Zgodnie z zalecaniami Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, a zatem i KNF, jednym z priorytetów badania raportów rocznych będzie to, czy w sprawozdaniu uwzględniono ryzyka związane z klimatem i polityką klimatyczną. Niezależnie od tego, emitenci, w szczególności należący do sektorów o największym wpływie na środowisko, powinni rozważyć ujawnienie ocen kierownictwa dotyczących ryzyka klimatycznego.
Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) pod koniec 2021 roku wydał swoje coroczne oświadczenie w sprawie wspólnych europejskich Priorytetów Nadzorczych dla raportów rocznych za 2021 rok (EWPN). Tegoroczne priorytety obejmują: uwzględnienia i ujawnienia skutków pandemii Covid-19, uwzględnienia ryzyk związanych z klimatem i polityką klimatyczną, ujawnienia informacji na temat zastosowania wymogów MSSF 9 „Instrumenty finansowe” w zakresie ustalenia i ujęcia oczekiwanych strat kredytowych oraz podkreślają obowiązki w zakresie ujawniania informacji w sprawie taksonomii (zgodnie z art. 8 rozporządzenia) oraz APM.
Przypomnijmy, że ESMA (The European Securities and Markets Authority) jest organem regulacyjnym UE w zakresie rynków papierów wartościowych. Po wydania wytycznych każdy krajowy organ nadzoru potwierdza czy stosuje się lub czy zamierza zastosować się do nich. Stosowanie wytycznych oznacza posługiwanie się wytycznymi przez organ nadzoru w praktyce nadzorczej. W polskim przypadku Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), konsekwentnie stosuje wytyczne dotyczące sprawozdań finansowych.
Klimat w sprawozdaniu finansowym
Jak już podkreślono na wstępie, obecnie jednym z zagadnień, któremu ESMA poświeciła szczególnie wiele uwagi są kwestie związane z klimatem.
Z oświadczenia wynika, że emitenci muszą w przygotowanych za 2021 rok raportach rocznych uwzględnić ryzyko związane z klimatem w zakresie, w jakim skutki związanych z tym ryzyk są istotne dla tych sprawozdań, nawet jeśli standardy MSSF nie odnoszą się wyraźnie do kwestii związanych z klimatem. To samo dotyczy biegłych rewidentów, którzy kwestie te powinni brać pod uwagę w czasie badania sprawozdań.
Zazwyczaj identyfikacja i ocena ryzyk związanych z klimatem wymaga uwzględnienia dłuższego horyzontu czasowego niż rozważane w przypadku ryzyk finansowych. Zwrócono przy tym uwagę, że inwestorzy coraz bardziej interesują się informacjami dotyczącymi skutków, jakie na emitenta mogą mieć kwestie związane z klimatem, a także wpływem emitenta na łagodzenie skutków negatywnego wpływu jego działalności na klimat.
Mimo, że wpływ na klimat poszczególnych jednostek (emitentów), podobnie jak określonych branż lub sektorów gospodarki jest różny i może być w danym przypadku znikomy, to jednak zdaniem ESMA kluczowe znaczenie ma to, aby wszyscy emitenci uwzględniali te kwestie w sposób całościowy w swoich komunikatach skierowanych do rynku poprzez zapewnienie spójności informacji ujawnianych w sprawozdaniu zarządu, ocenie sytuacji niefinansowej, sprawozdaniach finansowych, a w określonych przypadkach także w prospektach emisyjnych.
Co więcej, aby ułatwić inwestorom dostęp do zawartych w sprawozdaniach finansowych informacji o istotnych kwestiach związanych z klimatem, ESMA zachęca emitentów do ujęcia w nich wszystkich informacji, które należy ujawnić zgodnie z MSSF, zbiorczo w informacjach dodatkowych, albo do przedstawienia schematu wyjaśniającego, w którym miejscu poszczególne informacje dodatkowe odnoszą się do kwestii związanych z klimatem. Tym samym ESMA zachęca do uwzględnienia wszystkich informacji związanych z klimatem w jednej nocie lub alternatywnie do sporządzenia wykazu miejsc, w których jest o tym mowa.
