Wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich przewiduje przyjęty przez rząd projekt nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra finansów.
Do Sejmu trafił przyjęty przez Radę Ministrów projekt ustawy o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, który ma zmienić zasady nadzoru nad rynkiem usług audytorskich.
Projekt zakłada ograniczenie roli, jaką odgrywała dotychczas w nadzorze nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich Polska Izba Biegłych Rewidentów (PIBR). Większość dotychczasowych kompetencji Izby przejmie od przyszłego roku nowo tworzona instytucja państwowa – Polska Agencja Nadzoru Audytowego, która zastąpi równocześnie działającą dziś Komisję Nadzoru Audytowego (KNA).
Plany Ministerstwa Finansów przewidują, że nowa agencja tworzona będzie w drugiej połowie 2019 roku, natomiast swoją rolę zacznie sprawować od 1 stycznia 2020 roku, czyli już za kilka miesięcy.
Jest duży nacisk na kontrolę i kary
Zadaniem Agencji będzie kontrolowanie wszystkich firm audytorskich. Mają temu służyć odpowiednie kontrole. Przewidziano przy tym kontrole: planowe, doraźne i tematyczne. Nadzorem zostaną objęte nie tylko czynności rewizji finansowej, ale także wszystkie usługi atestacyjne i pokrewne, świadczone przez firmy audytorskie, zgodnie z krajowymi standardami wykonywania zawodu.
W gestii Agencji będzie również prowadzenie postępowań dyscyplinarnych wobec wszystkich biegłych rewidentów (obecnie zajmuje się tym PIBR), którzy dopuścili się przewinienia dyscyplinarnego. Nadzór obejmie również badania historycznych informacji finansowych, zawartych w prospekcie emisyjnym oraz usługi wydawania listów poświadczających dla przeprowadzających ofertę̨ publiczną.
Agencja będzie również kierowała wnioski o ukaranie do sądu. Jej wyłączną kompetencją będzie także prowadzenie postępowań administracyjnych i nakładanie kar na wszystkie firmy audytorskie za przewinienia popełnione w związku ze świadczeniem przez nie usług atestacyjnych i pokrewnych, będących przedmiotem nadzoru publicznego sprawowanego przez Agencję. To Agencja będzie prowadzić listę firm audytorskich, co dotychczas było zadaniem PIBR.
Skład Agencji
Współuczestnicząca dotychczas w nadzorze nad rynkiem audytorskim KNA (wspólnie z PIBR, który nadzorowała) składała się z przedstawicieli Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sprawiedliwości, KNF, GPW, PIBR i organizacji pracodawców. Kontrole prowadzone przez KNA dokonywane były przy wsparciu pracowników Ministerstwa Finansów. Polska Agencja Nadzoru Audytowego ma mieć zupełnie inny charakter i być samodzielnym podmiotem publicznym.
Z projektowanej ustawy wynika, że nowa Agencja będzie państwową osobą prawną nadzorowaną przez ministra finansów, zaś jej organami mają być prezes i Rada Agencji. W skład Rady Agencji będą wchodzić: prezes, jego zastępca oraz siedmiu członków. Będą to dwaj przedstawiciele ministra finansów oraz reprezentanci: Komisji Nadzoru Finansowego, ministra sprawiedliwości, Polskiej Izby Biegłych Rewidentów (osoba rekomendowana przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów), organizacji pracodawców oraz Giełdy Papierów Wartościowych. Skład jest zatem niemal identyczny, jak działającej obecnie KNA. Wszystkie wymienione osoby będą powoływane – a w razie konieczności także odwoływane – przez ministra finansów, zaś ich kadencja ma trwać 4 lata. Co ważne, żadna z tych osób nie może być powołana na dłużej niż dwie kadencje.
Tym, co się zmieni jest to, że Agencja będzie miała własnych pracowników. Ze wstępnych założeń finansowych wynika, że może to być około 120 osób. W stanowiącym załącznik do projektu OSR (ocenie skutków regulacji) wynika, że do planów budżetowych przyjęto 100 stanowisk stałych oraz 120 komputerów, z uwagi na to, że część kontrolerów będzie wykonywała pracę w systemie tzw. gorących biurek.
Finansowanie nowego urzędu
Źródłem finansowania działalności Agencji będą opłaty za nadzór pobierane od firm audytorskich, a także opłaty za rozpatrzenie wniosku o wpis na listę firm audytorskich oraz środki ze zwrotu kosztów postępowania dyscyplinarnego.
Podstawowym źródłem wpływów Agencji będzie opłata z tytułu nadzoru, wnoszona przez firmy audytorskiej na rachunek Agencji. Z projektu wynika, że nie będzie mogła być większa niż iloczyn stawki procentowej obowiązującej w danym roku kalendarzowym i wysokości przychodów firm audytorskich, osiągniętych w danym roku kalendarzowym z tytułu wykonania usług atestacyjnych i pokrewnych. Stawka procentowa obowiązująca w danym roku kalendarzowym, służąca wyliczeniu opłaty, nie będzie mogła być wyższa niż 4%. Jeśli zatem przychody (a zatem nie dochód tylko suma wpływów) firmy audytorskiej wyniosą np. 10 mln zł, to maksymalnie będzie ona musiała wnieść opłatę w wysokości 400 tys. zł opłaty. Resort finansów planuje, że przychody Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego wyniosą w pierwszym roku jej działania (2020) około 24,2 mln zł, z czego Agencja wyda na same wynagrodzenia sowich pracowników 14,3 mln zł (całkowity koszt funkcjonowania to 22 mln zł, a dodatkowe 2 mln zł mają trafić do PIBR). Do roku 2029 wpływy mają wzrosnąć do niemal 29,3 mln zł, a koszty wynagrodzeń do 17,6 mln zł.
Warto przypomnieć, że wnoszone obecnie od KIBR opłaty za wpis na listę firm audytorskich wynoszą 2.000 zł, zaś opłata z tytułu nadzoru wynosi obecnie 1,38% przychodów audytora (dla audytów jednostek innych niż JZP) oraz 3,29% (dla audytów jednostek zainteresowania publicznego).
Większość nowych przepisów, wynikających z opisywanej nowelizacji, ma zacząć obowiązywać jeszcze w tym roku (po 14 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw), natomiast przepisy znoszące Komisję Nadzoru Audytowego i Krajową Komisję Nadzoru (organ PIBR) zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2020 r.
