7 lutego 2023 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy wprowadzającej dodatkowe obowiązki dla dostawców usług płatniczych (tj. banków i innych instytucji płatniczych).
Od 1 stycznia 2024 r. dostawcy usług płatniczych będą zobowiązani do prowadzenia ewidencji i raportowania wybranych płatności transgranicznych. Celem wprowadzanych regulacji jest zwiększenie efektywności wykrywania i ograniczania oszustw związanych z VAT w sektorze e-commerce.
Po przekroczeniu progu 25 płatności transgranicznych zrealizowanych na rzecz tego samego odbiorcy płatności w kwartale, dostawcy usług płatniczych będą zobowiązani do ewidencjonowania wszystkich płatności otrzymywanych przez danego odbiorcę płatności.
Ewidencje te będą udostępniane drogą elektroniczną Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej. Zgromadzone dane będą następnie przesyłane drogą elektroniczną do centralnego elektronicznego systemu informacji o płatnościach – CESOP. Zebrane w CESOP dane dotyczące płatności (wraz z danymi otrzymanymi od platform cyfrowych realizujących obowiązki tzw. Dyrektywy DAC7) pozwolą na identyfikację podatników, którzy unikają obowiązku rejestracji i deklarowania VAT w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz oszacowanie kwot podatku VAT, który powinien być odprowadzony.
Dostawca usług płatniczych
Obowiązek prowadzenia ewidencji będzie dotyczył dostawców usług płatniczych, zlokalizowanych na terytorium Polski, wymienionych w art. 4 ust. 2 pkt 1-6, 9-10 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, tj:
- banków krajowych;
- oddziałów banków zagranicznych;
- instytucji kredytowych i ich oddziałów;
- instytucji pieniądza elektronicznego i ich oddziałów;
- oddziałów podmiotów świadczących w innym państwie członkowskim pocztowe usługi płatnicze oraz Pocztę Polską SA.;
- instytucji płatniczych;
- SKOK-ów.
Co istotne, obowiązek prowadzenia ewidencji nie będzie dotyczył dostawców usług płatniczych zlokalizowanych poza terytorium Unii Europejskiej. Dla celów wywiązywania się z obowiązków w zakresie prowadzenia ewidencji, należy uznać, że dany dostawca usług płatniczych znajduje się w państwie członkowskim, gdy jego BIC lub kod identyfikacyjny odnosi się do tego państwa członkowskiego.
Zakres przekazywanych informacji
Ewidencja prowadzona przez dostawców usług płatniczych powinna zawierać informacje umożliwiające identyfikację dostawcy usług płatniczych prowadzącego ewidencję, odbiorcy płatności oraz informacje o płatnościach otrzymanych przez tego odbiorcę (m.in. datę dokonania płatności/ zwrotu płatności; kwotę i walutę płatności/ zwrotu płatności; państwo członkowskie pochodzenia płatności/ państwo członkowskie przeznaczenia zwrotu płatności oraz informacje wykorzystywane do określenia miejsca pochodzenia lub przeznaczenia płatności/ zwrotu płatności; inne informacje, które jednoznacznie identyfikują płatność).
Jak zostało wskazane w uzasadnieniu do projektu ustawy, informacje identyfikacyjne dotyczące płatników nie będą włączone do ewidencji, ponieważ nie są one niezbędne do wykrywania oszustw związanych z podatkiem VAT.
Próg płatności transgranicznych
Próg płatności transgranicznych na rzecz tego samego odbiorcy płatności w kwartale oblicza się poprzez odniesienie do usług płatniczych świadczonych przez dostawcę usług płatniczych w podziale na poszczególne państwa członkowskie i poszczególne identyfikatory.
Powyższe oznacza, iż próg płatności transgranicznych nie jest progiem globalnym – dostawcy usług płatniczych obliczają go na poziomie krajowym, na podstawie miejsca świadczenia przez nich tych usług. Obliczenia dokonuje się w podziale na poszczególne identyfikatory odbiorcy płatności, co oznacza, że jeżeli odbiorca płatności posiada kilka identyfikatorów, obliczenie powinno być dokonywane dla każdego odbiorcy płatności według tych identyfikatorów (jeden próg liczbowy, tj. próg 25 transakcji płatniczych na jeden identyfikator). Dostawcy usług płatniczych będą musieli wziąć pod uwagę wszystkie płatności transgraniczne dokonane na jeden IBAN.
Jeżeli natomiast odbiorca płatności posiada kilka identyfikatorów, a dostawca usług płatniczych może zidentyfikować posiadacza różnych rachunków i osobę kryjącą się za innymi identyfikatorami jako tego samego odbiorcę płatności, obliczenie powinno być dokonane dla każdego odbiorcy płatności. Chodzi na przykład o sytuację, gdy odbiorca płatności posiada kilka rachunków u tego samego dostawcy usług płatniczych i ten może zidentyfikować, że pod tymi rachunkami kryje się ten sam odbiorca.
Uszczelnienie podatku VAT
Zdaniem Ministerstwa Finansów, nałożenie na dostawców usług płatniczych obowiązku prowadzenia ewidencji, dostarczy organom podatkowym pełny obraz zakupów dokonywanych w Internecie, aby pomóc im w należytym wykonywaniu zadań polegających na monitorowaniu przestrzegania obowiązków w zakresie VAT, wykrywaniu i zwalczaniu transgranicznych oszustw w VAT. Szacunki Ministerstwa Finansów wskazują, że w okresie 10 lat od wejścia w życie przepisów, dochody budżetu państwa wzrosną o 2,48 mld zł przy kosztach na poziomie 3,51 mln zł.
Podobnie jak w przypadku wprowadzenia mechanizmu podzielonej płatności czy systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej (STIR), wdrożenie obowiązków CESOP będzie wymagało poniesienia przez instytucje finansowe istotnych nakładów na nowe rozwiązania technologiczne.
