W dniu 11 maja 2022 r. Komisja Europejska opublikowała nową inicjatywę legislacyjną mającą na celu rozwiązanie problemu podatkowej nierówności pomiędzy finansowaniem długiem a kapitałem. Projekt dyrektywy nazwano roboczo DEBRA, jako skrót od angielskiej nazwy „The Debt Equity Bias Reduction Allowance”.
DEBRA ma mieć zastosowanie do wszystkich podatników, którzy podlegają CIT w jednym lub kilku państwach członkowskich, z wyjątkiem niektórych przedsiębiorstw finansowych. Proponowana data wejścia w życie to 1 stycznia 2024 r. Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji publicznych, które potrwają do 18 lipca 2022 r.
Cel dyrektywy
W systemach podatkowych wielu państw członkowskich odsetki od finansowania dłużnego są kosztem uzyskania przychodu, podczas gdy koszty związane z finansowaniem kapitałowym nie podlegają odliczeniu. Takie asymetryczne traktowanie kosztów finansowania pod względem podatkowym może skłaniać inwestorów do zwiększania udziału finansowania dłużnego w finansowaniu ogółem. Może to powodować destabilizację systemu finansowego i zwiększać ryzyko występowania upadłości przedsiębiorstw
DEBRA ma na celu zachęcenie przedsiębiorstw do finansowania inwestycji z wkładów kapitałowych, a nie za pomocą finansowania dłużnego.
Proponowane rozwiązania
Projekt dyrektywy przewiduje wprowadzenie dwóch, niezależne od siebie stosowanych środków:
- tzw. ulgi na kapitał własny (tj. wprowadzenie hipotetycznej ulgi odsetkowej od zwiększenia kapitału własnego przedsiębiorstwa) oraz
- ograniczenia w odliczeniu odsetek (odliczenie będzie możliwe do 85% nadwyżki kosztów finansowania dłużnego).
Ulga na kapitał własny
Wysokość hipotetycznej ulgi odsetkowej od zwiększenia kapitału własnego przedsiębiorstwa ma być kalkulowana w następujący sposób:
Krok 1: Obliczenie różnicy między kapitałem własnym netto* na koniec bieżącego roku podatkowego, a kapitałem własnym netto na koniec poprzedniego roku podatkowego.
*kapitał własny netto stanowi różnicę między kapitałem własnym podatnika (zdefiniowanym jako suma opłaconego kapitału, agio, kapitału z aktualizacji wyceny i rezerw i zysków oraz strat z lat ubiegłych) a sumą wartości podatkowej jego udziałów w kapitale przedsiębiorstw powiązanych oraz udziałów własnych
Krok 2: Zastosowanie hipotetycznej stopy procentowej* do wyliczonej w Kroku 1 różnicy w kapitale własnym netto.
*hipotetyczna stopa procentowa to 10-letnia stopa procentowa wolna od ryzyka dla danej waluty, powiększona o premię za ryzyko w wysokości 1% (1,5% w przypadku MŚP)
Ulga na kapitał będzie podlegała odliczeniu dla celów CIT do wysokości 30% EBITDA podatnika przez 10 kolejnych lat podatkowych. Nadwyżka ulgi przekraczająca dochód do opodatkowania netto podatnika będzie mogła być przeniesiona na kolejne lata (bez ograniczeń czasowych). Z kolei ulga przekraczająca 30% EBITDA będzie mogła być odliczona w okresie kolejnych 5 lat podatkowych.
W sytuacji, w której już po uzyskaniu ulgi dojdzie do zmniejszenia kapitału własnego netto, podatnik będzie zobowiązany do podwyższenia podstawy opodatkowania o odpowiednią kwotę wyliczoną zgodnie z zasadami przedstawionymi powyżej, przez okres 10 lat.
Zapobieganie nadużyciom
Projekt dyrektywy przewiduje szereg środków mających na celu zapobiegania nadużyciom. W szczególności, zgodnie z projektowanymi przepisami, skorzystanie z ulgi nie będzie możliwe w przypadku:
- podwyższenia kapitału własnego wynikającego z pożyczek wewnątrzgrupowych,
- wewnątrzgrupowych transferów udziałów lub przedsiębiorstw czy
- wkładów gotówkowych z państw, z którymi dane państwo nie zawarło umowy o wymianie informacji podatkowych.
Podobnie, z kalkulacji będą wyłączone niektóre wkłady niepieniężne, jak również podwyższenie kapitału wynikające z grupowych restrukturyzacji obejmujących konwersję istniejącego już wcześniej kapitału grupy (np. transakcje obejmujące likwidacje).
Przepisy dotychczas obowiązujące w Polsce
Implementacja dyrektywy będzie oznaczała konieczność zmiany przepisów obecnie obowiązujących w Polsce i dostosowania ich do wymogów DEBRA.
W polskim porządku prawnym od 2019 r. funkcjonuje już bowiem rozwiązanie podobne do projektowanego (art. 15cb ustawy o CIT). Umożliwia ono podatnikom odliczenie od podstawy opodatkowania hipotetycznych odsetek od zwiększenia kapitału własnego jednostki w danym roku podatkowym. Wysokość takich odsetek ustala się w wyniku pomnożenia kwoty zysku przekazanego na kapitał rezerwowy lub zapasowy spółki bądź kwoty dopłaty wniesionej do spółki przez wspólników przez wartość stopy referencyjnej NBP, obowiązującej w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok, w którym podjęto uchwałę o zatrzymaniu zysku lub wniesieniu dopłat, powiększonej o 1 punkt procentowy. Łączna kwota hipotetycznych odsetek podlegających odliczeniu nie może przekroczyć 250.000 zł w roku podatkowym, a odliczenie możliwe jest w roku podatkowym, w którym dokonano podwyższenia kapitału i dwóch kolejnych.
Kolejne ograniczenia w odliczaniu odsetek od finansowania dłużnego
Projektowane przepisy przewidują kolejne ograniczenie możliwości odliczania płatności odsetek związanych z zadłużeniem. Odliczenie możliwe będzie do kwoty odpowiadającej 85% nadwyżki kosztów finansowania dłużnego (w uproszczeniu kalkulowanej jako odsetki zapłacone minus odsetki otrzymane).
Projektowane przepisy określają zasady współdziałania pomiędzy ww. nowym ograniczeniem a ograniczeniem wynikającym z dyrektywy ATAD. W szczególności, jeśli kwota możliwa do odliczenia wynikająca z DEBRA będzie wyższa od kwoty wynikającej z przepisów implementujących ATAD, podatnik będzie miał prawo do odliczenia niższej z tych kwot. Różnica będzie mogła być przeniesiona do rozliczenia na inny okres – przepisy zawierają zasady przenoszenia niewykorzystanych kwot.
Planowane wejście w życie
Termin na implementację przepisów dyrektywy do porządku prawnego państw członkowskich przewidziany jest na 31 grudnia 2023 r. Same przepisy mają zacząć obowiązywać już od 1 stycznia 2024 r. Dla krajów, które – tak jak Polska – wdrożyły już podobne rozwiązania, dyrektywa przewiduje przepisy przejściowe umożliwiające odroczenie ich wejście w życie.