ESMA przypomniała także, że na podstawie par. 112 lit. c) MSR nr 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych”, informacje o kwestiach związanych z klimatem muszą być podane w informacjach dodatkowych, jeśli nie są przedstawiane w innym miejscu w sprawozdaniu finansowym, gdy informacje o tych kwestiach są istotne dla zrozumienia jakiejkolwiek z tych kwestii.
ESMA oczekuje także, że emitenci wezmą pod uwagę przy sporządzaniu raportów rocznych, opublikowany w listopadzie 2020 roku materiał edukacyjny IASB (International Accounting Standards Board – Rada do Spraw Międzynarodowych Standardów Rachunkowości), na temat wpływu kwestii związanych z klimatem na sprawozdania finansowe.
Utrata wartości aktywów
ESMA oczekuje, że emitenci ujawnią w sprawozdaniu finansowym, w jaki sposób założenia, szacunki i oceny dotyczące przyszłości zastosowane przy sporządzaniu sprawozdania finansowego są zgodne z informacjami zawartymi w odpowiednim sprawozdaniu zarządu i sprawozdaniu niefinansowym.
Emitenci powinni również jasno wyjaśnić, dlaczego pozornie znaczące ryzyko związane z klimatem nie miało istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe. Emitenci powinni także wziąć pod uwagę zmiany klimatyczne przy ocenie, oczekiwanego okresu użytkowania aktywów trwałych i szacowanych wartości rezydualnych w MSR 16 „Rzeczowe aktywa trwałe” i MSR 38 „Wartości niematerialne”
Zgodnie z MSR nr 36 „Utrata wartości aktywów” emitenci powinni w stosownych przypadkach: po pierwsze ocenić, czy istnieją̨ przesłanki świadczące o możliwości utraty wartości aktywów niefinansowych w związku z ryzykiem związanym z klimatem lub w związku z wykonaniem porozumienia paryskiego; po drugie zastosować założenia odzwierciedlające ryzyko związane z klimatem; po trzecie dostosować ujawnianą analizę wrażliwości w celu uwzględnienia ryzyka związanego z klimatem oraz zobowiązań w tym zakresie w zastosowanych założeniach.
W MSR nr 36 podkreślono, że pochodzące z zewnętrznych źródeł informacje o znaczących zmianach mających negatywny wpływ na spółkę, np. znaczące zmiany w otoczeniu, w którym spółka działa, stanowią̨ przesłankę świadczącą o możliwości utraty wartości któregoś ze składników aktywów.
Z dokumentu opublikowanego przez ESMA wynika też, że w przypadku gdy można słusznie przewidywać, że zmiana klimatu będzie miała znaczący wpływ na przyszłe oczekiwane przepływy pieniężne w odniesieniu do określonego składnika aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne, ESMA oczekuje, że emitenci uwzględnią ten wpływ przy ujawnianiu informacji o założeniach zastosowanych w celu określenia wartości odzyskiwalnej składników aktywów lub ośrodków wypracowujących środki pieniężne zgodnie z treścią̨ par. 132 oraz 134 MSR nr 36.
Zobowiązania warunkowe i handel uprawnieniami do emisji CO2
Emitenci powinni również dokładnie rozważyć wymogi określone w MSR nr 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”, na przykład w odniesieniu do zobowiązań́ warunkowych związanych z ewentualnym postepowaniem sądowym, wymogi regulacyjne nakazujące usunięcie szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, dodatkowe opłaty lub kary wynikające z wymogów z zakresu ochrony środowiska, umowy, które mogą rodzić obciążenia, bądź́ restrukturyzacje mające na celu osiągniecie celów klimatycznych.
