Honorarium autorskie programisty a zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów

Spread the love

Autorskie koszty uzyskania przychodów są narzędziem pozwalającym na zwiększenie wynagrodzenia netto dla pracowników-twórców, przy zachowaniu tego samego poziomu kosztów po stronie pracodawcy.

Mechanizm ten często wykorzystywany jest w branży IT, a skorzystać mogą z niego m.in. programiści, twórcy gier czy web developerzy. Wdrożenie w firmie możliwości stosowania przez pracowników-twórców podwyższonych kosztów uzyskania przychodów z pewnością zwiększa atrakcyjność takiego pracodawcy, co nabiera szczególnego znaczenia na wysoce konkurencyjnym rynku IT.

Skorzystanie z 50% KUP związane jest ze spełnieniem kilku warunków (o których pisaliśmy m.in. tu: zobacz więcej), a jednym z nich jest wyodrębnienie w umowie o pracę tzw. honorarium autorskiego oraz prawidłowe ustalenie jego wysokości.

Zobacz też: Do zastosowania 50% kosztów trzeba spełnić kilka warunków

Czym tak naprawdę jest honorarium autorskie?

Jest to wyodrębniona od innych składników część wynagrodzenia należnego pracownikowi-twórcy, wypłacana mu z tytułu przeniesienia na pracodawcę majątkowych praw autorskich do stworzonych przez niego utworów w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim, w tym m.in. do programów komputerowych, dokumentacji technicznych czy kodów źródłowych. Wyodrębnienie honorarium autorskiego w wypłacanym pracownikowi-twórcy wynagrodzeniu jest szczególnie ważnym elementem wdrożenia 50% KUP, gdyż podwyższone koszty uzyskania przychodów mogą zostać zastosowane wyłącznie do wynagrodzenia stanowiącego honorarium autorskie, nie zaś do całego przychodu ze stosunku pracy.

Podwyższone koszty nie znajdą także zastosowania chociażby do świadczeń otrzymywanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy rocznych premii wypłacanych pracownikowi-twórcy, które stanowią co prawda przychód ze stosunku pracy, ale nie stanowią wynagrodzenia autorskiego.

Należy więc pamiętać, że wyodrębnienie honorarium autorskiego od innych składników wynagrodzenia jest obligatoryjnym elementem, niezbędnym dla zastosowania podwyższonych kosztów autorskich, co potwierdza wprost wydana przez Ministerstwo Finansów interpretacja ogólna z dnia 18 września 2020 r. (nr DD3.8201.1.2018) w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów od honorarium autorskiego.

W jaki sposób ustalić wysokość honorarium?

Sama ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) nie reguluje zasad ustalania honorarium autorskiego. Jednocześnie orzecznictwo sądowoadministracyjne i doktryna również nie dają jednoznacznych odpowiedzi jaki jest właściwy sposób wyodrębnienia honorarium autorskiego, choć nie budzi ich wątpliwości, że rozróżnienie wynagrodzenia na część związaną z wykonywaniem obowiązków pracowniczych i część określającą honorarium autorskie jest konieczne dla możliwości zastosowanie podwyższonych kosztów autorskich. W orzecznictwie podkreśla się przy tym, że wielkość tego honorarium lub procedury jego obliczania muszą być określone w dokumentach regulujących treść stosunku pracy w sposób jasny i precyzyjny.

Choć wspomniana interpretacja ogólna również nie wskazuje na katalog dopuszczalnych metod ustalania wynagrodzenia za przeniesienie praw autorskich do stworzonych utworów, to wyczytać z niej można istotne dla określenia wysokości honorarium autorskiego wskazówki. W tym kontekście, w ślad za orzecznictwem sądów administracyjnych, Ministerstwo Finansów wskazało w niej, że ustalenie wysokości honorarium leży w zakresie swobody kontraktowej stron umowy (stosunku pracy czy umowy cywilnoprawnej), a żadne powszechnie obowiązujące przepisy nie regulują zasad ustalania wysokości honorarium. Oznacza to, że pracodawca i pracownik co do zasady mają swobodę wyboru metodologii kształtowania honorarium autorskiego, gdyż obowiązujące przepisy nie przewidują jednego właściwego sposobu, co więcej – w ogóle nie regulują zasad kształtowania wysokości honorarium autorskiego.

Czy czas pracy pracownika-twórcy może być wyznacznikiem wysokości wypłacanego mu honorarium autorskiego?

Warto wspomnieć, że jeszcze przed wydaniem wspomnianej interpretacji ogólnej, w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego ukształtowała się teza, z której wynika, że procentowe określenie w umowie o pracę czasu przeznaczonego przez pracownika na pracę twórczą lub ustalenie go na podstawie ewidencji czasy pracy nie jest wystarczające, gdyż z takiego wyróżnienia nie wynika, czy jakikolwiek utwór rzeczywiście powstał lub powstawał.

Jeżeli jednak metoda ustalania honorarium autorskiego oparta na czasie pracy pracownika-twórcy poświęconym na tzw. prace twórcze, zostanie powiązana ze stworzonym przez niego w danym okresie rozliczeniowym utworem lub utworami, to zastosowanie takiej metody będzie możliwe i jak najbardziej akceptowalne. Jeżeli zatem pracownik-twórca:

poświęca ściśle określony czas na stworzenie (tworzenie) konkretnego dzieła;
rejestruje czas pracy twórczej w odrębnym dokumencie lub ewentualnie w oświadczeniu składanym pracodawcy za określony okres, np. miesiąc, kwartał, półrocze lub rok;
czas pracy twórczej jest akceptowany przez pracodawcę;
wszystkie utwory stworzone (lub w trakcie tworzenia) przez twórcę są również rejestrowane lub utrwalane – to dopuszczalne jest określanie wartości honorarium autorskiego na podstawie czasu pracy twórczej w powiązaniu z konkretnym stworzonym (tworzonym) utworem.

Interpretacja ogólna potwierdziła więc, że dopuszczalne jest zarówno ustalanie wysokości honorarium autorskiego jako zryczałtowanej części wynagrodzenia należnego pracownikowi-twórcy, jak i określanie jej na podstawie czasu pracy pracownika-twórcy w powiązaniu z konkretnym stworzonym (tworzonym) przez niego utworem. Dopuszczalność obu metodologii potwierdza również aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych. Warto pamiętać, że w praktyce metody ustalania wysokości honorarium autorskiego mogą przybierać różne formy, dlatego możliwy i wskazany jest wybór takiej, która okaże się najbardziej adekwatna do charakteru działalności pracodawcy i stosowanego przez niego modelu biznesowego.