Co znajdziesz w projekcie zmian w ustawach: UoR oraz UoBR?

W dniu 19 kwietnia 2024 Rządowe Centrum Legislacji opublikowało na swojej stronie Projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości (UoR) oraz ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (UoBR).  

Zmiany związane są z implementacją dyrektywy Parlamentu i Rady (UE) 2022/2464 zwanej dyrektywą CSRD oraz dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 dotyczącej dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek i grup. 

UoR 

Nowelizacja UoR w zakresie dyrektywy delegowanej podnosi progi finansowe, co ma wpływ na: 

1. Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych: podniesiono próg do 2,5 mlnEUR z 2,0 mln EUR
2. Stosowanie uproszczeń przez jednostki mikro i małe: 

3. Wprowadzenie definicji nowych jednostek – średniej, dużej i dużej grupy: 

4. Możliwość zwolnienia od sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego: 

5. Obowiązek poddania sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta:  

Należy zwrócić uwagę, że usunięto z definicji progu przychodowego część dotyczącą przychodów finansowych, co będzie miało istotny wpływ na obowiązek badania spółek działających w wybranych sektorach gospodarki, np. w branży nieruchomości, gdzie dodatnie różnice kursowe z wyceny bilansowej zobowiązań finansowych często były kluczowym czynnikiem decydującym o obowiązkowym badaniu.  

Nowelizacja UoR w zakresie dyrektywy CSRD wprowadza następujące zmiany: 

1. Wprowadzono nowy rozdział 6c – sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju (SZR), który wprowadza definicje kwestii zrównoważonego rozwoju, przychodów ze sprzedaży towarów i produktów (dla sektora ubezpieczeniowego i instytucji kredytowych) oraz standardów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Ustawa określa, iż wszelkie informacje na temat zrównoważonego rozwoju mają być częścią sprawozdania z działalności jednostki będącej: 

a) jednostką mała lub średnią będącą jednocześnie emitentem papierów wartościowych w EOG 

b) jednostką dużą 

c) jednostką dominującą dużej grupy 

2. Wskazano ramowy zakres SZR oraz czasowe zwolnienia w zakresie wybranych informacji (np. łańcuch wartości). 

3. Wprowadzono furtkę dla mniejszych jednostek w postaci uproszczonej SZR, która zawiera zawężony zakres prezentowanych informacji sporządzonych w oparciu o uproszczone ESRS. 

Przepisy znowelizowanej ustawy będą obowiązkowe po raz pierwszy za rok obrotowy rozpoczynający się po: 

1. 31.12.2023 – dla dużych JZP (zatrudnienie > 500 osób)
2. 31.12.2024 – dla jednostek dużych i dominujących dużej grupy, innych niż określone w pkt 1
3. 31.12.2025 – dla jednostek małych i średnich będących emitentami papierów wartościowych w EOG (obie mogą skorzystać ze zwolnienia i nie sporządzać SZR do 2028 roku, jednak wskazać należy powody niesporządzenia), małych i niezłożonych instytucji oraz wewnętrznych zakładów ubezpieczeń i reasekuracji
4. 31.12.2027 – dla jednostek zależnych lub oddziałów z państw trzecich na zasadach określonych w art. 63zd. 

Ustawodawca w znowelizowanej UoR proponuje również szereg zwolnień: 

1. ze sporządzenia jednostkowej SRZ w przypadku gdy jednostka zależna zostanie objęta SZR grupy kapitałowej jednostki dominującej
2. ze sporządzenia skonsolidowanej SRZ w przypadku uwzględnienia tej tematyki przez jednostkę dominującą wyższego szczebla 

z wyłączeniem jednostki dużej będącej emitentem papierów wartościowych, która zawsze ma obowiązek sporządzania SZR.  

Dodatkowo jednostka dominująca sporządzająca skonsolidowane SZR jest zwolniona ze sporządzania własnej jednostkowej SZR. 

Jako że SZR jest częścią sprawozdania z działalności, będzie musiała być sporządzona w postaci elektronicznej oraz dodatkowo „otagowana” zgodnie z taksonomią unijną (rozporządzenie UE 2020/852), która jest w trakcie opracowywania.  

UoBR 

W konsekwencji przyjęcia do polskiego porządku prawnego dyrektywy CSRD konieczne stało się również znowelizowanie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. Ustawodawca wprowadził definicję atestacji SZR, którą będą mogli przeprowadzać biegli rewidenci posiadający uprawnienia w tym zakresie. Atestacja będzie przeprowadzana zgodnie ze standardem atestacji SZR przyjętym do prawa UE w formie rozporządzenia KE, a do czasu jego przyjęcia zgodnie ze standardem krajowym, przyjętym przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. 

Komisja Europejska określiła, iż standard atestacji dającej ograniczoną pewność zostanie ogłoszony do 1.10.2026, a standard atestacji dającej wystarczającą pewność do 1.10.2028 roku. 

W okresie przejściowym uprawnienia do atestacji SZR nabędą z mocy prawa biegli rewidenci wpisani do rejestru biegłych przed dniem 01.01.2024 oraz osoby wpisane do rejestru w okresie 01.01.2024 – 01.01.2026 pod warunkiem, że przystąpili do postępowania kwalifikacyjnego przed dniem 01.01.2024. Osoby te będą zobowiązane do odbycia dodatkowego szkolenia (ODZ) z zakresu SZR do dnia 01.03.2027, względnie w ciągu 2 lat od dnia wpisu do rejestru – w przypadku osób, które uzyskały uprawnienia po dniu wejścia w życie znowelizowanej UoBR. Brak odbycia szkolenia we wskazanym terminie będzie skutkował utratą uprawnienia do atestacji SZR. 

W modelu docelowym nabycie uprawnień do atestacji będzie dobrowolne, niezależne od dotychczasowego trybu uzyskiwania uprawnień na BR i możliwe po: 

a) zdaniu egzaminów z wiedzy o atestacji SZR

b) odbyciu 8-miesięcznej aplikacji 

c) zdaniu egzaminu dyplomowego z zakresu atestacji SZR

Atestację SZR będzie mogła przeprowadzić firma przeprowadzająca badanie SF lub też inny podmiot. Podobnie jak w przypadku badania SF wyboru biegłego do usługi atestacji SZR będzie dokonywał organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut lub umowa stanowią inaczej. 

Podsumowanie

Zaproponowane zmiany w opublikowanym projekcie ustawy o rachunkowości i ustawy o biegłych rewidentach stanowią „małą rewolucję” zarówno dla spółek, które będą objęte obowiązkiem raportowania zrównoważonego rozwoju, jak i firm audytorskich, które do proponowanych zmian będą musiały się dostosować.  

Wprowadzane regulacje wymuszą współpracę biegłych rewidentów ze specjalistami ds. środowiska, a docelowo mogą doprowadzić do wyodrębnienia się nowej specjalizacji wśród audytorów – w zakresie atestacji SZR. Ponadto wprowadzona aktualizacja progów finansowych wpłynie istotnie na obowiązki sprawozdawcze mniejszych spółek. Wyższe progi pozwolą ograniczyć obciążenia spółkom, których skala działalności na przestrzeni ostatnich lat istotnie się nie zmieniła, a jedynie galopująca inflacja wpłynęła na obowiązek badania sprawozdań finansowych. 

Więcej o projekcie TUTAJ

Jeżeli chcieliby Państwo przeanalizować, jak proponowane zmiany wpłyną na obowiązki sprawozdawcze Waszej firmy – zapraszam do kontaktu!