Ustawa o fundacji rodzinnej została podpisana przez Prezydenta RP w dniu 6 lutego 2023 roku. Oznacza to, że od wprowadzenia do polskiego porządku prawnego tego bardzo oczekiwanego przez polskie firmy rodzinne rozwiązania, dzieli nas już tylko publikacja ustawy w Dzienniku Ustaw i upływ tzw. vacatio legis. Nowe przepisy mają bowiem wejść w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.
O fundacji rodzinnej pisaliśmy już wcześniej w artykule: Czy polska fundacja rodzinna jest coraz bliżej?
Fundacja rodzinna ma być instrumentem chroniącym majątek rodzinny i zabezpieczającym sukcesję firm, wynikającą ze zmian pokoleniowych. Ustawa o fundacjach rodzinnych reguluje nie tylko prawne aspekty jej ustanowienia, funkcjonowania czy likwidacji, ale zawiera także przepisy dotyczące zasad jej opodatkowania, które zwiększają atrakcyjność tego rozwiązania dla firm rodzinnych.
Opodatkowanie działalności fundacji rodzinnej podatkiem CIT
Fundacja rodzinna będzie posiadała status podatnika CIT, jednak będzie podmiotowo zwolniona z tego podatku. Co do zasady, nie będzie ona więc opodatkowana podatkiem dochodowym tak długo, jak będzie prowadziła działalność gospodarczą dopuszczalną przepisami ustawy o fundacjach rodzinnych. Działalnością pozwalającą na skorzystanie ze zwolnienia z opodatkowania CIT, będzie działalność fundacji rodzinnej w zakresie:
- zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
- przystępowania i uczestnictwa fundacji rodzinnej w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub zagranicą;
- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze (np. udziały/akcje spółek(;
- udzielania pożyczek:
- spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna będzie posiadać udziały lub akcje,
- spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna będzie uczestniczyć jako wspólnik,
- beneficjentom fundacji rodzinnej;
- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
- produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy określonych produktów roślinnych i zwierzęcych;
- gospodarki leśnej.
Aby działalność w zakresie dwóch ostatnich przypadków wskazanych powyżej korzystała ze zwolnienia z opodatkowania CIT, będzie musiała być wykonywana w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego.
Kiedy fundacja rodzinna zapłaci CIT?
Podjęcie przez fundację rodzinną działalności gospodarczej w innym zakresie niż ten dozwolony ustawowo, spowoduje konieczność opodatkowania tego rodzaju działalności według sankcyjnej 25% stawki CIT.
Ze zwolnienia z opodatkowania CIT zostały wyłączone także tzw. przychody od budynków – fundacja rodzinna będzie bowiem objęta podatkiem minimalnym od przychodów z budynków. Podatek ten będzie należny według stawki 0,035% podstawy opodatkowania za każdy miesiąc, jeśli wartość budynków fundacji rodzinnej przekroczy 10 milionów złotych.
Ponadto, opodatkowaniu według stawki 15% CIT podlegać będzie przekazanie przez fundację rodzinną lub pozostawienie do dyspozycji bezpośrednio lub pośrednio świadczeń na rzecz fundatora lub beneficjentów fundacji. Warto w tym miejscu doprecyzować, że ustawa o fundacjach przez wspomniane „świadczenia” rozumie składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Opodatkowanie CIT w fundacji rodzinnej pojawi się więc dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz fundatora lub beneficjentów fundacji rodzinnej, a podstawą opodatkowania co do zasady będzie wartość przekazanego świadczenia.
Warto również wspomnieć, że Spółki, w których fundacja rodzinna będzie jednym ze wspólników, nie będą mogły skorzystać z preferencyjnego opodatkowania w postaci tzw. estońskiego CITu. W trakcie prac nad ustawą, Senat zaproponował poprawkę umożliwiającą zastosowanie tej preferencji w tego rodzaju podmiotach, jednak została ona odrzucona przez Sejm i nie znalazła się w ostatecznym kształcie ustawy.
Czy samo wniesienie mienia do fundacji rodzinnej będzie opodatkowane?
