Pomimo, iż ustawa o PIT i ustawa o CIT zawierają definicję transakcji kontrolowanej to wciąż wzbudza ona sporo emocji w kontekście określenia obowiązku dokumentacyjnego.
Zgodnie z przepisami przez transakcję kontrolowaną rozumie się identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, w tym przypisywanie dochodów do zagranicznego zakładu, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.
Powyższa regulacja wskazuje więc, że dla zaistnienia transakcji kontrolowanej niezbędne jest spełnienie dwóch podstawowych przesłanek:
- ustalenie lub narzucenie warunków działań w wyniku powiązań
- podjęcie działań o charakterze gospodarczym.
Przenosząc powyższe uregulowania na grunt instytucji prawa handlowego i wiążących się z nimi często ruchów kapitałowych związanych z funkcjonowaniem (często dokapitalizowaniem) spółek kapitałowych, należy podkreślić, że działania te nie są często identyfikowane przez podatników jako transakcje podlegające dokumentowaniu, co prowadzi do niekompletności dokumentacji cen transferowych za dany rok podatkowy.
Jak potwierdzają interpretacje organów podatkowych wskazana definicja transakcji kontrolowanej obejmuje swoim zakresem takie działania jak: wniesienie wkładu do spółki, dopłaty wspólników czy też przymusowe lub dobrowolne nabycie udziałów w celu ich umorzenia. Poza zakresem transakcji kontrolowanej pozostaje natomiast wypłata dywidendy.
Poniżej przedstawione zostały stanowiska organów podatkowych w powołanym obszarze:
Wniesienie wkładu do spółki
Objęcie udziałów lub akcji w zamian za wkład pieniężny stanowi transakcję kontrolowaną podlegającą obowiązkowi dokumentacyjnemu, jeśli wkład ten przekracza próg wartości transakcji wynoszący 2 mln PLN (próg dla „innych transakcji”).
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 15 maja 2020 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.81.2020.2.MS).
Ponadto, organ wskazał, że transakcja ta nie może skorzystać ze zwolnienia dla transakcji krajowych, o których mowa w art. 11n ust.3 ustawy o CIT, gdyż jest to „transakcja kapitałowa”, która wprost została wyłączona z zakresu zastosowania zwolnienia.
Dopłaty wspólników
Zdarzenia polegające na podjęciu uchwał w przedmiocie zobowiązania wspólników do wniesienia dopłat i realizacja wniesienia tych dopłat stanowi transakcję kontrolowaną podlegającą obowiązkowi sporządzenia dokumentacji cen transferowych, jeśli wartość transakcji o charakterze jednorodnym przekroczy ustawowy próg właściwy dla transakcji finansowych tj. 10 mln PLN.
Dopłata stanowi bowiem specyficzny rodzaj świadczenia pieniężnego ze strony wspólników na rzecz spółki. Jak wskazują organy podatkowe, dopłata choć nie jest pożyczką wykazuje jednak cechy podobne do pożyczki. A mianowicie – ma charakter zwrotny (art. 179 KSH) – jest źródłem finansowania Spółki (tzw. źródło wewnętrzne w przeciwieństwie do pożyczki, która jest zewnętrznym źródłem finansowania).
Ponadto, jak podnoszą organy podatkowe w przypadku dopłat nie znajdzie zastosowania ar. 11n ust. 3 ustawy o CIT, gdyż przepis ten wyłącza z obowiązku sporządzenia dokumentacji transakcje, które nie stanowią przychodu ani kosztu uzyskania przychodów. Zasada ta, jak wynika z brzmienia przepisu, nie dotyczy m.in. transakcji finansowych, za którą uznaje się dopłaty.
Stanowisko w tym zakresie zostało zaprezentowane m.in. w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 17 sierpnia 2020 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.166.2020.2.AK).
Przymusowe lub dobrowolne umorzenie udziałów
Przymusowe i dobrowolne nabycie udziałów w celu ich umorzenia stanowi transakcję kontrolowaną, która podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu w przypadku przekroczenia progu właściwego dla „innych transakcji” w wysokości 2 mln PLN.
Ponadto, dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia również kwalifikuje się jako transakcję kontrolowaną i podlega dokumentowaniu. Stanowisko w tym zakresie zostało zaprezentowane m.in. w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 10 czerwca 2020 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.112.2020.1.AR).
Dywidenda
Wypłata dywidendy nie stanowi transakcji kontrolowanej i tym samym nie podlega obowiązku dokumentacyjnemu. Stanowisko to zostało potwierdzone przez Ministra Finansów w odpowiedzi na interpretację poselską nr 9368 z dnia 22 sierpnia 2020 r. wskazującą, iż wypłaty dywidendy nie można postrzegać jako działania gospodarczego. Dywidenda stanowi bowiem wynagrodzenie za powierzony kapitał, ale wypracowany zysk jak i jej podział oraz wypłata są tylko konsekwencją działalności gospodarczej, nie zaś działaniem sensu stricto.
Wskazówki
Mając na względzie powyższe stanowiska organów podatkowych bardzo istotną kwestią przy identyfikowaniu obowiązków w zakresie cen transferowych, jest szczególna analiza wszelkich działań pomiędzy podmiotami powiązanymi i ich charakteru gospodarczego. Jak pokazuje praktyka, obowiązkiem objęte są również nietypowe zdarzenia gospodarcze, które często na pierwszy rzut oka są postrzegane przez podatników wyłącznie jako zwykłe codzienne działania związane z funkcjonowaniem spółek.
