Korekta pustych faktur pozwala uniknąć kar

Spread the love

W przypadku omyłkowego wystawienia pustej faktury, jej wystawca może uniknąć związanych z tym konsekwencji, jeżeli „wycofa” taką fakturę z obrotu. Może tego dokonać wystawiając tzw. „zerującą” fakturę korygującą. Brak takiej korekty naraża wystawcę faktury na wysokie kary pieniężne oraz karę pozbawienia wolności.

Puste faktury to faktury dotyczące usług, które nie zostały w rzeczywistości wykonane lub towarów, których w rzeczywistości nie sprzedano. Pomijając przypadki, w których faktury takie są wystawiane celowo po to, aby wyłudzić VAT, najczęściej do wystawienia pustych faktur dochodzi przez pomyłkę, np. dlatego, że przy wystawianiu faktury pomylono kontrahenta, któremu sprzedano określony towar lub na rzecz którego wykonana została usługa.

Bez prawa do odliczenia VAT, ale podatek należny trzeba płacić

Pusta faktura występuje wtedy, gdy podatnik wystawi fakturę, która nie odzwierciedla stanu faktycznego, a zatem wykazuje dostawę towarów lub zrealizowaną usługę, których tak naprawdę nigdy nie było. W praktyce najczęściej taka sytuacja dotyczy trzech sytuacji: transakcji, które w ogóle nie zaistniały (nie doszło do dostawy towarów lub wykonania usługi przez wystawcę faktury), prawdziwego zdarzenia gospodarcze, lecz z udziałem innego podmiotu niż wystawca faktury (odbiorca faktury musi o tym wiedzieć i godzić się na to), firmanctwa (czyli dokonywanie obrotu gospodarczego z osobą, która występuje w miejsce rzeczywistego nabywcy).

Przepisy o VAT (art. 88 ust.3 pkt.4 lit.a ustawy o VAT) przewidują, że wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w przypadku gdy: stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności; podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością; potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.

Prawo do odliczenia VAT daje zatem tylko faktura wystawiona rzetelnie, czyli taka, która prawidłowo dokumentuje stan faktyczny.

Równocześnie ustawa o VAT wyraźnie stanowi, że mimo tego, że pusta faktura nie daje prawa do odliczenia VAT, to rodzi obowiązek zapłaty wynikającego z niej podatku (wykazany na fakturze VAT należy zatem zapłacić niezleżenie od tego czy faktura odzwierciedla stan faktyczny, czy też nie). Już samo przekazanie nabywcy egzemplarza faktury (wprowadzenie jej do obrotu), ma ten skutek, że powstaje obowiązek zapłaty VAT wykazanego na fakturze (art.108 ust.1 ustawy o VAT).

Co ciekawe, podatek z pustej faktury nie podlega rozliczeniu w VAT-7 czy VAT-7K (w JPK). Trzeba go tylko odprowadzić do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu wystawienia dokumentu.

Jeśli przez pomyłkę, najlepiej szybko skorygować fakturę

Na szczęście, w przypadku omyłkowego wystawienia pustej faktury, jej wystawca może uniknąć związanych z tym konsekwencji, jeżeli „wycofa” taką fakturę z obrotu. Ma w tym przypadku dwie możliwości. Pierwsza, to tzw. anulowanie wewnętrzne. Jest to jednak możliwe wyłącznie przed przekazaniem egzemplarza faktury dostawcy (przed wprowadzeniem do obrotu prawnego). Druga, to wystawienie faktury korygującej (tzw. faktury korygującej do zera) jeżeli pusta faktura została już wprowadzona do obrotu.

Również po stronie nabywcy, tylko skorygowanie rozliczeń przed wszczęciem czynności ze strony fiskusa (nie może to nastąpić po uruchomieniu kontroli) poprzez złożenie odpowiednich korekt deklaracji oraz wpłatę podatku należnego wraz z odsetkami może uchronić podatnika przed sankcyjnym VAT. Dokonując takiej korekty podatnik ma zatem obowiązek „cofnąć” się do okresu, w którym nastąpił błąd, dokonać zapisów w rejestrze VAT na minus, złożyć korekty struktury JPK V7 za te okresy oraz odprowadzić ewentualną różnicę w kwocie podatku do zapłaty wraz z naliczonymi odsetkami.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w uzasadnieniu wyroku z 18 marca 2021 r., C-48/20, UAB „P” przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w B., odniósł się do zastosowania zasady dobrej wiary podmiotu wystawiającego faktury także w przypadku wszczęcia kontroli podatkowej i możliwości skorygowania błędnego rozliczenia VAT bez ponoszenia jego negatywnych skutków. Jeżeli podatnik wystawił faktury VAT w dobrej wierze, to przepisy krajowe, które nie zezwalają na korektę faktury z nienależnie wykazanym VAT, są niezgodne z zasadami neutralności i proporcjonalności VAT. Jak twierdzi TSUE możliwość dokonania korekty błędnego rozliczenia dokonanego w dobrej wierze powinna mieć zastosowanie także w toku kontroli podatkowej.

