Dyrektywa Transparency II. Giełdowe raporty bardziej przejrzyste, a sankcje bardziej dotkliwe. 

Nowe regulacje unijne zwiększają przejrzystość sprawozdań, szczególnie w zakresie ujawniania informacji na temat własności przedsiębiorstwa oraz zdarzeń cenotwórczych w odniesieniu do notowanych instrumentów kapitałowych emitentów. Równocześnie następuje wzmocnienie systemu kar i środków administracyjnych stosowanych za naruszenia przepisów dyrektywy.

Unijna Dyrektywa w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących przejrzystości informacji o emitentach, których papiery wartościowe dopuszczane są do obrotu na rynku regulowanym (tzw. Dyrektywa Transparency) została poważnie zmieniona w październiku 2013 roku (Dyrektywa Rady 2013/50/UE, tzw. Dyrektywa Transparency II). Pod koniec ubiegłego roku minął czas na jej wdrożenie, co wymaga m.in. zmian w ustawie z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Zmiany te nie zostały jednak jeszcze uchwalone przez Sejm.

Jakie były główne powody zmian w Dyrektywie?

Można wymienić 3 główne cele przyświecające zmianom w Dyrektywie:

1. Dyrektywa realizuje w szczególności potrzebę zwiększenia przejrzystości, zwłaszcza w zakresie ujawniania informacji na temat własności przedsiębiorstwa
2. Celem tej dyrektywy jest również wzmocnienie systemu kar i środków administracyjnych za naruszenia przepisów dyrektywy 2004/109/WE, co ma się przyczynić do wzrostu bezpieczeństwa obrotu na rynku kapitałowym oraz ochrony inwestorów
3. Zmiany w Dyrektywie powinny prowadzić również do zmniejszenia obowiązków (informacyjnych) emitentów.

Ważne terminy

Nowe przepisy unijne przewidują, że emitent podaje do publicznej wiadomości swoje roczne sprawozdanie finansowe, nie później niż cztery miesiące po zakończeniu każdego roku obrotowego i zapewnia jego publiczną dostępność przez okres co najmniej 10 lat. Co więcej, od 1 stycznia 2020 r. wszystkie roczne sprawozdania finansowe przygotowywane są w jednolitym, elektronicznym formacie sprawozdawczym.

Emitent akcji lub dłużnych papierów wartościowych podaje do wiadomości publicznej tak szybko jak to możliwe po zakończeniu danego okresu, lecz przed upływem trzech miesięcy od tego momentu, półroczne sprawozdanie finansowe obejmujące pierwsze sześć miesięcy roku obrotowego. Musi też zapewnić, by półroczne sprawozdanie finansowe było dostępne do wiadomości publicznej przez co najmniej 10 lat.

Ponadto na poziomie sprawozdań skonsolidowanych konieczne jest sporządzania sprawozdania na temat płatności na rzecz administracji publicznej. Obowiązek ten dotyczy emitentów prowadzących działalność w przemyśle wydobywczym lub przemyśle pozyskiwania drewna z lasów pierwotnych. Sprawozdanie powinno być sporządzane corocznie nie później niż sześć miesięcy po zakończeniu roku obrotowego i dostępne publicznie przez 10 lat.

Biorąc pod uwagę, że w Polsce obowiązywał zaledwie pięcioletni okres dostępności wskazanych sprawozdań, obecnie nastąpiło jego znaczące wydłużenie. Nastąpi też wydłużenie terminu publikacji raportów półrocznych z 2 do 3 m-cy po zakończeniu półrocza, dodatkowo nastąpi zniesienie obowiązku publikacji raportu za 4-ty kwartał, bez względu na termin publikacji raportu rocznego (obecnie można nie publikować raportu za ostatni kwartał pod warunkiem publikacji raportu rocznego nie później niż 80 dni od dnia bilansowego), jak również wydłużenie terminu publikacji raportów kwartalnych z 45 dni do 60 dni.

Wymogi ustala kraj członkowski

Co do zasady nowe przepisy przewidują, że każdy kraj unijny, a zatem również Polska, może nakładać na emitenta wymogi bardziej rygorystyczne niż określone w opisanej dyrektywie, z wyjątkiem wymogu publikowania przez emitenta okresowych informacji finansowych częściej niż w rocznych sprawozdaniach finansowych i półrocznych sprawozdaniach finansowych. Od tej ostatniej reguły są jednak wyjątki. Dyrektywa przewiduje, że kraj członkowski może wymagać od emitentów publikowania dodatkowych okresowych informacji finansowych częściej niż w rocznych sprawozdaniach finansowych i półrocznych sprawozdaniach finansowych gdy spełnione są pewne warunki. Może tak się stać, gdy po pierwsze dodatkowe okresowe informacje finansowe nie stanowią nieproporcjonalnego obciążenia finansowego w zainteresowanym państwie członkowskim, w szczególności dla zainteresowanych małych i średnich przedsiębiorstw; oraz – po drugie, gdy treść wymaganych dodatkowych okresowych informacji finansowych jest proporcjonalna do czynników przyczyniających się do podejmowania decyzji inwestycyjnych przez inwestorów w zainteresowanym państwie członkowskim.

