Jak wynika z oświadczenia Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, uwzględnienia i ujawnienia skutków pandemii Covid-19 to jeden z trzech podstawowych priorytetów nadzorczych przy ocenie raportów rocznych za 2021 rok. Stanowisko to ma istotne znaczenia dla zarządów i rad nadzorczych, wytyczne te są bowiem uwzględniane przez polską Komisję Nadzoru Finansowego.
Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) pod koniec 2021 roku wydał swoje coroczne oświadczenie w sprawie wspólnych europejskich Priorytetów Nadzorczych dla raportów rocznych za 2021 rok (EWPN). Tegoroczne priorytety obejmują: uwzględnienia i ujawnienia skutków pandemii Covid-19, uwzględnienia ryzyk związanych z klimatem i polityką klimatyczną, ujawnienia informacji na temat zastosowania wymogów MSSF 9 „Instrumenty finansowe” w zakresie ustalenia i ujęcia oczekiwanych strat kredytowych oraz podkreślają obowiązki w zakresie ujawniania informacji zgodnie z art. 8 rozporządzenia w sprawie taksonomii.
Priorytetom tym, a zarazem wskazówkom, które znalazły się w wytycznych unijnych, warto się bliżej przyjrzeć przed zamknięciem sprawozdania finansowego. Musimy bowiem pamiętać, że polski organ nadzoru, czyli KNF, stosuje się do tych wytycznych.
ESMA konsekwentnie w tym przypadku, a KNF wraz z europejskim urzędem, podkreślają istotne znaczenie uwzględniania tematów i szczegółowych zaleceń́ zawartych w wytycznych przy wykonywaniu przez zarządy i rady nadzorcze emitentów ich obowiązków związanych z rocznymi raportami finansowymi za rok 2021 oraz istotne znaczenie omawiania ich z audytorami.
Nie wystarczy ocena z perspektywy roku
Jak już wspomniano, pierwszy priorytet związany ze sprawozdaniami finansowymi to: „staranna ocena i przejrzystość w rozliczaniu długoterminowych skutków pandemii COVID-19 i fazy odbudowy”.
Jak podkreślono w dokumencie wydanym przez ESMA, wielu emitentów i wiele sektorów rynku dotkliwie odczuło skutki pandemii, a powrót do poziomów działalności gospodarczej sprzed pandemii może się przedłużać́. Widoczne to jest oczywiście także na polskim rynku.
Biorąc ten fakt pod uwagę, ESMA apeluje o dokładną ocenę długofalowego wpływu pandemii COVID-19 na działalność emitentów, ich wyniki finansowe, sytuację finansową i przepływy pieniężne.
Przede wszystkim zwrócono uwagę, że okres dwunastu miesięcy od końca okresu sprawozdawczego, o którym mowa w par. 26 MSR nr 1, jest okresem minimalnym. Dlatego zgodnie z wymogami par. 25 MSR nr 1, emitenci muszą ocenić i ujawnić, że istnieje istotna niepewność dotycząca zdarzeń lub warunków, które mogą wywołać znaczące wątpliwości co do zdolności emitenta do kontynuowania działalności, również, jeżeli będzie to miało znaczenie wykraczające poza okres dwunastu miesięcy po zakończeniu okresu sprawozdawczego. Emitenci nie powinni zatem skutków pandemii rozpatrywać jedynie w kontekście tego, co może z nich wynikać w perspektywie najbliższego roku, lecz ocenić te skutki w takiej perspektywie czasowej, która będzie właściwa z punktu widzenia przedstawienia pełnych skutków pandemii dla oceny zdolności jednostki do kontynuacji działalności w przyszłości.
Mając na uwadze skutki, jakie pandemia przyniosła w zakresie załamania się łańcucha dostaw i związanych z tym zmian w zasadach handlu, ESMA przypomina o konieczności zapewnienia pełnej przejrzystości w zakresie wszelkich istotnych ustaleń mających formę finansowania łańcucha dostaw (np. w zakresie subiektywnych ocen kierownictwa zgodnie z MSR 1, prezentacji w sprawozdaniach z sytuacji finansowej i sprawozdaniach z przepływów pieniężnych oraz w zakresie skutków). Chodzi w tym przypadku przede wszystkim o to, aby w raportach rocznych (sprawozdaniach finansowych) przekazywane były przejrzyste informacje dotyczące ryzyka płynności, zgodnie z wymogami par. 39 oraz B10A–B11F MSSF nr 7 „Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji”. Istotne jest przy tym, aby te ujawnienia nie miały charakteru ogólnego, ale odnosiły się wprost do jednostki (były dla niej wystarczająco specyficzne).
ESMA podkreśla przy tym, że ogólne wymogi wynikające z par. 31-35 MSSF nr 7, mają w tym przypadku zastosowanie także do oceny ryzyka płynności.
Odpisy z tytułu utraty wartości
ESMA oczekuje od emitentów, w szczególności tych działających w sektorach, które są poważnie dotknięte długoterminowymi skutkami COVID-19 (np. transport, hotelarstwo, handel detaliczny), że ujawnią oni informacje na temat ocen, szacunków i założeń, które zostały zaktualizowane w wyniku wszelkich niedawnych zmian w ich sytuacji gospodarczej i finansowej.