Wniesienie aktywów do fundacji rodzinnej ma pozostać neutralne podatkowo zarówno dla samej fundacji rodzinnej, jak i dla fundatorów. W zakresie podatku CIT, przepisy ustawy wprost wskazują, że fundacja korzysta ze zwolnienia podmiotowego – z opisanymi powyżej wyjątkami – w z związku z czym wyposażenie fundacji rodzinnej w majątek nie powinno powodować dla samej fundacji powstania obowiązku podatkowego. W przypadku podatku PIT, przepisy tej ustawy nie przewidują analogicznego zwolnienia, ale jednocześnie nie wprowadzają też regulacji, które łączyłyby wniesienie mienia do fundacji z powstaniem zdarzenia podlegającego opodatkowaniu na gruncie PIT.
Co z opodatkowaniem PIT świadczeń otrzymywanych przez fundatora i beneficjentów fundacji?
Co do zasady świadczenia uzyskiwane przez beneficjentów fundacji mają być opodatkowanie według stawki 15% PIT.
Ustawa wprowadza jednak w tym zakresie możliwość skorzystania ze zwolnienia z PIT, jeśli świadczenie od fundacji rodzinnej uzyskiwane będzie przez fundatora lub najbliższe mu osoby należące do tzw. zerowej grupy podatkowej – czyli przez małżonka fundatora, jego dzieci, wnuki i dalszych zstępnych, rodziców, dziadków i dalszych wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. W takim wypadku, sam beneficjent świadczenia otrzymanego od fundacji rodzinnej, nie zapłaci podatku PIT, a wypłata taka będzie opodatkowana wyłącznie na poziomie fundacji rodzinnej – według stawki 15% CIT.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że pełne zwolnienie takiego świadczenia z PIT będzie miało co do zasady miejsce wtedy, gdy wypłacać je będzie fundacja rodzinna posiadająca jednego fundatora, który wyposażył ją w całość majątku. Odmienna sytuacja wystąpi, gdy w fundacji rodzinnej będzie więcej niż jeden fundator. W takich bowiem wypadkach, zwolnienie wypłaty świadczenia z PIT przysługiwać będzie tylko w części odpowiadającej przypadającej na niego proporcji wniesionego przez takiego fundatora mienia do fundacji.
CIT i PIT w przypadku likwidacji fundacji rodzinnej
Likwidacja fundacji rodzinnej pociągnie za sobą skutki podatkowe zarówno na gruncie CIT jak i PIT.
Przekazanie mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej będzie opodatkowane według stawki 15% CIT. Podstawą wymiaru podatku będzie przy tym wartość mienia rozwiązywanej fundacji rodzinnej, ale pomniejszona o wartość podatkową mienia wniesionego do fundacji rodzinnej. Przy tym pojęcie „wartości podatkowej” zostało odrębnie zdefiniowane w przepisach ustawy.
W zakresie opodatkowania likwidacji fundacji rodzinnej na gruncie PIT, wprowadzono rozwiązanie tożsame jak dla otrzymywania świadczeń od fundacji rodzinnej. Przychody z tytułu otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, będą więc co do zasady opodatkowane według stawki 15% PIT. Jednocześnie jednak przewidziano tożsame zwolnienie z PIT dla fundatora lub osób z zerowej grupy podatkowej w stosunku dla fundatora, uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Tutaj również zwolnienie z PIT przysługiwać będzie w części odpowiadającej proporcji, w jakiej wniesione do fundacji mienie przypada na fundatora.
Opodatkowanie w ramach podatku od spadków i darowizn
Przesunięcia majątku czy świadczenia pomiędzy beneficjentami fundacji (w tym fundatorem) a samą fundacją rodzinną będą wyłączone z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Jak wskazaliśmy powyżej, ewentualne opodatkowanie w tym zakresie będzie dokonane wyłącznie na gruncie podatku od osób fizycznych lub prawnych.
***
Nowe przepisy dotyczące fundacji rodzinnych, zawierają co do zasady korzystne z perspektywy podatkowej postanowienia. Biorąc pod uwagę rodzaj prowadzonej przez dany podmiot działalności i oczekiwane perspektywy sukcesyjne, fundacja rodzinna może okazać się przydatnym i korzystnym instrumentem przy optymalizacji podatkowej firm rodzinnych.
W przypadku zainteresowania wsparciem w zakresie fundacji rodzinnych, oczywiście jesteśmy do Państwa dyspozycji.
