Moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku świadczenia usług budowlanych oraz budowlano–montażowych nadal bywa problematyczny. Zgodnie z przepisami obowiązek podatkowy powstaje co to zasady w dacie wykonania usługi. W praktyce gospodarczej momentem zakończenia usługi jest podpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego. Niestety, ograny podatkowe oraz sądy administracyjne w odmienny sposób interpretują pojęcie protokołu odbioru prac.
Brak wystarczającej precyzji przepisów Ustawy o VAT zmuszał podatników oraz organy podatkowe do próby prawidłowego określania momentu wykonania usługi budowlanej. W tym zakresie została wydana ogólna interpretacja indywidualna Ministra Finansów w dniu 1 kwietnia 2016 r. (sygn. PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141), która mówi o tym, że moment wykonania usługi powinien być określany biorąc pod uwagę przesłanki obiektywne. W rezultacie, momentem powstania obowiązku podatkowego była data faktycznego zakończenia prac oraz zgłoszenia tego faktu kontrahentowi. Powyższa interpretacja nie brała pod uwagę protokołu odbioru prac przy określaniu daty wykonania usługi. Było to problematyczne w przypadku, kiedy pomiędzy zgłoszeniem prac
a ich odbiorem upływało dużo czasu, ponieważ podatnicy mieli trudność z określeniem daty faktycznego zakończenia usługi.
Przełomowym momentem był wyrok wydany 2 maja 2019 r. przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w polskiej sprawie Budimex (C-224/18), który miał istotne znaczenie dla branży budowlanej. TSUE stanął na stanowisku, że dzień podpisania protokołu zdawczo–odbiorczego może zostać uznany za dzień zakończenia usługi budowlanej. Należy zaznaczyć, że Sędziowie Trybunału uzasadniając swój wyrok wskazali trzy okoliczności, które muszą zostać spełnione, aby dzień podpisania protokołu mógł być równoznaczny z dniem powstania obowiązku podatkowego.
Po pierwsze, umowa powinna regulować prawo zamawiającego do weryfikacji wykonanych prac budowlanych oraz obowiązek wykonawcy polegający na realizacji robót budowlanych zgodnie
z przedmiotem umowy.
Po drugie, podpisanie protokołu zdawczo–odbiorczego powinno wpisywać się w realia gospodarcze danego sektora.
Po trzecie, podpisanie protokołu powinno pozwolić na ustalenie ostatecznej kwoty wynagrodzenia za wykonane prace.
Należy dodać, że wyrok TSUE spotkał się z aprobatą sądów administracyjnych. Jednym z przykładów jest wyrok z dnia 18 lipca 2019 r., (sygn. I FSK 65/16), w którym NSA wskazał, że zamawiający ma prawo do weryfikacji wykonanych prac przed ich akceptacją. W efekcie wykonawca może być zmuszony do realizacji dodatkowych prac. W takim przypadku, ostateczny protokół zakończenia usług jest momentem powstania obowiązku podatkowego.
Ministerstwo Finansów szczegółowo określiło swoje stanowisko po wydaniu wyroku przez TSUE. Nawiązując do ogólnej interpretacji indywidualnej Ministra Finansów z 1 kwietnia 2016 r. (sygn. PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141) została sprecyzowana data wykonania usługi. Zgodnie
z komunikatem, datą powstania obowiązku podatkowego jest data faktycznego zakończenia prac budowlanych (lub ich części) zgodnie z umową oraz zgłoszenie tego faktu zleceniodawcy. Ministerstwo Finansów dodało również, że umowy rozliczane na podstawie kontraktów mają określone (szacowane) wynagrodzenie, które jest podstawą do opodatkowania VAT zgodnie
z ustawą. Natomiast protokół odbioru prac jest dokumentem pozwalającym na wystawienie faktury korygującej.
Po wydaniu wyroku przez TSUE również organy podatkowe wypowiedziały się w kwestii powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych oraz budowlano–montażowych. Stanowisko organów podatkowych jest zbieżne z interpretacją Ministerstwa Finansów i jednocześnie odmienne od podejścia sądów administracyjnych. W jednej z interpretacji z dnia 30 kwietnia 2020 r. (sygn. 0112-KDIL3.4012.33.2020.2.MŁ), Dyrektor KIS określił, że dodatkowy czas rozliczenia współpracy nie ma wpływu na moment powstania obowiązku podatkowego. W stanie faktycznym, strony chciały rozszerzyć zakres usług, gdzie zgodnie z umową prace zostały już zakończone. Organ podatkowy nie zgodził się na przesunięcie w czasie daty powstania obowiązku podatkowego.
Z punktu widzenia VAT ważny jest moment wykonania usługi. W praktyce gospodarczej, wielu podatników za datę obowiązku podatkowego przyjmuję datę podpisania protokołu zdawczo–odbiorczego. Szczególnie ważne jest, aby protokół wskazywał na zakończenie prac (lub ich część) oraz akceptację zleceniodawcy.
Czytaj też:
21 września 2021
7 września 2021
1 września 2021
