Darowizny przekazywane pomiędzy osobami fizycznymi podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jego wysokość uzależniona jest od przekazanej kwoty (wyższa kwoty darowizny oznacza wyższą stawkę podatku) jak i od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym (bliższe pokrewieństwo przełoży się na niższą stawkę podatku).
Darowizny przekazywane pomiędzy najbliższymi członkami rodziny (tj. rodzice, dzieci, małżonkowie, rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha) mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Należy jednak pamiętać, że sam fakt istnienia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym nie jest wystarczający dla zastosowania zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Ustawa o podatku od spadków i darowizn wskazuje na dodatkowe warunki, które muszą zostać spełnione, jeśli chcemy skorzystać ze zwolnienia z podatku:
- w przypadku darowizny środków pieniężnych – środki te powinny zostać przekazane za pośrednictwem rachunku bankowego,
- otrzymana darowizna powinna zostać zgłoszona właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego z tytułu darowizny (wyjątek – zawarcie umowy darowizny w formie aktu notarialnego).
W praktyce okazuje się, że organy podatkowe traktują powyższe warunki bardzo literalnie, próbują kwestionować ich spełnienie, co przekłada się w rezultacie na utratę zwolnienia i powstanie obowiązku zapłaty podatku (ma to szczególne znaczenie przy wysokich kwotach darowizn). Biurokratyczne i niekorzystne podejście organów podatkowych potwierdzają wydane w ostatnim czasie indywidualne interpretacje podatkowe.
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) z 15 listopada 2022 r., nr 0111-KDIB2-2.4015.121.2022.1.DR
Zdaniem organu podatkowego darowizna przekazana przez rodziców bezpośrednio na konto dealera samochodowego na zakup przez córkę samochodu nie będzie korzystała ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn z uwagi na przekazanie jej na rachunek bankowy, który nie należy do osoby obdarowanej.
Interpretacja DKIS z 6 października 2022 r. nr 0111-KDIB2-2.4015.95.2022. 4.PB
Rodzice przekazali darowiznę dla swoich dwóch córek. Środki pochodziły ze sprzedaży nieruchomości (domu), zostały przeznaczone na zakup innej nieruchomości – mieszkania dla córek. Nabywca domu (rodzice) przekazał środki pieniężne (całą kwotę darowizny) na konto bankowe jednej z sióstr. Druga siostra była w tym czasie osobą niepełnoletnią, nie posiadała własnego rachunku bankowego. Zdaniem organów podatkowych druga z sióstr powinna zapłacić podatek od darowizny z uwagi na niespełnienie ustawowych kryteriów (przelew środków na inne konto niż konto osoby obdarowanej).
Interpretacja DKIS z 25 marca 2022 r. nr 0111-KDIB2-2.4015.153.2021.2.MM
Ojciec przekazał córce darowiznę środków pieniężnych uzyskanych z tytułu sprzedaży nieruchomości. Część środków zamiast na konto bankowe należące do córki została przekazana przez darczyńcę na techniczne konto bankowe utworzone do ewidencji spłat zaciągniętych pożyczek przyznanych przez bank. Zdaniem organu podatkowego przekazaną darowiznę należy opodatkować, z uwagi na fakt, że środki nie trafiły na imienne subkonto obdarowanego, a na rachunek techniczny.
Interpretacja DKIS z 30 czerwca 2022 r. nr 0111-KDIB2-3.4015.21.2022.2.ASZ
Interpretacja DKIS z 29 stycznia 2021 r. nr 0111-KDIB2-2.4015.79.2020.3.MZ).
Zdaniem organów podatkowych zwolnienie z opodatkowania darowizn nie przysługuje w sytuacji, w której obdarowany otrzymuje środki finansowe w formie gotówkowej, a następnie sam wpłaca środki na swój rachunek bankowy. Organów podatkowych nie przekonuje nawet tłumaczenie, że darczyńca nie posiada rachunku bankowego i nie może przekazać darowizny w tej formie.
Interpretacja DKIS z 18 października 2022 r., nr 0111-KDIB2-2.4015.110.2022.1.DR
W ww. interpretacji indywidualnej zaprezentowano nieco odmienne podejście. Organ podatkowy potwierdził zastosowanie zwolnienia z opodatkowania darowizny. W tym przypadku jednak to darczyńca (a nie osoba obdarowana) samodzielnie dokonał wpłaty gotówki w banku bezpośrednio na konto osoby obdarowanej.
Orzecznictwo sądów administracyjnych
Nadzieja w sądach administracyjnych, które kwestionują negatywną wykładnię organów podatkowych i orzekają na korzyść podatników. Na przykład Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt II FSK 1470/17 oraz z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt II FSK 3954/17 potwierdził możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn tych darowizn, które zostały przekazane w formie gotówkowej, a następnie wpłacone na konto samodzielnie przez osobę obdarowaną. Zdaniem sądu okolicznością uprawniającą do skorzystania ze zwolnienia w podatku od darowizn jest brak wątpliwości, że nastąpiło przekazanie darowizny (np. zawarta umowa, dowód wpłaty środków na rachunek bankowy).
***
Pomimo korzystnych rozstrzygnięć sądów administracyjnych, warto mieć na uwadze niekorzystne dla podatników interpretacje i starannie dopilnować spełnienia ustawowych przesłanek celem zastosowania zwolnienia. W szczególności należy wyeliminować, jeśli to możliwe, wątpliwości natury technicznej (np. przelewy na rachunek inny niż osoby obdarowanej, darowizny w formie gotówkowej). Pozwoli to uniknąć potencjalnych sporów z organami podatkowymi.
