Od 1 stycznia 2019 r. ma zostać wprowadzona nowa Ordynacja podatkowa. Jej projekt opracowali eksperci z Komisji Kodyfikacji Ogólnego Prawa Podatkowego, działającej przy Ministerstwie Finansów.
Nowa Ordynacja ma zastąpić obecnie obowiązującą, której pierwsza wersja powstała w 1997 roku. Ustawa ma zatem już 20 lat i wymaga głębszej reformy, bo liczne nowelizacje i tak nie pozwalają na jej pełne dostosowanie do warunków rynkowych i gospodarczych. Propozycje zawarte w przygotowanym projekcie mają różny charakter. Część z nich precyzuje dzisiejsze wątpliwości interpretacyjne, część ma charakter głębszy – można nawet je określić mianem rewolucyjnych. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.
Przedawnienie i pobór należności
Zacznijmy od przedawnienia zobowiązań podatkowych. Obecne przepisy Ordynacji podatkowej przewidują, że przedawnienie zobowiązania podatkowego uzależnione jest od tego czy podatek wynika z decyzji (decyzja ustala podatek i po jej wydaniu trzeba należność uregulować; przykładem takiego zobowiązania może być podatek od nieruchomości), czy powstaje z mocy prawa (podatnik wylicza podatek i go wpłaca fiskusowi; tak jest np. przy rozliczaniu CIT). Projekt nowej Ordynacji przewiduje w tym obszarze zmiany. A mianowicie, kluczowe będą dwa terminy:
- dotyczący wymiaru podatku
- dotyczący poboru podatku.
Od 2019 roku miałoby obowiązywać przedawnienie prawa do dokonania wymiaru podatku (czas, w którym organ podatkowy może kwestionować rozliczenia), a także przedawnienie prawa do poboru podatku (czas, w którym podatek może być ściągnięty).
Przywrócenia terminu na złożenie zeznania
Kolejna nowość, która miałaby się znaleźć w kodeksie podatkowym dotyczy przywracania pewnych terminów, których dziś przywrócić nie można. Jednym z nich – można rzec najbardziej popularnym – jest ten związany ze złożeniem zeznania podatkowego. Obecnie, podatnik, który w ustawowym terminie deklaracji nie złoży, nie może poprosić organu podatkowego o wyznaczenie nowego terminu na dopełnienie tego obowiązku. Nie ważny jest tu powód niezłożenia zeznania w terminie – czy było to działanie celowe czy może spowodowane wypadkiem losowym (np. chorobą). Na podstawie nowych regulacji taki termin będzie mógł być przywrócony, jeśli podatnik udowodni, że niewywiązanie się z obowiązków nie wynikało z winy podatnika – np. było spowodowane chorobą, czego dowodem może być zwolnienie lekarskie, czy zaświadczenie ze szpitala.
Gdy podatnik – na nowych zasadach – zawnioskuje o przywrócenie terminu na złożenie zeznania, wraz z tym wnioskiem będzie musiał złożyć zaległą deklarację.
Dług do umorzenia
Podatnik może wystąpić z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej, gdy termin na zapłatę tej należności już minął. Taka zasada obowiązuje obecnie. Gdy nowa Ordynacja podatkowa wejdzie w życie podatnik będzie mógł wnioskować o umorzenie podatku, nie długu. Dzięki wprowadzeniu takiej zasady, podatnik nie będzie zobowiązany do regulowania odsetek od zadłużenia. Aby taką ulgę otrzymać, podatnik będzie musiał napisać stosowny wniosek i odpowiednio go umotywować. Decyzję o przyznaniu takiej ulgi podejmą urzędnicy (dziś o tego typu ulgach również decydują urzędnicy).
Negocjacje i tryb przyspieszony
Przygotowany projekt nowej Ordynacji podatkowej przewiduje też pewne modyfikacje w niektórych procedurach.
Jednym z pomysłów jest ten dotyczący zawierania porozumień ze skarbówką. Kiedy do tego mogłoby dochodzić? Przykładowo wówczas, gdy występują rozbieżności przy szacowaniu wartości nieruchomości. Dzisiejsze regulacje przewidują, że jeśli wycena nieruchomości dokonana przez podatnika odbiega o 1/3 od tej, którą ma fiskus, podatnik ma obowiązek poprosić o opinię biegłego, którą następnie przekazuje urzędnikom. Po zmianach, podatnik będzie mógł pominąć biegłego, jeśli ustali wartość w pisemnym porozumieniu z fiskusem. Podobne negocjacje będą mogły być prowadzone w innych, wątpliwych sprawach.
Drugi z pomysłów dotyczący procedury ma objąć proste sprawy. Proste, czyli takie, które nie wzbudzają wątpliwości między podatnikiem a urzędnikiem administracji skarbowej. Tego typu sprawy mają zostać objęte tzw. procedurą uproszczoną. Tego typu przypadki mają być rozstrzygane na podstawie dostępnych dowodów, a kwota sporu nie może przekroczyć 5 tys. zł. Co ważne, te dwa warunki – a więc brak sporu lub kwota sporu do 5 tys. zł – nie muszą być spełnione łącznie, aby uproszczona procedura mogła zostać wdrożona.
Stanowisko sądów zostanie wzmocnione
Projekt nowej Ordynacji podatkowej przewiduje także pewne zmiany w zakresie spraw podatkowych, które trafią na wokandę. Przykładowo postępowanie podatkowe będzie mogło być zawieszone (na wniosek podatnika lub z urzędu), jeśli przepis, od którego zależy decyzja w sprawie podatkowej jest przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym lub Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ta sama zasada ma mieć zastosowanie do przypadków, gdy regulacja prawna mająca wpływ na treść wydawanej decyzji będzie przedmiotem postępowania przed sądem administracyjnym w sprawie stwierdzenia nieważności aktu prawa miejscowego organu jednostki samorządu terytorialnego.
Nowością ma być także możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego na decyzję organu pierwszej instancji bez konieczności składania odwołania (od tej decyzji). Będzie to dotyczyć wybranych sytuacji.
Aby nowa Ordynacja podatkowa weszła w życie 1 stycznia 2019 r. musi przejść całą ścieżkę legislacyjną. W jej ramach mogą pojawić się liczne modyfikacje. Jaki zatem będzie ostateczny kształt nowych przepisów i czy w ogóle wejdą one w życie, czas pokaże.
Przeczytaj także Tax Alert o zmianach w CIT od 2018 r.
