W przypadku wątpliwości co do wniosków wpływających na wysokość zaliczek na PIT, np. oświadczenia PIT-2 czy wniosków dotyczących stosowania ulgi dla młodych, warto zajrzeć do Objaśnień podatkowych wydanych przez resort finansów.
Ministerialne Objaśnienia zostały wydane 30 grudnia 2022 r., liczą 30 stron i obejmują siedem rozdziałów. Dokument skupia się na oświadczeniach i wnioskach składanych płatnikom, którzy uwzględniają je przy obliczaniu wysokości zaliczek na PIT. Objaśnienia stanowią cenne źródło informacji, ze względu na fakt, że zawierają one wytyczne, które muszą być jednolicie stosowane przez organy podatkowe.
Objaśnienia poruszają aspekty składania i stosowania następujących oświadczeń i wniosków:
- oświadczenie o stosowaniu/niestosowaniu pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek;
- oświadczenie o zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów z małżonkiem albo jako osoba samotnie wychowująca dziecko;
- oświadczenie o stosowaniu ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla pracujących seniorów;
- wniosek o stosowanie/niestosowanie ulgi dla młodych;
- wniosek o stosowanie/niestosowanie kosztów uzyskania przychodów;
- wniosek o stosowanie wyższej stawki podatku;
- wniosek o niepobieranie zaliczek.
Wszystkie wskazane dokumenty podatnicy składają płatnikom na piśmie lub w inny sposób przyjęty przez płatnika, np. poprzez system obowiązujący w danej firmie.
Wzory MF i terminy
MF wskazuje w Objaśnieniach, że podatnicy mogą korzystać z gotowych wzorów oświadczeń i wniosków, np. z druków PIT-2, PIT-2A czy PIT-3. Stosowanie udostępnionych wzorów nie jest jednak obowiązkowe.
Potwierdzono również, że podatnik ma możliwość składania oświadczeń i wniosków w dowolnym momencie roku podatkowego. Płatnik ma natomiast obowiązek uwzględnić takie oświadczenie lub wniosek najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał, tj. najpóźniej przy obliczaniu następnej zaliczki na PIT. Przewidziano jednak wydłużenie tego terminu dla organu rentowego występującego jako płatnik. Organ ten ma obowiązek uwzględnić dokumenty podatnika najpóźniej od drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał.
Wskazane terminy stosowane są także w przypadku wycofania złożonych oświadczeń lub wniosków.
Podkreślenia wymaga fakt, że oświadczenia i wnioski podatnika mają zastosowanie również w kolejnych latach, jeśli nie doszło do zmiany okoliczności lub gdy nie zostały one wycofane przez podatnika. Niemniej, wygasają one w momencie wygaśnięcia stosunku pracy łączącego płatnika i podatnika, np. w wyniku rozwiązania umowy o pracę. Podatnik musi zatem złożyć swój wniosek lub oświadczenie u nowego dla niego płatnika.
Ważne: Podatnik ma obowiązek zawiadomić płatnika o zmianach okoliczności, które mają wpływ na złożone oświadczenia i wnioski. Podatnik ponosi odpowiedzialność za brak informacji w tym zakresie, co może skutkować zaniżeniem podstawy opodatkowania lub unikaniem podatku.
Kwota zmniejszająca podatek
W tym miejscu warto odnieść się do kwoty zmniejszającej podatek, której dotyczy zapewne najczęściej składane przez podatników oświadczenie. Przypomnijmy, że na skutek przepisów tzw. Polskiego Ładu doszło do zmian w obliczaniu podatku według skali podatkowej, w której stawki podatku wyznaczane są w zależności od poziomu dochodów. Obecnie obowiązują stawki 12% i 32%, przy czym stawka na poziomie 12% ma zastosowanie do pierwszego przedziału skali podatkowej nieprzekraczającego 120 000 zł, podczas gdy podatek według stawki 32% pobierany jest od kwoty powyżej 120 000 zł. Próg dochodowy wynosi zatem 120 000 zł. Przewidziano także dochód zwolniony z PIT na poziomie 30 000 zł, zwany również kwotą wolną. Próg 30 000 zł, obowiązujący od 1 stycznia 2022 r., stanowi podstawę do obliczenia kwoty zmniejszającej podatek. Liczy się ją jako iloczyn kwoty wolnej oraz stawki podatkowej, tj. 30 000 zł * 12%, i wynosi 3 600 zł. Podkreślenia wymaga fakt, że kwota wolna, a tym samym kwota zmniejszająca podatek rozpatrywana jest w kontekście dochodów całorocznych (uzyskanych od początku roku podatkowego). W efekcie, płatnicy obliczają zaliczki na PIT za poszczególne miesiące z uwzględnieniem 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 300 zł (3 600 zł ÷ 12 miesięcy). Miesięcznie zwolnione są wobec tego przychody w wysokości 2 500 zł (30 000 zł ÷ 12 miesięcy), co oznacza, że podatnik nie zapłaci PIT od dochodu, dla którego miesięczna podstawa opodatkowania nie przekracza 2 500 zł.
Płatnicy pomniejszają zaliczki na PIT o 300 zł, tylko jeśli podatnik złoży stosowne oświadczenie (wzór PIT-2). Należy mieć jednak na uwadze, że oświadczenie o zastosowaniu pomniejszenia zaliczki o 300 zł podatnik może złożyć tylko jednemu płatnikowi. Niemniej, przepisy podatkowe przewidują także opcję pomniejszenia zaliczek o 150 zł lub 100 zł, co jest rozwiązaniem korzystnym dla tych osób, które uzyskują przychody z więcej niż jednego źródła, podstawa opodatkowania dla żadnego z tych źródeł nie przekracza 2 500 zł miesięcznie. Można zatem złożyć oświadczenie maksymalnie trzem płatnikom.
Podatnik może w każdej chwili wycofać żądanie zmniejszania zaliczek na PIT.
W Objaśnieniach MF znajdują się też informacje o wnioskach i oświadczeniach dotyczących stosowania kosztów uzyskania przychodów, np. w zakresie dojazdu do pracy czy stosowania kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50%. Resort uwzględnił w swoich wytycznych także wnioski o stosowaniu ulgi dla młodych, stosowaniu wyższej stawki podatku, czy też o niepobieranie zaliczek na PIT.
Ważne: Składając oświadczenie lub wniosek, w szczególności według wzoru innego niż opublikowane przez MF, warto zadbać o jego właściwą treść, aby była ona tak samo rozumiana przez podatników, jak i płatników.
Praktycznym uzupełnieniem opublikowanych Objaśnień są odpowiedzi MF na najczęściej zadawane pytania. Objaśnienia zawierają również podsumowanie z tabelą przedstawiającą oświadczenia i wnioski ze wskazaniem płatnika, do którego można je składać.
