Po ostatnim wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego podatnicy przecierali oczy ze zdziwienia. W orzeczeniu z dnia 6 czerwca 2018 r. (sygn. akt II FSK 1525-1526/16) sąd rozstrzygnął, iż obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn nie obejmuje podatników, którzy otrzymali spadek bądź darowiznę, względem której darczyńca nadał konkretne polecenie – zrealizowane przez obdarowanego.
Przedmiotowe orzeczenie rozstrzygało zasadność zastosowania art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W świetle tej regulacji, jeżeli osoba obdarowana została obciążona obowiązkiem wykonania polecenia, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku, darowizny, zapisu zwykłego lub windykacyjnego, o ile polecenie zostało wykonane. Zanim sprawa trafiła przed NSA, w analizowanej sprawie wypowiedziało się Ministerstwo Finansów oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny. W ocenie obydwu organów, polecenie sformułowane przez darczyńcę doprowadza do zmniejszenia podstawy opodatkowania tylko w sytuacji, gdy w wyniku zrealizowania polecenia obciążało ono majątek obdarowanego. Innymi słowy – zdaniem Ministerstwa oraz sądu I instancji – zwolnienie z opodatkowania znajdzie zastosowanie, o ile polecenie darczyńcy doprowadzi do uszczuplenia majątku obdarowanego (np. darowizna ma zostać przekazana osobie trzeciej).
Odmienne, rewolucyjne stanowisko zajął sąd kasacyjny. W ocenie NSA do zmniejszenia podstawy opodatkowania dochodzi przy spełnieniu wyłącznie dwóch konkretnych warunków: darowizna musi mieć sformułowane polecenie i musi ono zostać zrealizowane. A zatem, z opodatkowania wyłączone są nie tylko te darowizny, które obdarowany zobowiązany jest przekazać osobie trzeciej. NSA postawił sprawę jasno: polecenie w darowiźnie, ustanowione i zrealizowane na rzecz dowolnej osoby (nawet na rzecz samego obdarowanego czy darczyńcy), daje prawo do zmniejszenia podstawy opodatkowania.