Jak podkreśla ESMA, w przypadku, gdy można racjonalnie oczekiwać, że zmiany klimatyczne będą miały znaczący wpływ na przyszłe przepływy pieniężne dla danego składnika aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne (CGU), ESMA oczekuje, że emitenci wezmą pod uwagę te wpływy przy ujawnianiu założeń stosowanych przy ustalaniu wartości odzyskiwalnej aktywów lub CGU zgodnie z MSR nr 36.
Odpowiednie regulacje wymagają ujawnienia, oprócz innych informacji, w przypadku każdego CGU, każdego kluczowego założenia, na których kierownictwo oparło swoje prognozy dotyczące przepływów pieniężnych lub ustalenie wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia, jak również opisu podejścia kierownictwa do ustalania wartości przypisanej do każdego kluczowego założenia.
ESMA wzywa również do przejrzystości w zakresie księgowości stosowanej w odniesieniu do systemów handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla i emisji gazów cieplarnianych. Emitentów zachęca się w szczególności do przekazywania informacji o ich polityce rachunkowości oraz o tym, w jaki sposób systemy te wpływają na ich wyniki finansowe i sytuację finansową.
Wkrótce nowe standardy z dyrektywy
W kontekście klimatu w sprawozdawczości finansowej, niezależnie od wytycznych ESMA, warto także zwrócić uwagę na projekt dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw na temat zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting). W tym przypadku dotyczy to trzech obszarów: środowiska, kwestii społecznych oraz kwestii zarządczych. W zakresie środowiska (klimatu) nowe przepisy mają dotyczyć ujawniania takich kwestii jak: zapobieganie zmianom klimatycznym; dostosowanie do zmian klimatycznych; zasoby wody i morskie; wykorzystanie zasobów i gospodarka obiegu zamkniętego; zanieczyszczenie; bioróżnorodność i ekosystemy.
Samo raportowanie ma objąć: opis modelu biznesowego i strategii; opis celów dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju i postępu w realizacji wyznaczonych celów; opis roli i składu organów spółki w kwestii zrównoważonego rozwoju; opis polityk spółki w kwestiach dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz opis: procedur należytej staranności, głównych faktycznych i potencjalnych negatywnych wpływów związanych z łańcuchem dostaw, produktami i usługami oraz relacjami z partnerami handlowymi, a także działań podjętych w celu zapobiegnięcia takim wpływom lub naprawy ich skutków. Oczywiście konieczne będzie także podanie wszelkich wskaźników istotnych z punktu widzenia tych opisów.
W ramach tych prac mają być opracowane jednolite standardy raportowania informacji o zrównoważonym rozwoju (standardy bazowe; standardy sektorowe; standard dla raportowania kwestii specyficznych dla jednostek).
Europejskie standardy raportowania informacji na temat zrównoważonego rozwoju mają uwzględniać wymogi ujawnieniowe z szeregu rozporządzeń́ unijnych przyjętych w ostatnich latach, które są powiązane z kwestiami zrównoważonego rozwoju, w tym zrównoważonego finansowania, oraz zmianami klimatycznymi.
Projekt przewiduje, że nowe standardy objęłyby wszystkie duże spółki i duże grupy kapitałowe od 1 stycznia 2024 (dotyczyłoby to zatem raportów rocznych za 2023 rok). W przypadku spółek giełdowych zaliczanych do sektora małych i średnich przedsiębiorstw, obowiązek taki ma pojawić się później, a samo raportowanie ma odbywać się według uproszczonych standardów. Co ciekawe, obowiązek raportowania obejmie także spółki z krajów trzecich, notowane na rynkach regulowanych UE.
Projekt dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2013/34, dyrektywę 2004/109, dyrektywę 2006/43 oraz rozporządzenie 537/2014 opublikowany został przez Komisję Europejską w kwietniu 2021 r. Prace nad nią nadal trwają. Warto jednak podkreślić, że Parlament Europejski uważa projekt tej dyrektywy za jeden z priorytetowych projektów dla realizacji celów „EU Green Deal”.
Zobacz też:
23 marca 2022
22 marca 2022
