Wraz z planowanym pakietem zmian SLIM VAT 3, który został szerzej omówiony w artykule „Trwają prekonsultacje nad SLIM VAT 3” , w życie mają wejść także zmiany w zakresie ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego na gruncie art. 112b ustawy o VAT, zainicjowane wyrokiem TSUE z dnia 15 kwietnia 2021 roku w sprawie C-935/19, dotyczącego polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Orzeczenie TSUE zostało wydane w trybie prejudycjalnym jako efekt sporu między spółką a Dyrektorem Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu. Chodziło o nałożoną sankcję VAT w wysokości 20% zawyżonego zwrotu VAT wykazanego przez spółkę w deklaracji podatkowej w związku z nabyciem przez nią nieruchomości. Wniosek o zwrot był bezpodstawny, jako że strony transakcji nabycia nieruchomości nie złożyły oświadczenia o zrzeczeniu się ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 10 ustawy o VAT.
Po stwierdzeniu tej nieprawidłowości przez Urząd Skarbowy w Trzebnicy spółka złożyła stosowną korektę deklaracji, po czym Naczelnik wydał decyzję określającą kwotę nadwyżki VAT w wysokości wynikającej ze skorygowanej deklaracji oraz nakładającą na spółkę sankcję w postaci dodatkowego zobowiązania, wynoszącego 20% nienależnie żądanej kwoty zwrotu VAT.
Spółka wniosła odwołanie od decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który stwierdził, że celem wprowadzenia sankcji administracyjnych było co do zasady przekonanie podatników do rzetelnego i starannego wypełniania deklaracji podatkowych. Tymczasem sankcja rozpatrywana w postępowaniu głównym ma raczej charakter opresyjny, aniżeli prewencyjny. WSA zawiesił następnie postępowanie i zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym o następującej treści:
„Czy dodatkowe zobowiązanie podatkowe takie jak przewidziane w treści art. 112b ust. 2 ustawy o VAT jest zgodne z przepisami [dyrektywy VAT] (a w szczególności [jej] art. 2, art. 250, art. 273), art. 4 ust. 3 [TUE], art. 325 TFUE i zasadą proporcjonalności?”
TSUE orzekł, że zasada proporcjonalności i art. 273 dyrektywy VAT mówiący o dodatkowych obowiązkach, możliwych do nałożenia przez państwa członkowskie, które uznają one za niezbędne dla zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieżenia oszustwom podatkowym, stoją na przeszkodzie stosowania naszych przepisów krajowych w ich obecnym brzmieniu, ponieważ ich forma uniemożliwia dostosowanie kwoty sankcji do konkretnych okoliczności danej sprawy.
W związku z wydanym wyrokiem TSUE, polski ustawodawca zamierza umożliwić organom nakładającym sankcje VAT obniżenie ich wysokości, tak żeby uwzględniała ona charakter i wagę naruszenia przepisów. Sformułowania w art. 112b ustawy o VAT „odpowiadającej 30%” czy „wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego wynosi 20%” zostaną zatem zastąpione zwrotami „do 30%” oraz „naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości do 20%”.
Najbardziej dotkliwa sankcja ma mieć zastosowanie tylko w przypadku stwierdzenia, że działanie podatnika było związane z oszustwem lub polegało na świadomym udziale w oszustwie.
Ustalając dodatkowe zobowiązanie podatkowe, organy będą zobowiązane do wzięcia pod uwagę następujących kwestii:
- okoliczności powstania nieprawidłowości;
- rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;
- wagę i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości;
- kwotę stwierdzonych nieprawidłowości;
- działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.
Projekt o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw jest obecnie na etapie opiniowania.