Dotyczy to m.in. głównych założeń (wraz z odpowiednimi analizami wrażliwości) wykorzystywanych przy ustalaniu, czy należy dokonać odpisu z tytułu utraty wartości lub odwrócenia utraty wartości aktywów niefinansowych lub czy należy dokonać weryfikacji okresu użytkowania aktywów niefinansowych.
Odwrócenie odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości ujęte w poprzednich okresach powinno być oceniane na podstawie par. 109 i następnych MSR nr 36.
Na koniec każdego okresu sprawozdawczego należy dokonać oceny, czy występują̨ przesłanki, że strata z tytułu utraty wartości ujęta we wcześniejszych okresach dla składnika aktywów innego niż wartość firmy może już nie występować, lub że nastąpiło jej zmniejszenie. Przy dokonywaniu tej oceny emitenci powinni mieć na uwadze przynajmniej przesłanki określone w par. 111 MSR nr 36 oraz to, że strata z tytułu utraty wartości ujęta we wcześniejszych okresach dla składnika aktywów innego niż wartość firmy, podlega odwróceniu wyłącznie wtedy, gdy nastąpiła zmiana szacunków zastosowanych w celu ustalenia wartości odzyskiwalnej tego składnika aktywów od okresu, w którym ujęto ostatnią stratę z tytułu utraty wartości (zob. par. 114 MSR nr 36).
Zgodnie z par. 116 MSR nr 36 nie odwraca się odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości, jeśli wzrost wartości użytkowej składnika aktywów ma miejsce tylko ze względu na upływ czasu (określany czasem terminem „odwracanie” dyskonta).
Podatek odroczony i pomoc rządowa
ESMA wzywa też do przejrzystości przy ujmowaniu aktywów z odroczonego podatku dochodowego wynikających z przeniesienia niewykorzystanych strat podatkowych i niewykorzystanych ulg podatkowych przyznanych w związku z pandemią COVID-19. Konieczna jest np. analiza źródła strat i charakteru przekonujących dowodów wymaganych w określonych okolicznościach, zgodnie z tym co wynika z par. 35 i następnych oraz par. 82 MSR nr 12.
ESMA odwołała się przy tym do swojego publicznego stanowiska (Considerations on recognition of deferred tax assets arising from the carry-forward of unused tax losses), określającego oczekiwania w związku ze stosowaniem wymogów standardu MSR nr 12 „Podatek dochodowy” dotyczących ujmowania, wyceny i ujawniania aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikających z nierozliczonych strat podatkowych.
Dotyczący to przede wszystkim ujmowania aktywów z tytułu odroczonego podatku wynikających z przeniesienia na kolejny okres nierozliczonych strat podatkowych.
W dokumencie podkreślono, że wymagane jest także ujawnienie informacji związanych z pomocą rządową, w tym między innymi, zasady rachunkowości przyjęte w odniesieniu do dotacji rządowych, jak również metody prezentacji przyjęte w sprawozdaniu finansowym, a także charakteru i zakresu dotacji rządowych. Jest to zgodne z par. 39 MSR nr 20 „Dotacje rządowe oraz ujawnianie informacji na temat pomocy rządowej”.
ESMA oczekuje, że emitenci będą zamieszczać w sprawozdaniach finansowych opis charakteru i zakresu wszystkich znaczących środków otrzymanych w ramach wsparcia publicznego, w podziale na kategorie (np. pożyczki, ulgi podatkowe, systemy rekompensat). Od emitentów oczekuje się także podania informacji na temat głównych cech środków wsparcia (np. przewidywany czas trwania, zwrot i główne warunki), jak również o skutkach ich zakończenia. Dodatkowo ESMA oczekuje, że emitenci przedstawią ich powiązanie z założeniami dotyczącymi kontynuacji działalności lub innymi planowanymi działaniami.
Na koniec przypomnijmy, że ESMA (The European Securities and Markets Authority) jest organem regulacyjnym UE w zakresie rynków papierów wartościowych.
Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010, w celu ustanowienia spójnych, wydajnych i skutecznych praktyk nadzorczych, ESMA może wydawać wytyczne skierowane do krajowych organów nadzoru lub uczestników rynku finansowego.
Po wydania wytycznych przez ESMA, każdy krajowy organ nadzoru potwierdza czy stosuje się lub czy zamierza zastosować się do nich. Jeżeli krajowy organ nadzoru nie stosuje się do tych wytycznych, powiadamia o tym ESMA, podając uzasadnienie. Stosowanie wytycznych ESMA oznacza posługiwanie się wytycznymi przez organ nadzoru w praktyce nadzorczej. W polskim przypadku, pełniący rolę nadzorczą KNF (Komisja Nadzoru Finansowego), stosuje wytyczne ESMA dotyczące sprawozdań finansowych.
Zobacz też:
27 stycznia 2022
25 stycznia 2022
