Ustawodawca pozwolił podatnikom posiadającym status małego podatnika na korzystanie z szeregu przywilejów, takich jak metoda kasowa, kwartalne rozliczenia, szybsza amortyzacja, a w przypadku podatników CIT, także z obniżonej stawki podatku.
Zarówno na gruncie przepisów o VAT, jak i podatków dochodowych funkcjonuje obecnie pojęcie tzw. małego podatnika.
W przypadku VAT, za małego podatnika uważa się podatnika podatku od towarów i usług u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1,2 mln euro. Jeśli podatnik ten prowadzi przedsiębiorstwo maklerskie, zarządza funduszami inwestycyjnymi, zarządza alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, jest agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – limit jest niższy i wynosi 45 tys. euro, jednak odnosi się on do kwoty prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku). Przeliczenia kwot należy dokonać zgodnie ze średnim kursem NBP ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski z pierwszego dnia roboczego października roku poprzedzającego rok podatkowy, a wynik należy dodatkowo zaokrąglić do pełnych tysięcy złotych.
Oznacza to, że w 2021 roku limity te wynoszą odpowiednio 5 418 000 zł oraz 203 000 zł.
Z kolei z przepisów o PIT wynika, że małym podatnikiem jest podatnik, którego przychód ze sprzedaży w poprzednim roku (wraz z kwotą VAT należnego w przypadku czynnego podatnika VAT) nie przekroczył wartości 2 mln euro w przeliczeniu na złote. Przeliczenia kwot należy dokonać według tych samych zasad, co w przypadku podatników VAT (kurs z października). Oznacza to, że w 2021 roku limit ten wynosi 9 031 000 zł. Identyczny limit dotyczy także podatników CIT.
Podstawową zaletą posiadania statusu małego podatnika jest możliwość korzystania z metody kasowej rozliczeń. W uproszczeniu, oznacza to sytuację, w której VAT rozliczany jest odpowiednio w momencie otrzymania zapłaty (przy fakturach sprzedażowych), lub dokonania zapłaty (przy fakturach zakupowych). W konsekwencji, jest to korzystne z punktu widzenia wystawcy faktury, ponieważ nie jest on zobowiązany do odprowadzenia vat należnego z tytułu wystawionej faktury sprzedaży w sytuacji gdy nie otrzymał jeszcze płatności od kontrahenta.
W przypadku sprzedaży na rzecz podmiotów niebędących czynnymi podatnikami VAT, obowiązek podatkowy u małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową co do zasady powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 180 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Ponieważ metoda kasowa nie jest obowiązkowa, to aby z niej korzystać, należy do końca tego miesiąca, który poprzedza pierwszy miesiąc, od którego podatnik chce stosować metodę kasową, poinformować urząd skarbowy składając formularz VAT_R.
Po dokonaniu wyboru tej metody, podatnik musi odpowiednio oznaczać wystawiane faktury („metoda kasowa”). Z metody kasowej można też zrezygnować, jednak nie wcześniej niż po 12 miesiącach od momentu jej zastosowania.
Mały podatnik VAT ma także prawo do wyboru kwartalnego sposobu rozliczania VAT. Wówczas VAT płacony jest nie co miesiąc, ale kwartalnie. Natomiast w sytuacji gdy podatnik zdecydował się na rozliczanie metodą kasową ma obowiązek rozliczać się kwartalnie.
Nieco inaczej działa metoda kasowa na gruncie podatków dochodowych. Odnosi się ona do kosztów uzyskania przychodów (faktury otrzymane). Nie jest to jednak dokładnie to samo. Zgodnie z metodą kasową, obowiązek podatkowy powstaje w momencie powstania kosztu. Przy czym za dzień powstania kosztu uznaje się co do zasady dzień wystawienia dokumentu (np. faktury). Koszty należy więc ujmować w dacie ich poniesienia, bez względu na to, do jakiego okresu się odnoszą.
Również podatnik podatku dochodowego musi poinformować urząd skarbowy o wyborze metody kasowej (albo rozpoczynając działalność, albo w zeznaniu podatkowym).
Na gruncie podatku dochodowego mały podatnik ma też prawo do płacenia kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy oraz prawo dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych w ramach pomocy de minimis od wartości początkowej środków trwałych (z wyłączeniem samochodów osobowych). Taka amortyzacja jest możliwa do równowartości kwoty 50 tys. euro liczonej jako łączna wartość tych odpisów (w 2021 roku jest to 226 tys. zł).
W przypadku CIT, podstawową zaletą posiadania statusu małego podatnika jest możliwość opłacania niższej stawki tego podatku wynoszącej 9% (zamiast 19%).
Podatnik może stracić prawo do niższej stawki CIT wtedy, gdy jego przychody liczone od początku roku podatkowego przekroczą 2 mln euro. W zależności od tego, czy podatnik rozlicza się z podatku dochodowego kwartalnie, czy miesięcznie – od kolejnego miesiąca lub kwartału po tym w którym przychody przekroczą 2 mln euro, podatnik musi zacząć płacić podatek według stawki 19%.
Istotne jest też to, że ustalając na potrzeby wyliczenia limitu definiującego małego podatnika CIT (równowartość 2 mln euro), wartość sprzedaży obejmuje – zgodnie z interpretacjami organów podatkowych – wszystkie przychody, w rozumieniu ustawy o CIT, w tym także takie przychody, które są zwolnione z tego podatku. Przychodem ze sprzedaży na potrzeby definicji małego podatnika nie jest wyłącznie przychód z podstawowej działalności podatnika, ale także z transakcji okazjonalnych, jednorazowych, np. ze sprzedaży środka trwałego.
Czytaj też:
3 sierpnia 2021
3 sierpnia 2021
