowelizacja ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje istotną zmianę w opodatkowaniu likwidacji spółek poprzez zmianę art. 14a ustawy o CIT. Ustanawia majątek likwidowanej spółki dzielonej pomiędzy jej wspólników jako kategorię przychodu do opodatkowania na poziomie tej spółki.
W aktualnie obowiązującym brzmieniu „W przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia.” W treści otwartego katalogu czynności prawnych objętych normą obowiązującego art. 14a ustawy o CIT podział majątku likwidowanej spółki wprost nie został wymieniony. Stąd, zdaniem sądów i wielu doradców podatkowych, zarówno w przypadku dywidendy wypłacanej w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej, nie można uznać, że po stronie spółki wypłacającej dywidendę likwidacyjną powstanie jakiekolwiek przysporzenie, a rozróżnianie skutków podatkowych w zależności od formy wypłaty świadczenia jest nieuprawnione.
Ugruntowany pogląd był zgoła odmienny od preferowanego przez organy podatkowych, które, wykazując dużą tendencję profiskalną, twierdziły, że czynność podziału majątku likwidowanej spółki jest objęta normą art. 14a ustawy CIT
W związku z tym ustawodawca zdecydował się na wskazanie wprost w tym przepisie, iż obejmuje on swoją normą również przeniesienie przez likwidowaną spółkę (spółdzielnię) majątku rzeczowego na rzecz jej wspólników (akcjonariuszy, członków spółdzielni) tytułem podziału majątku likwidowanej osoby prawnej. Stąd, projektowany przepis zostanie uzupełniony o „ podział pomiędzy wspólników (akcjonariuszy) majątku likwidowanej spółki albo spółdzielni”.
Zdaniem ustawodawcy, akceptacja przywołanej linii orzeczniczej sądów administracyjnych skutkuje brakiem opodatkowania uzyskanego przez spółkę wypłacającą dywidendę dochodu z tytułu przyrostu wartości majątku zbywanego innemu podmiotowi (tzw. ciche rezerwy) i bez uzasadnionej ekonomicznie i prawnie przyczyny różnicuje skutki podatkowe, jakie u podatników podatku dochodowego związane są z odpłatnym zbyciem posiadanych składników majątkowych. Co więcej, formułuje tezę, że przekazanie dywidendy w formie rzeczowej stało się dogodnym instrumentem optymalizacji podatkowej i unikania opodatkowania dochodów uzyskiwanych z tytułu zbywania składników majątkowych. Ustawodawca powołuje się na treść uzasadnienia do projektu ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. wprowadzającego od 1 stycznia 2015 r. do ustawy CIT nowego art. 14a, gdzie formułowany przepis miał na celu m.in. usunięcie wątpliwości związanych ze skutkami podatkowymi związanymi z regulowaniem przez spółki ich zobowiązań wobec wspólników, w tym zobowiązań korporacyjnych, takich jak wypłata dywidendy, wynagrodzenie za umorzone udziały, wynagrodzenie za udziały zbyte celem umorzenia, czy też przekazanie wspólnikowi w formie rzeczowej majątku likwidowanej spółki. Trudno jednak wywodzić skutki podatkowe określonego przepisu nie z jego brzmienia, a z zamiaru ustawodawcy wyrażonego w uzasadnieniu do projektu ustawy.
Czytaj także komentarz w Dziennik Gazeta Prawna: Jest lepszy sposób na zniwelowanie różnic w opodatkowaniu
