Rzecznik Generalna Julianne Kokott wydała 17 października 2024 r. negatywną dla Prezydenta Miasta Mielca, a pozytywną dla podatnika (oraz innych podatników w analogicznej sytuacji) opinię w sprawie C-453/23. Dotyczy ona zwolnienia od podatku od nieruchomości infrastruktury kolejowej i gruntów, na których jest ona położona, wynikającego z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w brzmieniu obowiązującym w latach 2017-2021.
Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podzieli stanowisko Rzecznik Generalnej, podatnicy będą mogli uzyskać zwrot nadpłaty tego podatku. Podatnicy, którzy zapłacili podatek, mogą składać wnioski o stwierdzenie i zwrot nadpłaty, aby wstrzymać bieg terminu przedawnienia i potencjalnie móc skorzystać z pozytywnego wyroku Trybunału. Znaczenie wyroku Trybunału może mieć jeszcze dalej sięgające skutki.
Czego dotyczyło postępowanie?
Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) skierował 19 kwietnia 2023 r. pytanie prejudycjalne do Trybunału dotyczące zwolnienia infrastruktury kolejowej wraz z gruntami, na których jest ona zlokalizowana, od podatku od nieruchomości w latach 2017-2021 (sygn. akt III FSK 3/22). Gminy – organy podatkowe właściwe w sprawach dotyczących tego podatku i jego beneficjenci – podnosiły bowiem argument, że zwolnienie to stanowi pomoc publiczną, która powinna była zostać notyfikowana Komisji Europejskiej, ale wobec braku notyfikacji stanowi pomoc niedozwoloną.
Pytanie prejudycjalne zostało zadane na tle art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (w brzmieniu obowiązującym w latach 2017–2021).
Jaki był stan prawny?
Do końca 2016 r. zwolnieniu od podatku od nieruchomości podlegały budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym oraz zajęte pod nie grunty, jeżeli:
- zarządca infrastruktury jest obowiązany do jej udostępniania licencjonowanym przewoźnikom kolejowym lub
- są przeznaczone wyłącznie do przewozu osób, wykonywanego przez przewoźnika kolejowego, który równocześnie zarządza tą infrastrukturą bez udostępniania jej innym przewoźnikom, lub
- tworzą linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm.
W latach 2017-2021 zwolnienie od podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej i gruntów, na których się ona znajdują, zostało rozszerzone i objęło grunty, budynki i budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym, która:
- jest udostępniana przewoźnikom kolejowym lub
- jest wykorzystywana do przewozu osób, lub
- tworzy linie kolejowe o szerokości torów większej niż 1435 mm.
Na tle takiego stanu prawnego początkowo podatnicy uzyskiwali potwierdzenie prawa do zwolnienia dla ich infrastruktury kolejowej. Jednak po jakimś czasie organy podatkowe zaczęły odmawiać jego stosowania, powołując się na ryzyko udzielenia niedozwolonej pomocy publicznej w związku z brakiem notyfikacji zwolnienia przez Polskę do Komisji Europejskiej.
Jednocześnie zgodność zwolnienia z przepisami unijnymi oraz brak obowiązku notyfikacji zostały wprost potwierdzone w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, wprowadzającej nowe brzmienie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych od 2017 r. – i to pomimo wątpliwości zgłaszanych w toku prac legislacyjnych przez Prezesa UOKIK.
O co zapytał NSA?
Spółka będąca właścicielem gruntów, na których położone są bocznice kolejowe, wystąpiła do Prezydenta Miasta Mielca o interpretację indywidualną dot. opodatkowania podatkiem od nieruchomości infrastruktury kolejowej. W toku postępowania NSA zadał dwa pytania prejudycjalne – czy zwolnienie bocznic kolejowych zakłóca konkurencję w Unii Europejskiej, a jeśli tak, to czy podatnicy muszą zapłacić zaległy podatek wraz z odsetkami. Pytania brzmią następująco:
czy w świetle art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji przyznanie przez kraj członkowski adresowanej przez wszystkich przedsiębiorców ulgi podatkowej takiej jak w art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, polegającej na zwolnieniu z podatku od nieruchomości gruntów, budynków, budowli wchodzących w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym, która jest udostępniana przewoźnikom kolejowym,
czy w przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie pierwsze, przedsiębiorca, który skorzystał ze zwolnienia z podatku na podstawie przepisu krajowego wprowadzonego bez zachowania wymaganej procedury określonej w art. 108 ust. 3 TFUE w związku z art. 2 rozporządzenia Rady UE 2015/1589 z 13 lipca 2015 r., jest zobowiązany do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami.
Jakie stanowisko zajęła Rzecznik Generalna?
W dniu 17 października 2024 r. ogłoszono stanowisko w sprawie Rzecznik Generalnej, Julianne Kokott (ECLI:EU:C:2024:898):
„Wykładni art. 107 ust. 1 TFUE należy dokonywać w ten sposób, że odstępstwo od systemu odniesienia w drodze ustawowego zwolnienia podatkowego ma miejsce tylko wtedy, gdy dany przepis krajowy jest oczywiście niespójny. Jeśli tak nie jest, to jest on częścią danego (krajowego) systemu odniesienia i nie może stanowić selektywnej korzyści. W tym sensie przepis jest niespójny, jeśli został zaprojektowany na podstawie oczywiście dyskryminujących parametrów w celu obejścia zakazu pomocy państwa ustanowionego w art. 107 ust. 1 TFUE. Rozstrzygnięcie, czy mamy do czynienia z taką sytuacją, należy do sądu krajowego. Nic nie wskazuje jednak na to, aby art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) u.p.o.l., zgodnie z którym właściciele gruntów wyposażonych w infrastrukturę kolejową są zwolnieni z podatku od nieruchomości, nie wpisywał się w spójny sposób w polską ustawę o podatku od nieruchomości.”
Rzecznik Generalna nie dopatrzyła się zatem naruszenia przez art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych przepisów o pomocy publicznej.
Szczegółowe motywy powyższego stanowiska znajdą się w pisemnej opinii.
Jakie mogą być skutki orzeczenia TSUE?
Ostatecznie sprawa zostanie rozstrzygnięta przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Wyrok Trybunału będzie wywoływał skutki na gruncie samego zwolnienia infrastruktury kolejowej od podatku od nieruchomości. W pierwszej kolejności może mieć wpływ na już toczące się postępowania podatkowe – zarówno wymiarowe, jak i nadpłatowe. Mogą one bowiem zostać zawieszone przez organ podatkowy z urzędu na mocy art. 201 § 1c pkt 2 lit. b Ordynacji podatkowej (o ile zgodę wyrazi strona, zgodnie z art. 201 § 1d pkt 1 Ordynacji podatkowej).
Jeżeli TSUE podzieli korzystne dla podatników stanowisko Rzecznik Generalnej, zyskają oni podstawę do ubiegania się o stwierdzenie i zwrot ewentualnej nadpłaty tego podatku.
Zobowiązanie podatkowe nie może jednak ulec przedawnieniu. Może to zostać zabezpieczone złożeniem przez zainteresowanych podatników wniosków o stwierdzenie i zwrot nadpłaty – przy czym same postępowania nadpłatowe, jak wskazano powyżej, powinny zostać zawieszone. Należy zwrócić uwagę, że zobowiązanie z tytułu podatku od nieruchomości za 2017 r. (pierwszy rok obowiązywania spornych przepisów) jest już przedawnione. Natomiast 1 stycznia 2025 r. przedawni się przedmiotowe zobowiązanie za rok 2018, dlatego podjęcie ewentualnych działań jeszcze w 2024 r. może zabezpieczyć interesy podatników dotyczące 2018 roku.