Oczywiście negatywnych konsekwencji związanych z nieświadomym rozliczeniem pustej faktury VAT można uniknąć wykazując, że dochowano należytej staranności w weryfikacji kontrahenta (i samej faktury), czyli gdy nabywca wykaże, że nieświadomie dokonał obniżenia podatku należnego o podatek naliczony z pustej faktury. Należyta staranność w VAT została w 2019 roku przedstawiona w formie przygotowanego przez Ministerstwo Finansów dokumentu „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych”. Ma ona zastosowanie do nabywców towarów w obrocie krajowym, którzy nie dokonali oszustwa w zakresie VAT oraz nie wiedzieli, że transakcja, w wyniku której nabyli towar, służy oszustwu w zakresie VAT.

Przykre konsekwencje posługiwania się pustymi fakturami

Należy pamiętać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami nabywca jest każdorazowo zobowiązany zweryfikować poprawność wystawienia faktury przed skorzystaniem z prawa do odliczenia podatku naliczonego i skonfrontować, czy opis towarów lub usługi jest zgodny z rzeczywistością. Świadome (bez zachowania należytej staranności w sprawdzaniu poprawności faktury) uwzględnienie w ewidencjach VAT, a następnie skorzystanie z prawa do odliczenia VAT zawartego w fakturze nieodzwierciedlającej rzeczywistej transakcji rodzi po stronie nabywcy określone konsekwencje, w tym wynikając z przepisów Kodeksu Karnego Skarbowego (K.k.s.).

Oczywistą konsekwencją stwierdzenia przez organ podatkowy, że ujęty w ewidencji dokument to tzw. pusta faktura jest to, że podatnik traci prawo do odliczenia wynikającego z tej faktury VAT oraz prawo do zaliczenia wartości netto faktury do kosztów. Jeżeli zatem podatnik rozliczył pustą fakturę wystawioną na 1230 zł, to po stwierdzeniu, że jest to pusta faktura jego odliczenie VAT z automatu jest pomniejszane o 230 zł, zaś koszty są zmniejszane o 1000 zł. W takim przypadku możliwe jest także nałożenie dodatkowego 100% VAT (art. 112 c ustawy o VAT). Czyli podatnik traciłby w sytuacji jak w przykładzie nie 230, ale 460 zł odliczenia. Nie dotyczy to jednak osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Na tym jednak negatywne konsekwencje się nie kończą. Jak już wcześniej wspomniano, podatnikowi, który wystawia puste faktury, grożą sankcje zawarte w k.k.s. I tak, zgodnie z k.k.s. podatnik, który składając deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. W warunkach 2021 r. oznacza to możliwość nałożenia kary grzywny w granicach do 26,88 mln zł.

Kodeks przewiduje ponadto, że kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych, co oznacza w 2021 roku grzywnę na poziomie nawet 6,72 mln zł.

Z kolei podatnik, który wystawia fakturę lub rachunek w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż rok, albo obu tym karom łącznie.

Znacznie wyższe kary przewiduje natomiast kodeks karny. Zgodnie z jego przepisami każdy, kto podrabia lub przerabia faktury oraz używa takiego dokumentu jako prawdziwego, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Natomiast jeżeli wystawianie lub używanie fikcyjnych faktur stanowi stałe źródło dochodu sprawcy lub jeżeli kwota należności na fakturach przekroczy 5 mln zł, kara podlega zaostrzeniu. W takiej sytuacji sprawcy grozi kara pozbawienia wolności od 3 do 15 lat. Z kolei, jeżeli puste faktury przedstawiają kwoty podatku wyższe niż 10 mln zł, sprawca podlega karze od 5 do nawet 25 lat więzienia.

Kodeks karny stanowi również, że każdy, kto wystawia lub używa faktur poświadczających nieprawdę co do okoliczności faktycznych, mogących mieć znaczenie dla ustalenia wysokości podatku lub jego zwrotu, jeżeli należność z faktur przekracza 200 tys. zł, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Jeśli wskazana kwota będzie wyższa niż 5 mln zł, kara będzie wynosiła od 3 do 15 lat więzienia. Jeżeli przestępstwo fałszerstwa będzie wiązało się z kwotą wyższą niż 10 mln, wówczas sprawca powinien się liczyć z karą pozbawienia wolności od 5 do 25 lat.