Składka zdrowotna za styczeń 2022 roku (płatna w lutym) wyniesie 419,92 zł. Oznacza to, że nie będzie jeszcze liczona od dochodu. Składki w nowej wysokości trzeba będzie zapłacić za luty. Podstawę ich wyliczenia stanowił będzie jednak dochód nie z lutego, ale ze stycznia 2022 roku.
Mimo, że przepisy Polskiego Ładu, które wprowadziły nowe zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorców obowiązują od 1 stycznia 2022 roku, to jednak myliłby się ten, kto sądziłby, że nowe składki trzeba zapłacić już za styczeń 2022 roku, czyli w terminie do 20 lutego (to nowy termin, poprzedni był do 10 lutego).
Jak wynika z nowych przepisów, potwierdzonych zresztą w wyjaśnieniach ZUS, przedsiębiorca, który rozlicza podatek dochodowy według skali podatkowej lub liniowo, składkę na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń płaci od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2021 r. – czyli na zasadach obowiązujących do końca 2021 roku. ZUS podaje, że w związku z tym kwota składki za styczeń dla przedsiębiorców to 419,92 zł. Dodajmy, że suma składek ZUS (na ubezpieczenia społeczne) to od stycznia 2022 r. kwota 1124,23 zł (plus dodatkowo 87,05 zł na Fundusz Pracy).
Tym samym, mimo że nowe przepisy weszły w życie 1 stycznia, to nowe zasady naliczania składki zdrowotnej (od dochodu według stawki 9% lub 4,9%), zaczną obowiązywać dopiero w odniesieniu do składki zdrowotnej za luty (składka płatna do 20 marca). Dzieje się tak dlatego, że Polski Ład wprowadził pojęcie roku składkowego, który nie pokrywa się z kalendarzowym i trwa od 1 lutego do 31 stycznia. Pierwszy taki rok trwa zatem od 1 lutego 2022 roku do 31 stycznia 2023 roku.
Definicja tego nowego pojęcia pojawia się w znowelizowanym art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej i dotyczy wyłącznie osób prowadzących działalność gospodarczą, które płacą podatek w oparciu o ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawę o PIT). Nie dotyczy to zatem ryczałtowców.
Kwestia opłacenia składki za styczeń nie ułatwia zorientowania się we właściwym sposobie rozliczania składki zdrowotnej. Podobnie jest z mało intuicyjnym i mogącym budzić wątpliwości sposobem obliczania podstawy wymiaru składki za kolejne miesiące, a zatem już na nowych zasadach i w nowej wysokości.
Z nowych przepisów wynika bowiem, że za miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, opłacającej podatek dochodowy według skali podatkowej lub liniowo, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu przed tym, za który będzie opłacana składka. W przypadku składki płaconej za luty 2022 r. (pierwszej na nowych zasadach), termin płatności której mija 20 marca, podstawę do wyliczenia składki będzie zatem stanowił dochód ze stycznia 2022 roku, a nie dochód z lutego, jak można by zakładać.
Sam dochód będzie ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów (czyli kosztami podatkowymi ustalonymi zgodnie z przepisami ustawy o PIT). Różnicę tę trzeba będzie jeszcze pomniejszyć o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłacone w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Suma tych składek wynosi w 2022 r. 1124,68 zł (kwota ta nie obejmuje składki na Fundusz Pracy, która nie jest odliczana od dochodu, ale zaliczana jest do kosztów uzyskania przychodów).
Od tak ustalonego dochodu pomniejszonego o składki ZUS, przedsiębiorca płacący podatek według skali wylicza składkę zdrowotną według stawki 9%, a opłacający PIT według stawki liniowej, wylicza składkę według stawki 4,9%. Przy dochodzie w lutym 2022 roku wynoszącym np. 8 tys. zł, składka dla skali podatkowej wyniesie 720 zł, zaś dla podatku liniowego 392 zł.
Przy czym miesięczna składka zdrowotna obliczona przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, opłacającą podatek dochodowy wg skali podatkowej lub liniowo, nie będzie mogła być niższa od kwoty stanowiącej 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku (w 2022 roku jest to kwota 270,90 zł, czyli 9% z 3010 zł). W przypadku skali, składka w takiej wysokości będzie płacona przy dochodach do 3010 zł miesięcznie a w przypadku podatku liniowego przy dochodach do 5510 zł miesięcznie.
Oprócz miesięcznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej wprowadzono również roczną podstawę wymiaru. Umożliwi ona rozliczenie składki po zakończeniu danego roku. Obok zatem rozliczeń miesięcznych wymagane będzie także rozliczenie składki na koniec roku, ale nie roku kalendarzowego (podatkowego) tylko roku składkowego, a zatem tego, który trwa od 1 lutego do 31 stycznia.
Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność, opłacających podatek dochodowy wg skali podatkowej lub liniowo, będzie stanowić dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy (czyli za okres od stycznia do grudnia) jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów (przychodami i kosztami w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych). Różnicę tę trzeba będzie jeszcze pomniejszyć o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
I tu obowiązuje oczywiście zasada, że jeżeli roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowić będzie kwota odpowiadająca temu iloczynowi. Minimalna roczna składka zdrowotna za okres od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 roku to zatem 12 x 270,90 zł, czyli 3250,80 zł.
W wyniku rocznego rozliczenia będzie mogła zatem powstać nadpłata, która jednak nie będzie zwracana na konto przedsiębiorcy automatycznie. W celu odzyskania nadpłaconej składki zdrowotnej, przedsiębiorca będzie musiał złożyć wniosek do ZUS, w terminie do 31 maja.
Warto jeszcze zaznaczyć, – o czym już wspomniano – że nowe przepisy dla większości płatników zmieniły termin przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne. Tylko dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych termin pozostał bez zmian – nadal rozliczenia trzeba dokonać do 5. dnia następnego miesiąca. Dla pozostałych płatników składek termin będzie zależał od tego czy posiadają osobowość prawną, czy też nie. W pierwszym przypadku (posiadanie osobowości prawnej) rozliczenia trzeba dokonać do 15. dnia następnego miesiąca. W takim terminie będą opłacać i rozliczać składki za dany miesiąc m.in. spółki kapitałowe (spółki akcyjne i spółki z o.o.), spółdzielnie, stowarzyszenia czy fundacje. W drugim przypadku, a zatem gdy płatnik nie posiada osobowości prawnej, rozliczenia trzeba dokonać do 20. dnia następnego miesiąca. Dotyczy to np. przedsiębiorców opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, czy też spółek osobowych (spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne).
Z powodu zmian w ustalaniu składki zdrowotnej osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacające składki na własne ubezpieczenia lub osoby z nimi współpracujące będą musiały za okres od stycznia 2022 r. co miesiąc przekazywać dokumenty rozliczeniowe do ZUS (dotychczas robiło się to tylko raz, za pierwszy miesiąc oskładkowania).
W związku ze zmianami podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, od stycznia 2022 r. zmieniły się również wzory dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA. W dokumentach tych przedsiębiorcy będą podawali dodatkowe informacje, m.in. formę opodatkowania w danym miesiącu, przychód lub dochód. Nie ma już natomiast raportu ZUS RZA. Od dokumentów składanych za styczeń 2022 r. rozliczenie składki zdrowotnej osób, które podlegają wyłącznie temu ubezpieczeniu nastąpi w raporcie ZUS RCA. Dotyczy to także korekty raportów ZUS RZA za okres 1999-2021 r.
Zobacz też:
