Przeniesienie własności nieruchomości na Skarb Państwa z podatkiem VAT

21Jak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 13 czerwca 2018 r. (C-665/16; gmina Wrocław), przeniesienie własności nieruchomości należącej do podatnika na rzecz Skarbu Państwa, dokonane z mocy prawa, w zamian za zapłatę odszkodowania podlega opodatkowaniu VAT.

Również w specyficznej sytuacji, w której ta sama osoba reprezentuje zarazem organ wywłaszczający (Skarb Państwa) jak i wywłaszczanego podatnika (gminę), i w której ta ostatnia nadal w praktyce będzie zarządzała daną nieruchomością, a wypłata odszkodowania jest dokonywana wyłącznie jako wewnętrzne przeksięgowanie w budżecie gminy.

Stan faktyczny

W analizowanej przez Trybunał sprawie, Gmina Wrocław będąca właścicielem licznych nieruchomości, jest miastem na prawach powiatu, zarejestrowanym jako podatnik VAT. Prezydent Wrocławia, będąc organem wykonawczym gminy, jest jednocześnie przedstawicielem Skarbu Państwa, zarządzającym należącymi do Skarbu Państwa nieruchomościami, położonymi na terytorium Gminy.

Decyzją Wojewody Dolnośląskiego prawo własności nieruchomości należących wcześniej do Gminy przeniesiono na Skarb Państwa w celu budowy drogi krajowej. Odrębną decyzją Wojewoda Dolnośląski ustalił wysokość odszkodowania przysługującego Gminie z tytułu przeniesienia własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i zobowiązał prezydenta do wypłaty tej kwoty.

Postępowanie w Polsce

Gmina miała wątpliwości jak rozliczyć opisaną transakcję przeniesienia nieruchomości w zamian za odszkodowanie na gruncie podatku VAT. Zapytała o to Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej we wniosku o interpretację podatkową. Według fiskusa opisana transakcja jest odpłatną dostawą towarów, która powinna zostać opodatkowana podatkiem VAT, gdyż własność nieruchomości (towar) została przeniesiona z Gminy na Skarb Państwa w zamian za odszkodowanie (odpłatność). Podatnikiem VAT jest gmina, która powinna wystawić fakturę. Na dokumencie tym, jako sprzedawca i nabywca powinien zostać wpisany Prezydent Wrocławia – jako organ wykonawczy Gminy a jednocześnie reprezentant Skarbu Państwa.

Gmina nie zgodziła się z tym stanowiskiem i wniosła skargę do wrocławskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, wnioskując o uchylenie interpretacji. Sąd przyznał rację gminie i interpretację uchylił. Fiskus wniósł jednak skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który to – w poszerzonym 7-osobowym składzie – postanowił zadać pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Pytania brzmiały następująco:

Czy przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości należących do gminy na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie, w sytuacji, gdy z regulacji krajowego porządku prawnego wynika, że nieruchomościami tymi gospodaruje prezydent gminy – będący jednocześnie organem wykonawczym gminy (przenoszącej własność nieruchomości) jak i reprezentantem Skarbu Państwa (wypłacającego odszkodowanie) – stanowi czynność opodatkowaną podatkiem VAT?

Czy dla odpowiedzi na powyższe pytanie znaczenie ma to, czy wypłata odszkodowania gminie ma realny charakter, czy też jest jedynie wewnętrznym przeksięgowaniem w ramach budżetu gminy?.

Orzeczenie Trybunału

Trybunał potwierdził stanowisko fiskusa, zwracając uwagę na fakt, że zgodnie z przepisami unijnej Dyrektywy VAT za podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT „dostawę towarów” uznaje się przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa.

Następnie Trybunał odniósł się do formy wypłaty odszkodowania i jej ewentualnego wpływu na sposób rozliczeń w podatku VAT. Zdaniem Trybunału w analizowanej sytuacji odszkodowanie jest bezpośrednio związane z przeniesieniem własności nieruchomości gminy na rzecz Skarbu Państwa. W tych okolicznościach, jeśli wypłata odszkodowania faktycznie nastąpiła (co musi zweryfikować sąd polski) nie ma znaczenia, czy wypłata ta nastąpiła w formie wewnętrznego przeksięgowania w ramach tego samego budżetu. W podsumowaniu wyroku Trybunał podkreślił, że w opisanej sprawie własność nieruchomości należących do gminy została przeniesiona na Skarb Państwa w celu budowy drogi krajowej. Przeniesienie miało miejsce na mocy nakazu wydanego przez organ władzy publicznej, czyli Wojewodę, który odrębną decyzją ustalił też należne gminie odszkodowanie. W konsekwencji trzy przesłanki zawarte w art. 14 ust. 2 lit. a) Dyrektywy VAT do uznania transakcji za podlegającą opodatkowaniu VAT zostały są spełnione.