Należy zauważyć, że obecnie trwają prace związane z implementacją przepisów wspomnianej dyrektywy na grunt polskiego prawa w formie rozporządzenia Ministra Finansów, nad którego kształtem intensywnie pracuje także Komisja Nadzoru Finansowego. Obecnie projekt jest na etapie konsultacji oraz opiniowania. Dyskutowane propozycje zakładają m.in. że obowiązek publikowania kwartalnych sprawozdań finansowych nie ulegnie zniesieniu, co będzie dodatkowym wymogiem, wykraczającym poza narzucone przez Dyrektywę minimum sprawozdawcze dla emitentów.

Dane publiczne

Spółki notowane na głównym rynku polskiej Giełdzie Papierów Wartościowych muszą publikować między innymi:

• raporty bieżące – informacje o zdarzeniach dotyczących emitenta lub jednostki od niego zależnej, wymienionych w rozporządzeniu ministra finansów, a także inne informacje przekazywane na podstawie przepisów ustaw (nabywanie i zbywanie znacznych pakietów, transakcje osób pełniących określone funkcje w spółce).
• raporty kwartalne za I, III i IV kwartał, zawierające kwartalne skrócone sprawozdanie finansowe, niepodlegające przeglądowi,
• raporty półroczne za pierwsze półrocze roku obrotowego, zawierające półroczne skrócone sprawozdanie finansowe, poddane przeglądowi przez biegłego rewidenta,
• raporty roczne, zawierające roczne sprawozdanie finansowe, sporządzone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości i zbadane przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych.

Sprawozdania finansowe zamieszczane w raportach okresowych powinny być sporządzone zgodnie z zasadami rachunkowości obowiązującymi emitenta, przy czym dla grup kapitałowych obowiązkowe jest stosowanie MSSF

Obecnie projektowane zmiany idą w kierunku zmniejszenia obowiązków sprawozdawczych emitentów (np. zniesienie obowiązku publikacji raportu za 4-y kwartał), wydłużenia terminów przekazywania raportów do publicznej wiadomości oraz przerzucenia na emitenta odpowiedzialności co do zawartości raportów bieżących w zakresie informacji cenotwórczych (zamiast sztywnych wartości odnoszących się np. do kapitałów własnych emitenta).

Kary za naruszenia

Jak już wspomniano nowe przepisy zaostrzają sankcje za naruszenie obowiązków informacyjnych. Zostały one dość szczegółowo opisane w dyrektywie. Na początku grudnia 2015 r. do Sejmu trafił projekt ustawy zmieniającej ustawę o ofercie publicznej. Przewiduje on wprowadzenie osobnego artykułu wdrażającego sankcje za naruszenie obowiązków objętych dyrektywą 2004/109/WE. W ramach sankcji Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), będzie mogła m.in:

1. a) podać do publicznej wiadomości informacji wskazującej osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną za naruszenie oraz charakter naruszenia;
2. b) wydać nakaz zobowiązujący osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną za naruszenie do zaprzestania określonego postępowania stanowiącego naruszenie oraz powstrzymania się od jego ponownego podejmowania;
3. c) stosować administracyjne kary finansowe.

W zakresie kar następuje istotny wzrost sankcji, jeżeli emitent nie wykonuje lub nienależycie wykonuje obowiązki informacyjne. W przypadku osoby prawnej KNF będzie mógł:

• wydać decyzję o wykluczeniu, na czas określony lub bezterminowo, papierów wartościowych z obrotu na rynku regulowanym albo
• nałożyć karę pieniężną do wysokości 40 000 000 zł lub
• kwoty stanowiącej równowartość 5% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, jeżeli przekracza ona 40 000 000 zł,
• albo zastosować obie sankcje łącznie.

W przypadku rażącego naruszenia obowiązków Komisja może nałożyć na osobę, która w tym okresie pełniła funkcję członka zarządu spółki publicznej lub towarzystwa funduszy inwestycyjnych będącego organem funduszu inwestycyjnego zamkniętego,

• karę pieniężną do wysokości 100 000 zł lub
• karę pieniężną do wysokości 8 000 000 zł, a ponadto
• Komisja przekazuje do publicznej wiadomości informację o treści rozstrzygnięcia oraz o rodzaju i charakterze naruszenia, imię i nazwisko osoby fizycznej lub firmę (nazwę) innego podmiotu, na który nałożona została sankcja.

Nowością będzie możliwość nakładania w większym zakresie sankcji na organy nadzorcze emitenta, tj. członków rad nadzorczych i/lub komitetów audytu.

• Nowością również będzie możliwość stosowania przez KNF niewładczych środków oddziaływania, w formie zaleceń kierowanych do emitentów naruszających obowiązki informacyjne, pozwoli zwracać tym emitentom uwagę na konieczność opublikowania przez nich wymaganych informacji, np. w przypadku braku wymaganych ujawnień w sprawozdaniach finansowych, co powinno się przyczynić do poprawy jakości informacji przekazywanej przez emitentów inwestorom.