W ostatnich latach europejski sektor obronny stoi w obliczu fundamentalnych zmian i wyzwań, które wynikają m. in. z rosnącej niepewności geopolitycznej, wojny w Ukrainie oraz potrzeby szybkiego wzmocnienia zdolności militarno-przemysłowych Unii Europejskiej (UE). W odpowiedzi na te potrzeby UE uruchomiła dwa kluczowe programy: Plan ReArm Europe oraz Europejski Fundusz Obronny (European Defence Fund – EDF). Obydwa programy stanowią ważne narzędzia wsparcia, które nie tylko mają zwiększyć zdolności obronne Europy, ale również stworzą nowe możliwości biznesowe dla firm z sektora zbrojeniowego.
Poniżej przybliżamy najważniejsze informacje dotyczące tych inicjatyw, ich cele, mechanizmy finansowania, a także wskazujemy, jak polskie przedsiębiorstwa mogą z nich skorzystać, by rozwinąć swoje kompetencje, zdobyć finansowanie oraz nawiązać współpracę z partnerami z całej Europy.
Czym jest Plan ReArm Europe?
Plan ReArm EU to strategiczna inicjatywa Komisji Europejskiej uruchomiona w 2024 roku, mająca na celu przede wszystkim szybkie zwiększenie zdolności produkcyjnych europejskiego przemysłu obronnego. Kluczowym impulsem do jego powstania była wojna w Ukrainie, która wykazała pilną potrzebę uzupełnienia zapasów amunicji, systemów obrony powietrznej i innych krytycznych komponentów wojskowych.
Plan ReArm działa w ramach pakietu „Gotowość 2030” i zakłada:
- inwestycje w produkcję amunicji, dronów i nowoczesnych systemów obrony powietrznej, które są niezbędne do obrony granic i wsparcia misji wojskowych,
- wsparcie wspólnych programów badawczo-rozwojowych, pozwalających na innowacje i rozwój nowych technologii obronnych,
- zwiększenie skali wspólnych zakupów sprzętu wojskowego, co pozwala na optymalizację kosztów i ujednolicenie uzbrojenia państw członkowskich,
- przyspieszenie dostaw sprzętu wojskowego do Ukrainy i innych państw frontowych, co jest elementem solidarności i wsparcia sojuszniczego.
W praktyce oznacza to, że państwa takie jak Polska mogą liczyć na wsparcie w rozwoju krajowego przemysłu obronnego oraz udział w dużych europejskich projektach zbrojeniowych, takich jak Eurodrone, systemy obrony powietrznej czy nowe generacje pojazdów bojowych.
Uczestnictwo w Planie ReArm może przynieść Polsce konkretne korzyści:
- rozwój polskiego przemysłu obronnego – polskie przedsiębiorstwa mogą stać się filarami europejskiego łańcucha dostaw zbrojeniowych,
- dofinansowanie modernizacji armii – UE może współfinansować zakupy amunicji, systemów radarowych, cyberbezpieczeństwa czy nowoczesnych systemów walki elektronicznej,
- ugruntowanie pozycji Polski jako państwa frontowego – wzrost znaczenia politycznego Polski w UE i NATO, zwłaszcza w kontekście misji obronnych na wschodniej flance.
Szacowany budżet Planu to 800 mld euro. UE planuje umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie dodatkowo ok. 1,5% PKB w wydatkach obronnych, co w ciągu czterech lat stworzy przestrzeń do 650 mld euro. Kolejne 150 mld euro zostanie udostępnione w ramach nowego instrumentu SAFE – jako pożyczki dla państw członkowskich
Europejski Fundusz Obronny (EDF)
EDF został uruchomiony w ramach Wieloletnich Ram Finansowych UE na lata 2021–2027, z całkowitym budżetem wynoszącym 7,953 mld euro. Fundusz ten powstał w odpowiedzi na rosnące przekonanie, że Europa musi uniezależnić się od zewnętrznych dostawców technologii wojskowych, wzmocnić interoperacyjność swoich sił zbrojnych i stworzyć zdolności pozwalające na samodzielną reakcję w sytuacjach kryzysowych.
EDF integruje dwa wcześniejsze programy: European Defence Industrial Development Programme (EDIDP) oraz Preparatory Action on Defence Research (PADR), zapewniając kompleksowe wsparcie dla projektów na całym łańcuchu innowacji – od badań podstawowych po demonstratory technologiczne i prototypy.
