Trybunał Konstytucyjny 24.02.2021 r. wydał jednogłośne orzeczenie w sprawie podatku od nieruchomości (sygn. SK 39/19) mające znaczenie dla przedsiębiorców posiadających grunty, budynki i budowle.
Wyrok stwierdza niekonstytucyjność literalnej wykładni art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, uznającej związek danej nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej jedynie na podstawie faktu, że jej właścicielem jest przedsiębiorca lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Konsekwencją takiego stosowania przepisu jest automatyczne obliczanie podatku według wyższej stawki niezależnie od faktycznego sposobu wykorzystywania danej nieruchomości.
Wyższa stawka dotyczy wszystkich gruntów, budynków i budowli w rozumieniu przepisu związanymi z działalnością gospodarczą poza wyłączeniami z art. 1a ust. 2a ww. ustawy (np. budynki mieszkaniowe i grunty z nimi związane).
Skarga kasacyjna
Skarga kasacyjna dotyczyła sprawy osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. To właśnie osoby fizyczne są według TK najbardziej dotknięte literalnym brzmieniem przepisu. Występują one bowiem w roli zarówno przedsiębiorcy jak i osoby prywatnej (w zakresie majątku osobistego). Natomiast ustawodawca w tym kontekście nie dokonuje rozróżnienia między nieruchomościami faktycznie wykorzystywanymi do celów związanych z działalnością gospodarczą, a pozostałymi.
Potwierdziły to sądy administracyjne, stwierdzając, że o stawce zadecydują cechy gruntu, a nie faktyczne jego zastosowanie. Argumentowały, że z racji przeznaczenia przemysłowo-gospodarczego wynikającego z ewidencji, przedsiębiorca ma realną możliwość wykorzystania nieruchomości do swojej działalności. Ich zdaniem nie zmieniają tego fakty zakupienia przez przedsiębiorcę gruntów do majątku osobistego (położenie w specjalnej strefie ekonomicznej uniemożliwia według NSA uznanie za majątek prywatny), opodatkowania tych transakcji podatkiem od czynności cywilno-prawnych czy charakteru świadczonych usług w żaden sposób niezwiązany z gruntami. Z tym stanowiskiem nie zgodził się Trybunał Konstytucyjny, stając tym samym po stronie podatnika.
Zdaniem TK, w przypadku nieruchomości niewykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej i niemogących być potencjalnie do niej wykorzystanych, obowiązek ponoszenia przez przedsiębiorców należności publicznoprawnej według wyższej stawki, wynikający z samego jedynie faktu posiadania nieruchomości, narusza prawo własności, ponieważ taka przesłanka nie realizuje jedynie funkcji fiskalnej. Stwierdza, że tej nieuzasadnionej ingerencji nie da się usprawiedliwić ochroną interesu publicznego przez co łamie ona konstytucyjną zasadę proporcjonalności. Nieproporcjonalność ta polega na braku klarownych kryteriów uznania związania nieruchomości z działalnością gospodarczą, poza samą przesłanką prowadzenia jej przez właściciela.
W dniu 25.02.2021 r. nie opublikowano jeszcze uzasadnienia do wyroku.
Nie jest to pierwszy wyrok TK dotyczący literalnej wykładni tego przepisu. Już w 2017 r. również orzekł jej niezgodność z konstytucją w zakresie ustalania związku gruntu z prowadzeniem działalności gospodarczej jedynie na podstawie prowadzenia działalności przez współwłaściciela tego gruntu (sygn. SK 13/15).
