We wtorek 4 lipca 2023 r. Trybunał Konstytucyjny uznał definicję legalną budowli, zawartą w art. 1a ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, za niezgodną z Konstytucją.
Sprawa dotyczyła skargi konstytucyjnej spółki akcyjnej, która wystąpiła o stwierdzenie nadpłaty w podatku od nieruchomości za lata 2010-2015, z uwagi na niewłaściwe zakwalifikowanie silosów jako budowli zamiast budynków. Spółka, po przegranej w sądach administracyjnych obu instancji, złożyła skargę do Trybunału Konstytucyjnego.
Zdaniem Spółki, prezentowana przez sądy administracyjne jednolita linia orzecznicza, zgodnie z którą silos posiadający wszystkie ustawowe cechy budynku podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budynek tylko wtedy, gdy nie wykracza poza określone ustawowo elementy budynku, stanowi przejaw wykładni prawotwórczej, rozszerzającej ustawową definicję budowli oraz zawężającej definicję budynku – poprzez wprowadzenie dodatkowej funkcjonalnej przesłanki uznania danego obiektu za budowlę.
Spółka wskazała, że brak precyzji i niejasność kwestionowanych przepisów spowodowały stworzenie organom podatkowym oraz sądom administracyjnym zbyt szerokich ram ich stosowania.
W konsekwencji powyższego organy władzy publicznej stosujące te przepisy w istocie zastępują prawodawcę w zakresie zagadnień, które powinny być dostatecznie precyzyjnie uregulowane ustawowo. Kwestie odnoszące się do właściwego oznaczenia w ustawie w sposób niebudzący wątpliwości przedmiotu opodatkowania, a w konsekwencji również podstawy opodatkowania powinny wprost wynikać z ustawy.
W wydanym wyroku (sygn. SK 14/21) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że legalna definicja budowli, zawarta w art. 1a ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest sprzeczna z podwyższonym standardem określoności prawa daninowego, wynikającego z art. 84 i art. 217 Konstytucji.
Trybunał wskazał, że wymienione w art. 217 Konstytucji elementy konstrukcji prawnej podatku, a w szczególności przedmiotu opodatkowania, muszą wynikać z ustawy i być uregulowane na tyle precyzyjnie, aby podatnik wiedział czy ustawa łączy z dotyczącym go stanem faktycznym lub prawnym obowiązek podatkowy czy też nie. Przepis art. 1a ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie zawiera autonomicznej definicji legalnej budowli na potrzeby podatkowe, a odsyła aż dwukrotnie do przepisów prawa budowlanego (przepisów niepodatkowych).
W ocenie Trybunału, nie jest dopuszczalne regulowanie w ustawie niepodatkowej tak istotnych elementów konstrukcji prawnej podatku jak jego przedmiot. Posłużenie się przez ustawodawcę w definicji legalnej budowli, zawartej w art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ogólnym odesłaniem do „przepisów prawa budowlanego” uniemożliwia podatnikom ustalenie na podstawie samych przepisów ustawy podatkowej czy należące do nich budowle są objęte podatkiem od nieruchomości czy też nie. W związku z powyższym, uznał definicję legalną budowli na potrzeby podatku od nieruchomości za niezgodną z Konstytucją.
Trybunał przypomniał również, że już dwukrotnie zajmował się konstytucyjnością przepisu o budowlach. Po raz pierwszy w wyroku z 13 września 2011 r., sygn. P 33/09, a drugi w postanowieniu sygnalizacyjnym z 15 grudnia 2020 r. o sygn. S 3/20. Mimo upływu ponad dekady od dnia wydania wskazanego powyżej wyroku oraz ponad dwóch i pół roku od wydania postanowienia sygnalizacyjnego, ustawodawca nie dokonał zmian w zaskarżonej regulacji prawnej.
Mając na uwadze potrzebę zachowania ciągłości opodatkowania budowli podatkiem od nieruchomości, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że definicję legalną budowli, zawarta w art. 1a ust. 1 pkt 2 Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, traci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Ma to pozwolić ustawodawcy na przygotowanie i wprowadzenie klarownej definicji budowli na potrzeby podatku od nieruchomości.
Wyrok Trybunału ma istotne znaczenie dla podatników z uwagi na wysokość obciążeń podatkowych – danina od budowli jest zazwyczaj wyższa od daniny od budynku wykorzystywanego na cele działalności gospodarczej (maksymalne stawki podatku od nieruchomości od budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynoszą w 2023 r. 28,78 zł za 1 m2 powierzchni, z kolei budowle opodatkowane są stawką równą 2% wartości).
