Uzależnienie wysokości opodatkowania podatkiem od nieruchomości garażu od tego czy ma on wspólną księgę wieczystą z mieszkaniem czy odrębną narusza przepisy Konstytucji – uznał w październikowym wyroku Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt SK 23/19).
To kolejny ważny wyrok Trybunału Konstytucyjnego w zakresie podatku od nieruchomości w ostatnich miesiącach. Ponownie Trybunał stwierdza bowiem niekonstytucyjność ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Przedmiot sporu
W analizowanej przez TK sprawie, chodziło o opodatkowanie garaży znajdujących się w budynkach wielomieszkaniowych. Zdaniem skarżących przepisy podatkowe nie określają jasno przedmiotu opodatkowania i stawki podatkowej, a tym samym naruszają zasadę proporcjonalności (art. 2 i 31 ust. 3 Konstytucji) między wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych a prawem jednostki do własności i jej równej ochrony (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji) oraz naruszenie zasady równego nakładania obowiązków podatkowych (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Zdaniem skarżących, takie sformułowanie przepisów prowadzi do nierównego i niesprawiedliwego nałożenia na właścicieli garaży stanowiących przedmiot odrębnej własności, podatku ustalonego według ponad dziesięciokrotnie wyższej stawki niż stosowana wobec właścicieli garaży niestanowiących odrębnego przedmiotu własności.
Co wynika z dzisiejszych regulacji? Otóż to, że jeśli garaż ma odrębną księgę wieczystą, jego opodatkowanie jest znacznie wyższe niż w sytuacji, gdy garaż i mieszkanie znajdują się w jednej księdze wieczystej.
Co ważne, zagadnienie to było przedmiotem oceny przez NSA, która zdeterminowała podejście do tego zagadnienia w praktyce. W uchwale o sygn. II FPS 4/11 z 27 lutego 2012 r. sąd ten uznał, że garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności, znajdujący się w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawki wyższej niż od budynku mieszkalnego. Z uchwały tej wynika zatem, że garaże mogą podlegać odmiennemu opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości przy założeniu, że stanowią one odrębny budynek bądź część budynku.
Po pierwsze: definicja
Trybunał Konstytucyjny swoją analizę zagadnienia opodatkowania garaży rozpoczął od definicji garażu. Przypomniał on, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają m.in. budynki lub ich części, przy czym maksymalne stawki tego podatku są konkretyzowane każdorazowo przez radę gminy. Kluczowe znaczenie ma to, że cytowana ustawa różnicuje stawki podatku od budynków lub ich części mieszkalnych oraz budynków lub ich części tzw. pozostałych. Różnica w stawkach jest ok. 10-krotna. Jednak ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie wyodrębnia garaży jako osobnego przedmiotu opodatkowania, uznając je, w zależności od stanu faktycznego, za odrębny budynek lub część budynku.
W ocenie Trybunału art. 84 i art. 217 Konstytucji stawiają wymóg, aby klasyfikując określony obiekt do opodatkowania posługiwać się definicjami zawartymi w ustawie podatkowej (ewentualnie wyjątkowo w ustawach, do których ustawa podatkowa wprost odsyła), a nie posiłkować się przesądzająco znaczeniami zawartymi w innych aktach prawnych, do których ustawa podatkowa nawet nie odsyła. Jeśli do ustalenia obowiązków podatkowych brane są pod uwagę inne przepisy, wówczas ryzyko nieprawidłowego określenia opodatkowania znacznie wzrasta – uważa TK.
Trybunał zwrócił uwagę, że skoro ustawodawca nie odwołał się w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych do innych ustaw niepodatkowych, to nie wolno tego „dopowiadać” czy też „doprecyzowywać” interpretatorowi (np. sądowi). Zaistniała wątpliwość nie może więc być interpretowana na niekorzyść podatnika.
W tym zakresie Trybunał uznał więc, że przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, w zakresie, w jakim umożliwiają, na potrzeby podatku od nieruchomości, uznanie wyodrębnionego lokalu-garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, za część budynku o odmiennym niż mieszkalny charakterze, są niezgodne z art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji.
Po drugie: nierówne traktowanie właścicieli garaży
Kolejną kwestią, nad którą pochylił się TK była ta związana z traktowaniem właścicieli garaży w budynkach wielomieszkaniowych. Zdaniem Trybunału nie można różnicować stawek podatku w zależności od tego, czy są one odrębną własnością czy częścią mieszkania. O opodatkowaniu powinno decydować przeznaczenie nieruchomości. Garaż podziemny w budynku wielorodzinnym jest nieodłączną częścią mieszkania, podobnie jak np. komórka lokatorska, piwnica czy strych. Wszystkie powinny być opodatkowane jak budynki mieszkalne, bo takie potrzeby zaspokajają.
Według TK obecne przepisy nie pozwalają na różnicowanie opodatkowania ze względu na to czy garaż stanowi odrębną własność czy przynależy do mieszkania. W tym zakresie Trybunał orzekł niezgodność przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z art. 32 ust. 1 w związku z 64 ust. 2 w związku z art. 84 Konstytucji.
W związku z tym, że orzeczenie TK będzie sporym ciosem dla dochodów jednostek samorządowych, Trybunał zdecydował się odroczyć wejście w życie wyroku do 31 grudnia 2024 r. To oznacza, że ustawodawca będzie musiał opracować nowe regulacje, które powinny wejść w życie 1 stycznia 2025 r. Trybunał podkreślił przy tym, że poważnych zmian wymaga cały mechanizm opodatkowania nieruchomości. O tym, że ustawa o podatkach i opłatach lokalnych zawiera błędy i nieścisłości i wymaga niezbędnych zmian sygnalizowały już wielokrotnie zarówno sądy administracyjne, jak i sam Trybunał.