Zakres tematyczny i priorytety
EDF koncentruje się na szerokim spektrum obszarów technologicznych kluczowych dla współczesnego pola walki, np.:
- systemy powietrzne (np. drony, samoloty bojowe nowej generacji),
- obrona przeciwrakietowa i przeciwdronowa,
- systemy morskie i podwodne;
- technologii cyberbezpieczeństwa i sztucznej inteligencji;
- technologii kosmicznych na potrzeby obronne;
- wspierania komunikacji i dowodzenia;
- technologii dual-use (o podwójnym cywilno-wojskowym przeznaczeniu);
- odporności infrastruktury obronnej na ataki hybrydowe i cybernetyczne.
Priorytetowo traktowane są projekty angażujące przedsiębiorstwa z sektora MŚP, a także przedsięwzięcia wspierające przemysłowe zdolności produkcyjne w UE. Fundusz dąży także do zmniejszenia fragmentacji europejskiego rynku uzbrojenia, promując wspólne projekty państw członkowskich.
Mechanizm finansowania i warunki udziału
EDF oferuje bezzwrotne dotacje dla projektów realizowanych przez konsorcja złożone z podmiotów z co najmniej trzech państw członkowskich UE lub krajów stowarzyszonych. Dotacje mogą pokrywać nawet do 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji.
Warunkiem jest nie tylko zgodność z tematami konkursowymi publikowanymi corocznie przez Komisję Europejską, ale także potencjał wdrożeniowy, zgodność z priorytetami strategicznymi UE oraz wartość dodana współpracy międzynarodowej.
EDF 2025 – konkursy i tematy
W edycji EDF na rok 2025 przewidziano budżet na poziomie 1,2 miliarda euro. Wśród ponad 40 tematów konkursowych, w których ramach można ubiegać się o wsparcie, znajdują się m.in.:
- RA-GROUND-CBC – technologie do przeciwdziałania ostrzałowi artyleryjskiemu;
- RA-UWW-SOASW – systemy do zwalczania okrętów podwodnych;
- DA-AIR-EPE – ulepszone środowisko dla pilotów (symulatory, AI);
- DA-GROUND-FM2LP – demonstrator wielofunkcyjnych platform lądowych;
- RA-SIMTRAIN-LVC-STEP – interoperacyjność systemów szkoleniowych live-virtual-constructive;
- SEEDT-DIGITAL-TECH – technologie cyfrowe dla obronności (AI, blockchain, edge computing);
- RA-CYBER-QRES – odporność infrastruktury wojskowej na cyberataki;
- RA-SPACE-C4OPS – technologie kosmiczne dla dowodzenia i kontroli operacyjnej;
- RA-MED-DUAL-USE – biotechnologie i systemy medyczne o podwójnym zastosowaniu.
Wnioski o wsparcie można składać do 15/16 października 2025 r., wymagana jest dokumentacja techniczna, konsorcjalna i biznesowa. Udział w EDF umożliwia:
- zdobycie finansowania na innowacyjne projekty obronne;
- nawiązanie partnerstw z firmami z Europy Zachodniej;
- rozwój kompetencji przemysłowych i badawczych w obszarze obronności;
- zwiększenie roli polskiego przemysłu zbrojeniowego w łańcuchach wartości UE;
- tworzenie technologii dual-use i ich komercjalizację na rynkach cywilnych.
EDF a Plan ReArm Europe
EDF formalnie nie wchodzi w skład Planu ReArm Europe, jednak jego rola jest komplementarna. EDF generuje projekty technologiczne, które następnie mogą być wdrażane w ramach wspólnych zakupów, inwestycji w przemysł obronny lub rozwoju zdolności produkcyjnych.
W ten sposób EDF zapewnia podstawę technologiczną dla nowej polityki obronnej UE, w której wspólne zakupy i inwestycje w produkcję zbrojeniową mają być wspierane przez SAFE i krajowe plany obronne.
Dwie strony medalu
EDF i Plan ReArm to dwie strony tego samego medalu. EDF tworzy i finansuje innowacje oraz badania, które są podstawą nowych technologii i rozwiązań wojskowych. Plan ReArm z kolei pozwala na szybkie przełożenie tych technologii na produkcję i dostawy sprzętu. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą:
- zdobywać finansowanie na różne etapy rozwoju swoich produktów;
- budować partnerstwa w całej Europie;
- uczestniczyć w dużych, prestiżowych programach obronnych UE;
- korzystać z preferencyjnych pożyczek oraz dotacji.
Są to strategiczne narzędzia rozwoju europejskiej obronności, które umożliwiają budowanie suwerenności technologicznej i zdolności reagowania w świecie wielobiegunowym. Dla Polski to okazja, by z kraju odbiorcy technologii stać się krajem ich współtwórcą, czemu zdecydowanie przysłużyłaby się współpraca między przemysłem, nauką a administracją państwową, a także systemowe wsparcia dla tworzenia międzynarodowych konsorcjów projektowych.
